Morgunblaðið - 01.05.2008, Blaðsíða 2

2 FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Á árunum 1910 og 1911 var vaknaður mikill
áhugi fyrir knattspyrnu meðal nemenda
Menntaskólans í Reykjavík. Nokkrir skóla-
pilta kepptu eitt sinn við Fram, en seinna
gengu þeir flestir til liðs við Framara og
unnu marga frækna sigra undir merkjum
Fram. Árið 1911 er merkilegt í sögu íþrótta-
lífsins hér á landi. Þá héldu ungmenna-
félögin íþróttamót sitt í sambandi við hátíð-
arhöld í minningu aldarafmælis Jóns
Sigurðssonar og var það í rauninni fyrsta
íþróttamót Íslands.
Fram ákvað að taka þátt í mótinu og
keppa við Knattspyrnufélag Reykjavíkur,
KR. Þótti mönnum að Framarar tefldu
djarft því að KR-liðið var skipað fullorðnum
mönnum, en þeir sem voru í kappliði Fram
voru allir yngri en 18 ára.
Kapplið Fram var þannig skipað að Gunn-
ar H. Kvaran stóð milli stanganna. Bakverð-
ir voru Arreboe Clausen og Ágúst Ármann.
Miðverðir Sigurður Lárusson, Axel Thor-
steinsson og Magnús Björnsson. Fram-
herjar voru Karl Magnússon, Gunnar Hall-
dórsson, Friðþjófur Thorsteinsson, Pétur J.
Hoffmann Magnússon og Hinrik Thor-
arensen.
Af keppendum urðu síðan einn prestur,
tveir læknar, einn rithöfundur, einn stýri-
maður og hinir verslunar- og bankamenn.
Af keppendum voru 8 nemendur í MR og
hinn níundi, Friðþjófur, taldist þá utan-
skólanemandi. Aðeins Arreboe og Pétur
voru ekki við skólann riðnir.
Kappleikurinn fór fram á Melavellinum
klukkan níu að kvöldi 20. júní og sá Ólafur
Rósenkranz leikfimikennari um dómgæsl-
una.
Það var auðfundið hjá þeim sem mættu á
völlinn að mikill meiri hluti áhorfenda var á
bandi Framara í leiknum. Mun það hafa ráð-
ið miklu að hálfþroskaðir unglingar voru að
keppa við fullorðna menn, en auk þess þóttu
sumir Framarar leika betur en áður hafði
sést hér á landi.
Framarar sóttu að mestu að marki KR
allan leikinn og fögnuðu sigri, 2:1. Frið-
þjófur skoraði bæði mörk þeirra.
Leikmenn Fram fengu heiðursskjal að
verðlaunum og auk þess fengu leikmenn
heiðurspeninga.
Þessi kappleikur hafði mikil og víðtæk
áhrif. Allt frá þessum leik hefur knattspyrna
verið iðkuð íþrótta mest á Íslandi – varð
þjóðaríþrótt Íslendinga. Leikurinn markaði
tímamót í sögu íþróttanna á Íslandi.
Strákar úr MR í aðalhlutverkum
UM vorið 1908 komu nokkrir
drengir í Reykjavík saman til þess
að ræða um að stofna nýtt fótbolta-
félag. Drengirnir áttu flestir heima
í miðbænum – á Suðurgötunni og
við Tjörnina. Elstur þeirra var Ar-
reboe Clausen, 15 ára. Þann 1. maí
1908 samþykktu drengirnir að
stofna félagið, nafn var því ekki
gefið að sinni en félagið var kallað
Kári. Lög voru ekki samin en
bráðabirgðareglur voru samþykkt-
ar.
Vegna þess að ekki er til nein
skrifuð skýrsla um stofnun félags-
ins er ekki hægt að segja með fullri
vissu hverjir voru stofnendur þess.
