Morgunblaðið - 13.09.2007, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
HERTOGINN af Kent afhjúpaði í gær minn-
isvarða um alla þá flugliða bandamanna, sem
hér dvöldust á tímum síðari heimsstyrjaldar-
innar. Við athöfnina hélt hertoginn ræðu þar
sem hann heiðraði minningu þeirra sem féllu
fyrir málstaðinn. Forseti Íslands, Ólafur Ragn-
ar Grímsson, var einnig viðstaddur athöfnina
og sagðist við tilefnið vona að komandi kyn-
slóðir þyrftu ekki að færa jafn miklar fórnir til
að lifa við frið og lýðræði.
Það var Arngrímur Jóhannsson flugstjóri og
Flugmálafélag Íslands sem höfðu forystu um
gerð minnisvarðans. Arngrímur var einn af
þeim sem tóku til máls við afhöfnina í gær og
minntist þá hlutverks flugsveita Bandamanna.
Krafðist mikilla fórna
Á árum heimsstyrjaldarinnar síðari gegndu
flugherir bandamanna stóru hlutverki í vörnum
Íslands og baráttu um siglingaleiðir yfir
Atlantshaf og norður til Rússlands. Hundruð
breskra, bandarískra, kanadískra og norskra
flugmanna tóku þátt í sjóhernaðinum, einkum
frá flugvöllum í Reykjavík og Kaldaðarnesi.
Rannsóknir sagnfræðinga á þróun styrjaldar-
innar hafa m.a. leitt í ljós að flugsveitir sem
staðsettar voru hér á landi áttu drjúgan þátt í
að yfirbuga þýska kafbátaflotann og tryggja
bandamönnum þannig sigur í orrustunni um
Atlantshafið.
Á stríðsárunum tókst bandamönnum jafn-
framt að opna nýja flugleið, yfir norðanvert
Atlantshaf, og höfðu flugvellirnir í Reykjavík
og Keflavík mikla þýðingu fyrir þá samgöngu-
æð. Gerði hún þeim kleift að ferja þúsundir
flugvéla yfir hafið frá Bandaríkjunum og halda
uppi mikilvægum liðs- og birgðaflutningum
loftveginn. Svo mikið flug til og frá landinu
krafðist mikilla fórna, enda var flugtæknin til-
tölulega stutt á veg komin. Fjöldi herflugvéla
fórst á íslenskri grundu og á hafinu umhverfis
landið. Hundruð flugmanna létu lífið.
Töluvert rigndi í Fossvoginum áður en at-
höfnin hófst en nánast um leið og sr. Jón A.
Baldvinsson, vígslubiskup á Hólum, hóf upp
raust sína, áður en minnisvarðinn var afhjúp-
aður, stytti upp – og hélst þurrt þar til yfir lauk.
Meðal gesta í Fossvogskirkjugarði í gær
voru auk áðurnefndra Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir utanríkisráðherra, Björn Bjarnason
dóms- og kirkjumálaráðherra, Alp Mehmet,
sendiherra Bretlands, ásamt fyrrverandi flug-
mönnum hins konunglega flughers Breta.
Hertoginn af Kent afhjúpaði minnisvarða um herflugmenn sem dvöldust hér á landi
Heiðraði
minningu
fallinna
Morgunblaðið/G.Rúnar
Stytti upp Hertoginn af Kent afhjúpaði minnisvarðann í Fossvogskirkjugarði í gærdag en áður sagði sr. Jón A. Baldvinsson nokkur orð.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
SÁTT og samstaða um verndun og
nýtingu náttúruverndarsvæða er það
sem ríkisstjórnin vonast til að verði
niðurstaða vinnu nýrrar verkefnis-
stjórnar sem undirbúa á rammaáætl-
un um þessi mál. Þetta kom fram í
máli Össurar Skarphéðinssonar iðn-
aðarráðherra og Þórunnar Svein-
bjarnardóttur umhverfisráðherra á
blaðamannafundi í gær en þá var
starfi verkefnisstjórnarinnar ýtt úr
vör. Alls sitja ellefu manns í stjórn-
inni og er Svanfríður Jónasdóttir,
bæjarstjóri í Dalvíkurbyggð, for-
maður hennar. Að sögn iðnaðarráð-
herra var skipað í hana eftir tilnefn-
ingum helstu hagsmunaaðila.
