Morgunblaðið - 10.01.2007, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 10. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VERIÐ er að kanna af fullri al-
vöru möguleika á því að auka
framleiðslugetu Sementsverk-
smiðjunnar á Akranesi um allt að
50% til þess að mæta sívaxandi
eftirspurn eftir sem-
enti hérlendis. Und-
irbúningsvinna vegna
þessa er langt komin
og skipulögð í sam-
vinnu við FL Smidth
& Co A/S í Kaup-
mannahöfn, framleið-
anda búnaðar verk-
smiðjunnar.
Stöðug aukning
hefur verið í sölu
sements á und-
anförnum árum í
réttu hlutfalli við
aukna þenslu í ís-
lensku efnahagslífi. Sementsverk-
smiðjan á Akranesi er eini fram-
leiðandi íslensks sements. Sala
verksmiðjunnar á nýliðnu ári var
um 140.000 tonn, sem er með því
allra mesta í sögu hennar. Til
samanburðar má nefna að sem-
entssala hennar árið 2003 var
85.000 tonn.
Framleiðslugeta verksmiðjunnar
á Akranesi er nú um 130.000 tonn
af sementi á ári úr eigin gjalli.
Hugmyndir eru uppi um að auka
hana í 160.000 tonn á ári og allt
upp í 200.000 tonn með því að
nýta innflutt gjall.
Markmiðið nægt framboð
Markmið Sementsverksmiðj-
unnar á Akranesi með aukinni
framleiðslugetu er að tryggja
byggingariðnaðinum nægt fram-
boð af sementi jafnframt því að
draga úr verðhækkunum. Mikil
eftirspurn eftir sementi víða í
Evrópu hefur leitt til þess að verð
hefur hækkað mikið að und-
anförnu. Þannig hefur verð á sem-
enti t.d. hækkað um 25% í Dan-
mörku á einu ári. Sú hækkun er
tvöfalt meiri en hækkunin sem
orðið hefur á íslensku sementi á
sama tímabili. Víðar í Evrópu hef-
ur verð hækkað vegna aukinnar
eftirspurnar og á
ákveðnum svæðum
hefur þurft að grípa
til tímabundinnar
skömmtunar á sem-
enti.
Sementsverk-
smiðjan á Akranesi
var gangsett árið
1958. Ekki aðeins
markaði hún skref í
atvinnuuppbyggingu í
bæjarfélaginu, heldur
var bygging verk-
smiðjunnar stórt
stökk í iðnsögu Ís-
lendinga. Markmiðið með bygg-
ingu hennar var upphaflega tví-
þætt; að sjá innanlandsmarkaði
fyrir gæðasementi á samkeppn-
ishæfu verði og að renna fleiri
stoðum undir einhæft atvinnulíf á
Íslandi á þeim tíma.
Tækninýjungar og breyttar
rekstraráherslur þeim samhliða
gera það að verkum að ríflega 40
starfsmenn annast nú alla þætti
sementsframleiðslu, -dreifingar og
-sölu. Þegar þeir voru flestir á átt-
unda átatug síðustu aldar voru
starfsmenn verksmiðjunnar hátt í
tvö hundruð talsins.
Nýir eigendur, Íslenskt sement
ehf., tóku við rekstri verksmiðj-
unnar seint á árinu 2003. Rekst-
urinn hafði þá verið erfiður og tap
var á honum um langt árabil.
Samhliða áherslubreytingum í
rekstri tókst með samstilltu átaki
eigenda og starfsmanna að rétta
hann við. Nokkur hagnaður varð
af fyrirtækinu á árinu 2005 og
áætlanir fyrir nýliðið ár gera ráð
fyrir verulega bættri afkomu.
Framúrskarandi vara
Sérstaða sementsverksmiðj-
unnar í margbreytilegri flóru ís-
lenskra iðnfyrirtækja hefur m.a.
falist í því að hún notar að stærst-
um hluta íslenskt hráefni til fram-
leiðslu sinnar. Íslenskt sement
hefur reynst framúrskarandi við
gerð mannvirkja víðs vegar um
landið, m.a. við virkjanafram-
kvæmdir á hálendinu.