Þeir menn sem hér á eftir verða
nefndir munu flestir vera stofnend-
ur en ekki er þó fullvíst að þeir séu
það allir. Þeir eru álitnir vera hinir
fyrstu sem mynduðu félagið en auk
þess voru einhverjir fleiri sem
snemma gerðust félagsmenn og
hafa ef til vill verið stofnendur.
Stofnendaskrá:
Nöfn stofnenda og
störf þeirra síðar:
Arreboe Clausen, verslunarmaður
Bjarni Matthíasson,
verslunarmaður
Bogi Ólafsson, gullsmiður
Franz Andersen, bankaritari
Guðjón Arngrímsson, verkstjóri
Gunnar Halldórsson,
verslunarmaður
Gunnar Hjörleifsson (Kvaran),
stórkaupmaður
Haukur Jensen (Thors),
framkvæmdastjóri
Herluf Clausen, kaupmaður
Kristján Albertsson, rithöfundur
Óskar Árnason, rakari
Pétur J. Hoffmann
Magnússon, bankaritari
Pétur Sigurðsson, magister
Tómas Hallgrímsson, bankaritari
Tryggvi Magnússon, verslunarstjóri
Hin raunverulega saga félagsins
hefst þann 15. mars 1909 en þá var
haldinn fyrsti fundur sem bókuð
skýrsla er til um og frá þeim tíma
má rekja sögu félagsins óslitið.
Þessi fundur var haldinn í Aðal-
stræti 16. Kosin var nefnd til að
semja lög og samþykkt að félagið
skyldi heita Kári en margir voru
ekki ánægðir með nafnið. Þá var
kosin stjórn til aðalfundar sem var
boðaður í júní. Pétur J. Hoffmann
var kosinn formaður, Arreboe Clau-
sen ritari, hann var elstur – 15 ára,
og Pétur Sigurðsson féhirðir.
Pétur var þá í 1. bekk Mennta-
skólans, aðeins 13 ára. Hann var
síðan um langt skeið einn helsti
starfsmaður Fram og vann mikið
starf fyrir íslenskar íþróttir. Meðal
annars var hann í sjö ár í stjórn
Íþróttasambands Íslands, ÍSÍ.
Félagið fékk formlega nafnið
Fram á aðalfundi í Bárunni, húsi
sem stóð á eyrinni við Tjörnina þar
sem Ráðhús Reykjavíkur stendur í
dag, 13. júní 1909. Fjárhagur fé-
lagsins var þannig að tekjur á árinu
höfðu verið 16 krónur og þrír aurar,
gjöld 11 krónur og 70 aurar. Fundir
Fram voru yfirleitt haldnir fyrstu
árin að Suðurgötu 4, þar sem Gunn-
ar Halldórsson bjó.
Strákarnir í Fram æfðu á ýmsum
stöðum í Kvosinni við Tjörnina, við
Menntaskólann, bak við Dómkirkj-
una og á Suðurgötunni enda bíla-
umferð ekki mikil í þá daga. Þá var
byrjað að æfa vestur á Melum, fyrir
sunnan kirkjugarðinn við Suður-
götu.
Pétur Sigurðsson, síðar Mennta-
skólaritari, sagði þannig frá aðdrag-
andanum að stofnum Fram í 50 ára
afmælisblaði félagsins:
„Það hefur víst löngu tíðkast hér
í bæ að strákar í ákveðnum bæj-
arhverfum og á líku reki héldu hóp
og léku sér saman. Þeir voru að
jafnaði baldnir og fyrirferðarmiklir.
Fullorðna fólkið kallaði þá götu-
stráka. Til eins slíks hóps má rekja
stofnum Knattspyrnufélagsins
Fram. Þessir strákar áttu flestir
heima í miðbænum og í grennd við
hann. Þó að miðbærinn sé enn í öllu
verulega með sama sniði sem þá, er
þó að einu leyti mikil breyting orð-
in. Þá var íbúð í hverju húsi að
kalla og margir krakkar uxu þar
upp. Við þennan miðbæjarkjarna
bættust svo ýmsir skólafélagar úr
næstu hverfum.
