Morgunblaðið - 29.06.2007, Síða 6

6 FÖSTUDAGUR 29. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FRÉTTASKÝRING
Eftir Friðrik Ársælsson
fridrik@mbl.is
Menn eru hreinlega að segja mér að þeirséu jafnan einu starfsmennirnir ásundstöðum í sínu sveitarfélagi. Íreglum um öryggi á sundstöðum og við
kennslulaugar segir hins vegar að þar eigi jafnan
að vera einn starfsmaður sem sinni laugargæslu,
þ.e. þegar um er að ræða minni sundlaug – það þýð-
ir 100% eftirlit með gestum.“ Þetta segir Herdís
Storgaard, forstöðumaður Forvarnarhúss Sjóvár, í
viðtali við Morgunblaðið í gær. Þar segir hún jafn-
framt að ástandið sé töluvert skárra á höfuðborg-
arsvæðinu en á landsbyggðinni, þótt ekki sé hægt
að alhæfa um það.
Forstöðumaður sundlaugarinnar í Selárdal í ná-
grenni Vopnafjarðar, Ólafur Valgeirsson, segir að
ef tölur séu skoðaðar komi í ljós að langflest þeirra
slysa sem kastljós fjölmiðla hafi beinst að undan-
farna mánuði hafi ekki átt sér stað í litlum laugum
úti á landi, heldur í stórum laugum þar sem fyllsta
öryggis sé gætt í hvívetna. Hann segir að slys af
þessu tagi geti borið mjög skjótt að og sama hversu
margir annist eftirlit með sundlauginni, þá komi
það ekki í veg fyrir sundslys. „Það er þetta öm-
urlega sjónarhorn fólks sem er að koma í laugarnar
með börnin sín, að það beri enga ábyrgð á þeim,
heldur annaðhvort ég eða sundlaugarvörðurinn,“
segir Ólafur, spurður um hvað þurfi að breytast til
þess að koma þessum málum í rétt horf. Ólafur seg-
ir þess dæmi að foreldrar barna, sem hafi verið far-
in að súpa hveljur og sundlaugarverðir hafi kippt
upp úr lauginni, hafi brugðist illkvæða við afskipt-
um starfsfólksins og hellt sér yfir það.
Foreldrarnir bera ríka ábyrgð
Ólafur segir jafnframt að oft bregði svo við að
foreldrar reyni að skilja börn sín eftir í lauginni og
bregði sér svo frá. „Það er algjör regla hjá mér að
þú skilur barnið þitt ekki eftir í lauginni,“ segir
Ólafur. Hann kveðst fyrst og fremst vera var við
þetta þegar laugin er gæslulaus. Þá komi fullorðið
fólk með krakkaskara og skilji hann eftir í lauginni.
„Hver vill koma barni sínu í þá stöðu, jafnvel þótt
það sé orðið 14 ára og megi gæta tveggja barna
samkvæmt reglugerðinni, að sitja uppi með slys í
tólf kílómetra fjarlægð frá mannabyggðum,“ spyr
Ólafur. „Ég held að það eigi að horfa svolítið stífar í
átt til þeirra sem bera hina raunverulegu ábyrgð,
og það eru foreldrarnir í þessu tilviki, það verður
bara ekki undan því vikist. Þú setur ekki tveggja
ára gamalt barn í vatnsrennibraut og ferð svo í sól-
bað, það er ekki vottur af heilbrigðri skynsemi í
því,“ segir Ólafur.
Laugarnar stæðu vart undir sér
ef starfsmenn væru fleiri
Sundlaugin við Krossnes í Norðurfirði er mörg-
um að góðu kunn. Þar annast hins vegar enginn eft-
irlit eða afgreiðslu, heldur er ætlast til þess að fólk
greiði laugargjald í þar til gerða kassa í búnings-
klefunum. Oddný Þórðardóttir er félagsmaður
Ungmennafélagsins Leifs heppna, sem rekur
laugina. Hún á heima á næsta bæ við laugina og
kemur þangað daglega til að þrífa hana. Að hennar
sögn er laugin ein sú vinsælasta á landinu og er-
lendir ferðamenn sækja Norðurfjörð heim gagn-
gert til þess að fara í Krossneslaug. Oddný segir
það vissulega hafa komið til greina að vera með
gæslumann, en það myndi kosta það að ekki væri
hægt að hafa laugina opna nema í stuttan tíma á
hverjum degi og myndi það sennilega falla ferða-
mönnum illa í geð. Hún kveður litla hættu á því að
foreldrar sendi börn sín ein í laugina, enda séu
rúmir þrír kílómetrar í næstu byggð. „Við erum
líka með skilti hangandi uppi þar sem við segjum að
fólk sé í lauginni á eigin ábyrgð, það er það sem við
gerum til þess að koma til móts við þessar örygg-
iskröfur,“ segir Oddný. Sigrún Guðmundsdóttir,
sem er í fyrirsvari fyrir sundlaugina á Lýsuhóli á
Snæfellsnesi, segir það vissulega æskilegt að auka
öryggisráðstafanir í litlum laugum á borð við þá
sem hún rekur. Einn starfsmaður er við laugina og
annast hann bæði afgreiðslu og eftirlit með sund-
laugargestum. „Það er margbúið að tala um það að
fá hingað tvo sundlaugarverði, en því fylgir nátt-
úrulega bara aukinn kostnaður og laugin ber sig
ekki í þeirri mynd,“ segir Sigrún. Hún segir að
langflestir sundlaugargestir séu erlendir ferða-
menn sem finnist það spennandi að baða sig upp úr
ölkelduvatni. „Ef laugin væri ekki svona sérstök
væri örugglega ekki reynt að halda henni opinni.“
Sigrún segist þess fullviss að ef slys bæri að hönd-
um í lauginni yrði henni annaðhvort lokað eða
gæslan hert. „Það er hræðilegt til þess að hugsa að
eitthvað þurfi að koma fyrir til þess að eitthvað
verði gert,“ segir Sigrún.