Miklar kröfur eru gerðar til
gæða alls hráefnis sem notað er í
steypumannvirki við virkjanir,
enda þeim ætlað að þola mikið
álag og standast tímans tönn. Því
er það mikil viðurkenning fyrir ís-
lenskt sement þegar það er tekið
fram yfir erlenda framleiðslu eftir
samanburðarrannsóknir á gæðum.
Allt frá upphafi hefur Sements-
verksmiðjan á Akranesi lagt kapp
á þjónustu við íslenskan bygging-
ariðnað og aðra viðskiptavini.
Áform um framleiðsluaukningu
eru liður í þeirri stefnu fyrirtæk-
isins að bæta enn þjónustu við
kaupendur íslensks sements.
Hugmyndir um að auka
framleiðslu sements á
Akranesi um allt að 50%
Gunnar H. Sigurðsson fjallar
um starfsemi Sementsverk-
smiðjunnar á Akranesi
» Sérstaða sements-verksmiðjunnar í
margbreytilegri flóru ís-
lenskra iðnfyrirtækja
hefur m.a. falist í því að
hún notar að stærstum
hluta íslenskt hráefni til
framleiðslu sinnar.
Gunnar H. Sigurðsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sementsverksmiðjunnar hf.
á Akranesi.
NÝLEGA braut Háskóli Íslands
jafnréttislög þegar karl var tekinn
fram yfir konu við
ráðningu í starf sér-
fræðings við stærð-
fræðistofu Raunvís-
indastofnunar
Háskólans.
Í frétt Morgunblaðs-
ins af málinu er vitnað í
stjórnarformann
Raunvísindastofnunar
sem segir meðal ann-
ars um álit kæru-
nefndar jafnrétt-
ismála: „Við erum
ósammála því sem
kemur fram í álitinu“
og seinna „var það rannsóknavirkni
eftir doktorspróf sem réði úrslitum“.
Kærunefndin bendir hins vegar á að
ekki verði séð að sérstakur sam-
anburður hafi legið fyrir þegar
ákvörðun var tekin.
Þetta er rétt hjá kærunefnd. Við
Háskólann er árangur í rannsóknum
metinn annars vegar út frá punkt-
um, en gefnir eru punktar fyrir
doktorspróf, birtar greinar í fræði-
ritum, ráðstefnufyrirlestra og fleira;
hins vegar leggja sérfróðir vís-
indalegt mat á greinar sem viðkom-
andi hefur fengið birtar.
Ekki hlutlægt mat
Þegar ráðið var í umrædda stöðu
var ekki lagt hlutlægt mat á árangur
þessara tveggja umsækjenda í rann-
sóknum. Hins vegar var ítrekað bent
á að fyrra matið, punktatalningin,
sýndi að konan hafði talsvert fleiri
punkta en karlinn. Þessu var svarað
með því að segja að greinar kon-
unnar væru allar upp úr dokt-
orsritgerð hennar (þekkt er úr
fræðaheiminum að slík
svör eru notuð þegar
gera á lítið úr árangri
kvenna í vísindum, látið
er í það skína að allt sé
frá leiðbeinandanum
komið en ekki frá
fræðikonunni). En í
matskerfi Háskólans
eru greinar taldar með
þótt þær séu unnar upp
úr doktorsritgerð, enda
sýnir það gæði ritgerð-
arinnar að upp úr
henni birtast greinar í
viðurkenndum alþjóð-
legum tímaritum. Það var ekki álit
allra að rannsóknavirkni karlsins
eftir doktorspróf væri meiri en kon-
unnar.
Kynferði réð úrslitum
Ef matsvenjum Háskólans hefði
verið fylgt, að minnsta kosti hvað
varðar punktatalningu, hefði konan
fengið fleiri punkta, eins og áður er
sagt. Er það ekki einmitt þegar eitt-
hvað þessu líkt kemur upp að sagt er
að kynferði hafi ráðið úrslitum en
ekki hæfni?
Þetta er raunar ekki í fyrsta sinn
að umræddri konu er hafnað. Hún
sótti um samskonar stöðu árið 2000.