Á þessum árum, þ.e. fram að
fyrri heimsstyrjöld, mátti heita að
bærinn væri einn samfelldur leik-
völlur.“
Kristján Albertsson, einn af
stofnendum Fram, sagði eitt sinn
um félagsmenn Fram á árunum frá
1908 – og eru þau orð enn í fullu
gildi: ,,Framarar voru yfirleitt
glæsilegir menn á velli og mjög vin-
sælir í bænum á þessum árum“.
Frá Kvosinni til Úlfarsárdals
Upp úr 1930 hafði Fram fært sig
um set í bænum, frá svæðinu í
kringum Tjörnina – upp á Grett-
isgötu og Njálsgötu og þar í kring.
Árið 1933 var ráðinn sérstakur
þjálfari til Fram í fyrsta skipti,
norski bókarinn Reidar Sörensen,
og þá gerðist Guðmundur „Ásti“
Magnússon áhaldavörður félagsins
– sá um bolta og búninga.
Fram dreymdi lengi um að eign-
ast eigið félagssvæði – knattspyrnu-
völl og félagsheimili. Þá voru allar
æfingar haldnar á Melavellinum,
sem var skipt niður á milli félaga til
æfinga og keppni.
Fram fékk aðstöðu í grjótnámu í
Skipholti, fyrir neðan klettana við
Sjómannaskólann. Í febrúarmánuði
hófust framkvæmdir við að gera
knattspyrnuvöll og var það verk að
mestu unnið í sjálfboðavinnu. Völl-
urinn var vígður 20. ágúst 1945 og
þar með hófst nýr kapítuli í sögu
Fram, sem varð fyrsta félagið í
Reykjavík til að flytja æfingar á
eigið svæði. Vallarhúsið var upp-
haflega gamalt „Kanadahús“ frá
hernum.
Framarar fóru að stunda hand-
knattleik upp úr 1940 og hand-
knattleiksnefnd Fram var stofnuð
1948.
Skíðanefnd Fram var endurvakin
1945 en skíðaíþróttin var fyrst
stunduð innan félagsins 1938.
Úr Skipholtinu flutti Fram bæki-
stöðvar sínar í Safamýrina, þar sem
gras- og malarvöllur voru formlega
vígðir 27. ágúst 1972 og 1975 flutti
félagið undir eigið þak á nýjan leik
en fram að því hafði Álftamýrar-
skólinn staðið Fram opinn fyrir fé-
lagsstarfsemi en þá fékk Fram
íþróttahús Álftamýrarskólans til af-
nota.
Körfuknattleiks- og blakdeildir
voru stofnaðar en störfuðu ekki
lengi. Glæsilegur skíðaskáli var
byggður í Eldborgargili á Bláfjalla-
svæðinu og vígður 1990 og hlaut
nafnið Eldborg.
Nýtt glæsilegt íþróttahús í Safa-
mýrinni var tekið í notkun 1995 og
síðan glæsileg félagsaðstaða 2006.
Framarar hafa einnig fengið fram-
tíðarsvæði í Úlfarsárdal og er upp-
bygging á svæðinu þegar hafin og
æfingar yngri flokka í knattspyrnu,
handknattleik og Taekwondo. Sex
íþróttadeildir eru nú starfræktar
hjá Fram – knattspyrnudeild, hand-
knattleiksdeild, skíðadeild, almenn-
ingsíþróttadeild og Taekwondo-
deild.
Kristján Albertsson, rithöfundur og einn af stofnendum Fram, hafði þessi orð um
félagsmenn Fram á árunum frá 1908 sem eru enn í fullu gildi:
,,Glæsilegir menn á velli
og mjög vinsælir í bænum“
Sigurliðið Hér má sjá vaska sveina úr Fram sem lögðu Fótboltafélagið (KR) í
fyrsta opinbera knattspyrnuleiknum á Íslandi 1911. Frá vinstri: Pétur J. H.