Selárdalslaug er opin allan ársins hring, en
gæslu er haldið uppi yfir hásumartímann, í tvo
mánuði á ári. Þá eru að jafnaði tveir starfsmenn á
vakt og annast annar þeirra eftirlit með sundlaug-
argestum. Hina 10 mánuðina er enginn starfsmað-
ur við laugina. Ólafur segir að laugin sé á skugga-
svæði, litið sé á hana sem hálfgerða náttúrulaug og
víða um land sé slíkar eftirlitslausar laugar að
finna. „Hins vegar eru þarna uppi skilti þar sem
mönnum er gerð grein fyrir því að svæðið sé óvakt-
að, en ég veit svo sem ekki hversu mikið hald er í
slíku, ég efast reyndar um það að það sé mikið, ef
eitthvað kæmi upp á,“ segir Ólafur.
Ómögulegt að fylgjast með
hverju einasta barni í lauginni
Ólafur Sigurðsson, forstöðumaður Flosalaugar í
Svínafelli á Öræfum, tekur í sama streng og nafni
hans í Selárdalslaug. Reynt sé að hafa tvo starfs-
menn á vakt og menn leggi allt að veði til þess að
hafa laugina eins örugga og kostur er. Það sé alveg
sama hvort starfsmenn séu tveir eða fjórir, þegar
mikið er af krökkum í lauginni sé ómögulegt að
fylgjast með hverju einasta barni. „Það er kannski
aðalvandamálið hvað foreldrar eru kærulausir í
þessu,“ segir Ólafur. Áberandi sé hversu vel er-
lendir ferðamenn annist börn sín miðað við Íslend-
inga. „Íslenskir foreldrar eru mjög gjarnir á að láta
börnin í laugina og bregða sér svo sjálfir í pottinn.“
Við Flosalaug er tjaldstæði og segir Ólafur það
margoft hafa gerst að foreldrar sendi börn sín í
laugina og noti tímann til að slappa af á tjaldstæð-
inu. „Og þeir verða bara fúlir þegar þeir komast að
því að við förum eftir settum reglum og hleypum
ekki börnum yngri en átta ára út í laugina, nema í
fylgd með fullorðnum,“ segir Ólafur og bætir við að
ekki sé óalgengt að foreldrar sendi tvö til þrjú börn
út í laug, það elsta átta ára en þau yngstu þriggja til
fjögurra. „Kæruleysið er ríkt í íslenskum foreldr-
um og það hefur ekkert breyst frá því að við byrj-
uðum að reka þessa laug fyrir 15 árum. Það er von-
andi að umræðan bjargi fleiri börnum frá
drukknun.“
„Kæruleysið er ríkt í
íslenskum foreldrum“
Forstöðumenn sundlauga á lands-
byggðinni segjast allir af vilja
gerðir til þess að hafa laugarnar
eins öruggar og kostur er. For-
eldrar verði hins vegar að gera sér
grein fyrir því að ábyrgðin er á
endanum þeirra.
Morgunblaðið/Jón Sigurðarson
Dýrindisstaður Sundlaugin í Selárdal stendur á bakka einnar dýrustu og fallegustu laxveiðiár lands-
ins, Selár. Forstöðumaður þar segir það algjöra reglu að fólk skilji ekki börn eftir í lauginni.