Það hefur verið venjan meðal stærð-
fræðinga að líta svo á að þessar stöð-
ur væru fyrst og fremst ætlaðar
þeim sem nýlega hefðu lokið dokt-
orsprófi (post-doc stöður). Ekki þó
árið 2000. Þá fékk karl með 10 ára
rannsóknaferil að baki stöðuna. Þó
höfðu allir þeir sem tóku karlinn
fram yfir konuna sjálfir hafið sinn
feril einmitt í post-doc stöðum við
Raunvísindastofnun. Nú gerðist það
að karlinn sem valinn var hafnaði
stöðunni þegar til kom og var þá
konunni boðin staðan til 3–4 ára,
sem hún þáði en fékk nú ekki fram-
lengda ráðninguna.
Konur vantar í stærðfræði
Hvaða máli skiptir það hvort ráðin
er kona eða karl? Í stærðfræði við
Háskólann var hér um einu konuna
að ræða, og engin önnur í sjónmáli.
Það skiptir máli fyrir fræðigrein að
bæði kynin séu sýnileg. Stúlkur
myndu frekar stunda nám í stærð-
fræði við Háskólann ef þar væru
kvenkyns fyrirmyndir.
Kona sú sem hér um ræðir hefur,
síðan hún hætti í Háskólanum, feng-
ið samþykktar til birtingar þrjár
greinar í virtum erlendum fræðirit-
um. Það ber vott um mikla rann-
sóknavirkni. Hún er þar að auki góð-
ur kennari. Háskólinn hefur tapað
meiru en bara málinu fyrir kæru-
nefndinni.
Tjón Háskólans
Eggert Briem fjallar um ráðn-
ingu í starf sérfræðings við
stærðfræðistofu Raunvís-
indastofnunar Háskólans
» Það skiptir máli fyrirfræðigrein að bæði
kynin séu sýnileg.
Eggert Briem
Höfundur er prófessor í stærðfræði
við Háskóla Íslands.
VIÐ upphaf nýs
árs er kjörið tæki-
færi til að líta um öxl
og horfa yfir farinn
veg. Vaka, félag lýð-
ræðissinnaðra stúd-
enta, ásamt stúd-
entum við Háskóla
Íslands, getur litið stolt yfir árið
sem nú var að líða. Háskólinn hef-
ur stigið stór framfaraskref á
árinu og jafnframt hefur Vaka náð
raunverulegum árangri í hags-
munabaráttu stúdenta. Vaka hefur
eins og undanfarin ár lagt höf-
uðáherslu á framkvæmdagleði,
málefnalega og vitræna umræðu
og síðast en ekki síst samvinnu við
aðra stúdenta, háskólayfirvöld og
stjórnvöld. Að okkar mati skila
þessar aðferðir betri árangri en
skotgrafahernaður, kröfugerð-
arpólitík og mótmælaaðgerðir. Að-
ferðir Vöku virka.
Íslenska útrásin –
nú í menntamálum
Að mati Vöku hefur Kristín Ing-
ólfsdóttir staðið sig stórvel á árinu
og leitt Háskóla Íslands af mikilli
festu. Á árinu var sett fram mjög
metnaðarfull stefna og aðgerða-
áætlun um að koma Háskólanum í
hóp fremstu háskóla heims innan
fimm ára. Það er álit Vöku að
þessum metnaði og krafti sem nú
einkennir Háskóla Íslands megi
helst líkja við hina víðfrægu útrás
íslenskra stórfyrirtækja. Nú
sækja Íslendingar hins vegar fram
í menntun!
Framsæknar hugmyndir
Vöku að veruleika
Það er einnig gaman að sjá
hversu vel ýmis atriði í stefnu Há-
skólans eiga samleið með fram-
sæknum hugmyndum Vöku á und-
anförnum árum. Vaka hefur til að
mynda bent á mikilvægi þess að
ráða reynda stjórnendur í lyk-
ilstöður. Skemmst er frá því að
segja að síðastliðið haust var í
fyrsta sinn ráðinn sérstakur fjár-
málastjóri Háskólans sem og þró-
unarstjóri. Einnig hefur Vaka tal-
að fyrir auknu sjálfstæði deilda og
bættu skipulagi og stjórnun
þeirra. Þessar hugmyndir Vöku
eiga mikinn hljómgrunn með þeim
hugmyndum sem nú eru í um-
ræðunni innan Háskólans um að
skipta núverandi ellefu deildum
skólans upp í 5–7 stærri skóla.