Magnússon, Sigurður Ó. Lárusson, Karl G. Magnússon, Arreboe Clausen,
Friðþjófur Thorsteinsson, Axel Thorsteinsson, Gunnar H. Kvaran, Gunnar
Halldórsson, Ágúst Ármann, Hinrik Thorarensen og Magnús Björnsson.
UM vorið 1908 komu nokkrir
drengir í Reykjavík saman til þess
að ræða um að stofna nýtt fótbolta-
félag. Drengirnir áttu flestir heima
í miðbænum – á Suðurgötunni og
við Tjörnina. Elstur þeirra var Ar-
reboe Clausen, 15 ára. Þann 1. maí
1908 samþykktu drengirnir að
stofna félagið, nafn var því ekki
gefið að sinni en félagið var kallað
Kári. Lög voru ekki samin en
bráðabirgðareglur voru sam-
þykktar.
ÞAÐ var oft fjör á fundum hjá
Fram á fyrstu árunum, enda fé-
lagsmenn ungir og kappsfullir.
Einn félagsmaður, sem fremur
þótti vilja beita tungunni en fót-
unum, var ásakaður um að vilja
breyta Fram í málfundafélag. Það
varð að hafa dyraverði á fundum,
sem voru eins konar lögregluþjón-
ar, sem áttu að stilla til friðar og
jafnvel kasta óhlýðnum fé-
lagsmönnum út úr fundarherberg-
inu.
Þriðja grein úr fyrstu lögum
Fram sýnir að ekki hefur alltaf ver-
ið friðsamt á fundum félagsins.
„Hver sá félagsmaður, sem ekki
hlýðir formanni félagsins á fund-
um, skal rækur af fundi. Hlýði hann
ekki formanni við þriðju skipun
hans, skal hann rækur úr félaginu,
ef fundurinn samþykkir.“
Útkastarar
voru á fundum
LENGI vel fóru fundir Fram fram á
Suðurgötu 4, þar sem Gunnar Hall-
dórsson bjó. Voru fundir haldnir þar
þar til 16. maí 1910, að fyrsti fund-
urinn var í Hegningarhúsinu á
Skólavörðustíg 9, í skjóli Péturs Sig-
urðssonar. Þessi fundarstaður var
ekki valinn vegna þriðju grein-
arinnar – og tilvalið væri að læsa þá
inni, sem voru ekki til friðs á fund-
um. Fundir Fram voru haldnir þar
um hríð.
Fundað í Hegn-
ingarhúsinu
ÞAÐ var enginn íþróttavöllur til í
Reykjavík þegar Fram var stofnað.
Félagið sótti um leyfi hjá bæj-
arstjórn til þess að mega hafa æf-
ingar á Melunum og var það veitt 1.
maí 1910. Þá var samþykkt á fé-
lagsfundi, með fjórum atkvæðum
gegn fjórum! að félagsmenn skyldu
vinna í þegnskylduvinnu við að
ryðja leikvöllinn á Melunum.
Þegnskyldu-
vinna
FYRSTI knötturinn sem Fram
eignaðist var kostaður af Boga
Ólafssyni, einum af stofnendum
Fram. Hann átti peninga á bók og
bauðst til að lána félaginu andvirði
boltans.
Eftir að boltinn var kominn í hús
kom upp tillaga um að kaupa fótbol-
tapumpu.
„Þá bauðst ég til þess að blása út
boltann, hvenær sem væri, og þar
með kom tillagan um pumpukaupin
aldrei til atkvæða,“ sagði Pétur J.
Hoffmann Magnússon sem var þá
formaður Fram.
Þess má geta til gamans að fyrsti
boltinn Pétur keypti kostaði 95 aura
– í Breiðfjörðverslunni í Aðalstræti,
sem var hér um bil allt sparifé hans.
Formaðurinn
sá um að
blása í boltann
Knattspyrnufélagið Fram 100 ára