Áhersla er í áætluninni lögð á
vatnsafls- og jarðhitasvæði og sagði
umhverfisráðherra á fundinum að
markmiðið væri að „skapa faglegar
forsendur fyrir ákvörðun um vernd
og nýtingu náttúrusvæða“. Verkefn-
ið væri eitt hið brýnasta sem Íslend-
ingar stæðu frammi fyrir og um það
ríkti eining milli stjórnarflokkanna.
Þórunn sagði að um langt árabil
hefði verið deilt harkalega um nátt-
úru landsins, nýtingu hennar og
verndun. „Landsmenn hafa gjarnan
skipað sér í fylkingar og því hefur
verið haldið fram að hér væri verið
að takast á um ósamrýmanleg sjón-
armið. Að annaðhvort aðhyllist menn
virkjun eða verndun, að annaðhvort
séu menn fyrir hagvöxt eða stöðnun.
Þessi afstaða er auðvitað fjarri öllum
veruleika og hún er líka mjög ólíkleg
til árangurs,“ sagði Þórunn. Íslend-
ingar þyrftu að nýta náttúruna og
auðlindir hennar á sjálfbæran hátt
og hluti nýtingarinnar gæti verið
verndun.
Gamalt deilumál leitt til sátta
„Í þessu verkefni hafa allir hlut-
verk og ábyrgð, bæði ríkisstjórn,
sveitarfélög, almenningur og fræða-
stofnanir,“ sagði Þórunn og bætti við
að hún vonaðist til að vinnan á næstu
misserum leiddi til sátta um „þetta
gamla deilumál hér á landi“.
Össur Skarphéðinsson sagði þá
staðreynd að iðnaðar- og umhverf-
isráðherra sætu saman „eins og lömb
í aldingarðinum Eden“ undirstrika
mikla áherslu ríkisstjórnarinnar á að
ná sátt í þessum málaflokki. Búast
mætti við að Alþingi tæki ákvörðun í
málinu í framhaldi af skýrslu stjórn-
arinnar í lok árs 2009 eða snemma
árs 2010. „Það var líka partur af
þessari niðurstöðu hjá ríkisstjórn-
inni að þangað til yrði ekki ráðist í
neinar framkvæmdir eða rannsóknir
á ósnortnum svæðum sem ekki var
búið að veita leyfi til,“ sagði Össur.
Vissulega væru ekki öll fyrirtæki
ánægð með þetta en brýnt væri að
verkefnisstjórnin lyki verki sínu
fyrst.
„Það er stefnt að því til að ná sem
mestri sátt um þetta starf að hafa
það eins opið og hægt er. Það er þess
vegna sem ég legg áherslu á að verk-
efnisstjórninni er beinlínis falið að
hafa víðtækt samráð við almenning
og alla hagsmunaaðila á sínum
starfstíma.“ Þetta yrði meðal annars
gert með opnum kynningarfundum
og með sérstakri upplýsingavefsíðu.
Þá yrði boðað til sérstaks samráðs-
vettvangs allra hagsmuna- og áhuga-
aðila um þetta mál.
Össur benti á að verkefnið væri
ekki að öllu leyti nýtt. Gríðarlega
mikið hefði verið unnið af því á síð-
ustu árum, allt frá því að iðnaðarráð-
herra skipaði sérstaka verkefna-
stjórn til að vinna áætlun um nýtingu
vatnsafls og jarðvarma árið 1999. Í
skýrslu sem sú verkefnastjórn skil-
aði árið 2003 var lagt mat á rúmlega
40 virkjanakosti, en ný þriggja
manna verkefnastjórn var skipuð í
september árið 2004. Þá hófst vinna
við annan áfanga rammaáætlunar-
innar og lauk henni í maí. Formaður
beggja verkefnastjórnanna var
Sveinbjörn Björnsson.