Stjórnvöld á góðri siglingu
Það er þó ekki einungis Háskól-
inn og Kristín sem standa sig vel.
Til að vel megi vera er ljóst að
bæði þurfa nemendur að leggja
hart að sér í náminu og stjórnvöld
að koma til móts við nemendur og
Háskólann í heild sinni. Það er
gaman að sjá að undanfarið hefur
menntamálaráðherra lagt sífellt
meiri áherslu á Háskóla Íslands
og tekið vel í stefnu Háskólans
sem og ýmsar hugmyndir stúd-
enta. Vaka hefur lagt á það
áherslu á undanförnu ári að hitta
stjórnmálamenn og háskólafólk og
ræða málin á málefnalegan en þó
rökvissan hátt. Við teljum að slík
aðferðafræði og slíkt samstarf sé
lykillinn að góðum árangri enda
hefur hann ekki látið á sér standa
í ár.
Fjárfesting í
Háskólanum aukin
Nýverið var fjárframlag til Há-
skóla Íslands aukið um rúmlega
300 milljónir króna. Vaka fagnar
þessu framtaki menntamálaráð-
herra enda líklega ein besta fjár-
festing sem um getur fyrir hvert
þjóðfélag. Það er von og vissa
okkar í Vöku að þetta sé þó ein-
ungis fyrsta skref stjórnvalda af
mörgum í því að fjármagna þá
stefnu og markmið Háskólans að
komast í hóp 100 bestu. Vaka hef-
ur lagt áherslu á þessar viðræður
og stutt Háskólann dyggilega. Við
erum sannfærð um að árangurinn
af þessu starfi muni ekki láta á
sér standa á næstunni.
Málefni stúdenta
innan Háskólans
Til að ná raunverulegum ár-
angri í uppbyggingu Háskólans er
nauðsynlegt að nægt fjármagn sé
til staðar. Það er þó ekki nægilegt
eitt og sér. Að undanförnu hefur
Vaka í auknum mæli lagt áherslu
á málefni sem hægt er að bæta
innan Háskólans með litlum til-
kostnaði. Hagsmunanefnd Stúd-
entaráðs, undir forystu Vöku, hef-
ur tryggt stúdentum sólarhrings
aðgengi að byggingum Háskólans
til frambúðar. Stúdentakortin, að-
gangs- og aflsláttarkort stúdenta,
eru nú komin í vasa nokkurra þús-
unda stúdenta. Vaka hefur einnig
lagt mikla áherslu á tengsl við at-
vinnulífið í ár. Rannsóknadagar
Stúdentaráðs verða haldnir 24. og
25. janúar og stefnir allt í að þeir
verði stórglæsilegir í ár. Einnig
hefur verið unnið að stofnun ný-
sköpunar- og frumkvöðlaseturs við
Háskóla Íslands og verður sú hug-
mynd kynnt betur á næstunni.
Það sem hér var nefnt að ofan
er þó aðeins brot af því sem Vök-
uliðar hafa haft fyrir stafni á við-
burðaríku ári. Vökuliðar hafa látið
til sín taka í fjölmörgum mál-
efnum; gæðamálum kennslu, nýt-
ingu kennslukannana, málefnum
erlendra nema, lánasjóðsmálum,
húsnæðismálum stúdenta, end-
urvakningu réttindaskrifstofu
stúdenta og svo mætti áfram telja.
Árið hefur einkennst af sterkri
liðsheild, góðum félagsanda og
frábærum árangri. Það má því
með sanni segja að árið hafi verið
viðburðaríkt. Það er einlæg von
okkar að árið 2007 verði jafn við-
burða- og árangursríkt.
Íslenska útrásin –
í Háskóla Íslands
Andri Heiðar
Kristinsson og
Björn Patrick
Swift skrifa um
starf Vöku og
fleira við Háskóla
Íslands
Björn
Patrick Swift
» Að undanförnu hefurVaka í auknum mæli
lagt áherslu á málefni
sem hægt er að bæta
innan Háskólans með
litlum tilkostnaði.
Andri Heiðar er formaður Vöku og
Björn Patrick varaformaður.
Andri Heiðar Krist-
insson
Sagt var: Veistu hvort hann sé heima?
RÉTT VÆRI: Veistu hvort hann er heima?
Gætum tungunnar