VIÐAR Már Matthíasson, prófess-
or í skaðabótarétti við lagadeild
HÍ, segir að þegar litið sé til
skaðabótaskyldu í málum þar sem
börn bíða varanlegan skaða í
sundlaugaslysum geti tvennt
komið til. Annars vegar geti
skaðabótaréttur þess barns sem
fyrir tjóni verður stofnast á
hendur því sveitarfélagi, stofnun
eða fyrirtæki sem sér um rekstur
sundlaug-
arinnar. Rík
skylda hvíli á
rekstraraðila til
þess að gæta
fyllsta öryggis
gesta og fara
eftir reglum sem
um reksturinn
gilda.
Hins vegar
geti barn, sem
verður fyrir lík-
amstjóni vegna slyss sem á sér
stað í sundlaug, gert skaðabóta-
kröfu á hendur foreldrum sínum,
ef þeir hafa vanrækt eftirlits-
skyldu sína með barninu og það
hefur af þeim sökum orðið fyrir
tjóni. Segir Viðar að að minnsta
kosti sé til eitt dæmi um slíkt í
danskri dómaframkvæmd. „Þótt
þetta kunni að hljóma undarlega
er það í raun ekki svo. Það er
barnið sem verður kannski fyrir
alvarlegu líkamstjóni og býr við
skerta starfsorku í framtíðinni,
líka eftir að það fer úr umsjá for-
eldra sinna. Það eru því hags-
munir þess að fá tjón sitt bætt,“
segir Viðar. Að hans sögn eru
flestir foreldrar með ábyrgð-
artryggingu og það sé ekki ólík-
legt að slík trygging geti dekkað
foreldra í vissum tilvikum. „Þess
vegna er ekki jafnundarlegt og
ætla mætti að barn geti átt
skaðabótakröfu á hendur for-
eldrum sínum.“ Viðar segir þá
eftirlitsskyldu sem á foreldrum
hvíli almennt mjög ríka. Hún sé
þó breytileg eftir aðstæðum og
aukist eftir því sem hættuástand-
ið er meira.
Brot á reglum leiðir yfirleitt
til skaðabótaskyldu
Spurður um hvaða kröfur séu
gerðar til eftirlits rekstraraðila
sundlauga segir Viðar erfitt að
lýsa almennum mælikvarða þar
um. „Það er þó hægt að segja að
rekstraraðilar fyrirbæra á borð
við sundlaugar verða að fara eft-
ir öllum reglum sem gilda um að-
búnað og öryggi gesta. Ef það
eru reglur um lágmarksfjölda
starfsmanna og eftirlitshlutverk
þeirra er það alveg ljóst að brot
á slíkum reglum leiðir að öðru
jöfnu til skaðabótaskyldu. Á sum-
um sviðum gilda engar reglur og
þá eru gerðar kröfur til þess að
menn sýni ýtrustu aðgæslu til að
gæta öryggis gesta, bæði ungra
sem aldinna,“ segir Viðar. Hann
kveður það þó alltaf háð mati
hversu rík eftirlitsskylda rekstr-
araðila er. Meiri kröfur sé hægt
að gera til eftirlits þegar gesta-
fjöldi er mikill og hið sama eigi
við þegar gestir laugarinnar eru
ungir.
Viðar segir erfitt að segja til
um hvor leiðin sé nærtækari fyrir
barn sem bíður líkamlegt tjón af
slysi í sundlaug. „Það á fyrir það
fyrsta kost á því að láta reyna á
það hvort rekstraraðili hafi sinnt
öllum reglum og gætt fyllsta ör-
yggis og í öðru lagi er sá mögu-
leiki fyrir hendi að láta á það
reyna hvort foreldrar hafa full-
nægt eftirlitsskyldu sinni,“ segir
Viðar.
Viðar Már
Matthíasson
Foreldrar
geta orð-
ið skaða-
bóta-
skyldir
BRÍETI Bjarnhéðinsdóttur hefur
nú verið reistur bautasteinn til
minningar um brautryðjendastarf
hennar í kvenréttindamálum. Til-
efnið er aldarafmæli Kvenréttinda-
félags Íslands, en Bríet var einn af
stofnendum þess og jafnframt
fyrsti formaður. Með þessu vill
KRFÍ leggja sitt af mörkum við að
fjölga minnisvörðum um konur á Ís-
landi, sem eru allt of fáir að sögn
þess. „Bríet er náttúrlega eins-
konar guðmóðir okkar svo okkur
þótti nánast sjálfgefið að hennar
yrði minnst,“ segir Halldóra
Traustadóttir, framkvæmdastóri
KRFÍ. Steinninn stendur við fæð-
ingarstað Bríetar, að Haukagili í
Vatnsdal í Austur-Húnavatnssýslu.
Bríet fæddist 27. september 1856
og barðist ötullega fyrir rétti
kvenna til náms, kosninga o.fl.
Bríetar
minnst