Landslag metið
Sveinbjörn, sem sat fundinn, sagði
að í fyrsta áfanga vinnunnar hefði
verið lögð áhersla á að rannsaka jök-
ulár á hálendinu og næst hefðu há-
hitasvæði nærri byggð verið skoðuð.
Í öðrum áfanga væri m.a. stefnt að
því að skoða næstum öll háhitasvæði
sem ekki væru undir jökli og bera
þau saman. „Annar þáttur sem verð-
ur sérstaklega tekinn fyrir núna er
mat á landslagi,“ sagði Sveinbjörn.
Vinna stæði yfir við mjög stórt verk-
efni sem gengi út á að skoða hvernig
landslag er metið.
Svanfríður Jónasdóttir sagði nýju
verkefnisstjórnina byggja á því
mikla og góða verki sem hingað til
hefði verið unnið. Meginmarkmiðið
væri að ljúka á næstunni því starfi
sem byrjað hefði verið á árið 1999.
Von ríkisstjórnarinnar væri að þessi
vinna leiddi til meiri sáttar um
hvernig náttúrugæði landsins væru
nýtt og „hvort og þá hvernig þau
verða nýtt eða vernduð“.
„Ég er nokkuð viss um að þetta
verkefni á eftir að færa okkur ýmsa
spennandi möguleika og margt nýtt
að takast á við,“ sagði hún.
Sátt verði
um alla
nýtingu
Í HNOTSKURN
»Verkefnastjórninni sem núer að hefja störf er ætlað
að skila skýrslu til iðnaðar- og
umhverfisráðherra fyrir 1. júlí
2009.
» Á þeirri skýrslu verðurvinna löggjafans og fram-
kvæmdavaldsins síðan byggð.
»Verkefnisstjórnin á m.a.að leggja mat á og flokka
virkjunarkosti, skoða áhrif
þeirra á náttúrufar, náttúru-
og menningarminjar, meðal
annars með tilliti til orkugetu,
hagkvæmni og annars þjóð-
hagslegs gildis.
» Þá á hún að skilgreina ogmeta áhrif á hagsmuni
allra þeirra sem nýtt geta
þessi sömu gæði.
ÞÓRUNN Sveinbjarnardóttir umhverfisráðherra segir að ákveðin áherslu-
breyting hafi átt sér stað í tengslum við hina nýju verkefnisstjórn sem iðn-
aðarráðherra skipaði í samráði við umhverfisráðherra. Í fyrsta áfanga
rammaáætlunarinnar hafi helsta áherslan verið á nýtingu náttúrunnar en
„nú leggjum við verndunina að jöfnu. Ég er þeirrar skoðunar að verndun
sé bara ein tegund nýtingar,“ segir Þórunn.
„Fókusinn var aðallega á orkunýtingu en nú verður þessu gert jafnhátt
undir höfði í vinnunni og það er auðvitað grundvallaratriði,“ bætir hún við.
Þórunn kveðst telja að um áherslubreytingu sé að ræða. „Það lýsir sér í
því að við erum að gera þetta saman, umhverfis- og iðnaðarráðuneytið og
það er þannig skipað í hópinn að það er í samræmi við stjórnarsáttmálann.
Við erum að setja stefnuna þangað.“
Það sé brýnt að klára verkefnið svo Alþingi geti tekið afstöðu til málsins.
Þórunn kveðst telja að sá tími sem er til stefnu sé nægilegur. „Við ætlum að
setja meiri pening í þetta og það er hægt en það verður auðvitað að vinna
þetta mjög vel,“ segir hún. Væntanlega sé þó nokkuð umfangsmikið starf
framundan og viðamiklar rannsóknir á háhitasvæðunum verði þar væntan-
lega fyrirferðarmestar.
Ákveðin áherslubreyting
Tveggja ára vinna við gerð áætlunar
um verndun og nýtingu náttúrusvæða
Morgunblaðið/G.Rúnar
Kynning Sveinbjörn Björnsson, fyrrverandi háskólarektor, Össur Skarp-
héðinsson iðnaðarráðherra, Þórunn Sveinbjarnardóttir umhverfisráð-
herra og Svanfríður Jónasdóttir, bæjarstjóri á Dalvík, kynntu verkefnið.