Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.2008, Blaðsíða 12

Leikur Keppnisskapið skín úr svipnum á þessum þátttakendum á bogfimi-
móti í Paró, en annar þeirra mun raunar vera þekktur leikari í Bútan.
Bútan –
horfinn
heimur
í austri
Eftir Ragnar Jónasson
ragnarjonasson@simnet.is
S
hangri-La. Það er sá
staður sem kemur helst
upp í hugann þegar lent
er á flugvellinum í Paró
í Bútan. Shangri-La,
staðurinn sem James
Hilton skapaði í skáldsögunni Lost
Horizon og birtist ljóslifandi á hvíta
tjaldinu í samnefndri kvikmynd eftir
Frank Capra á fjórða áratug síðustu
aldar. Í hugum fjölmargra er
Shangri-La samnefnari fyrir draum-
kennt ríki í Himalajafjöllum og Bút-
an fellur vel undir þá skilgreiningu.
Einkavædd ferðaþjónusta
Bútan er lítið land í austanverðum
Himalajafjöllum í Suðaustur-Asíu,
þar búa á milli sex og sjö hundruð
þúsund manns og landið, sem liggur
að Kína (Tíbet) og Indlandi er 47
þúsund ferkílómetrar að stærð. Bút-
an er land sem fáir kunna skil á og
enn færri hafa heimsótt, enda var
landið lokað ferðamönnum fram til
ársins 1974. Það er hins vegar óhætt
að segja að landið sé ógleymanlegt
hverjum þeim sem þangað kemur, en
það er hins vegar erfitt að ákveða að
skjótast þangað með stuttum fyr-
irvara. Fjöldi ferðamanna hefur þó
aukist jafnt og þétt undanfarin ár og
í fyrra komu rúmlega tuttugu þús-
und ferðamenn til landsins. Ferða-
þjónustan er landinu mikilvæg, enda
hefur Bútan verið talið eitt van-
þróaðasta ríki heims, en íbúar
byggja afkomu sína einkum á land-
búnaði og skógrækt.
Ríkisstjórnin í Bútan gerir þá
kröfu að erlendir ferðamenn skipu-
leggi ferðir til landsins í gegnum
ferðaskrifstofu þar í landi og greiði
fyrir þær fyrirfram. Að öðru leyti er
búið að einkavæða ferðaþjónustuna
og í Bútan starfa ótal ferðaskrif-
stofur sem keppast um að skipu-
leggja ferðir til landsins. Ferðamenn
greiða fast gjald fyrir hvern dag sem
dvalið er í landinu, að jafnaði um 200
Bandaríkjadali fyrir hvern ferða-
mann á hefðbundnum ferðamanna-
tíma, enda stefnan sú að fá eins mikl-
ar tekjur af ferðaþjónustu og kostur
er án þess að spilla náttúru landsins
með of miklum fjölda ferðamanna.
Tvöhundruð dalir er afar há upphæð
miðað við meðallaun í landinu, en
innifalið í verðinu er leiðsögn, gist-
ing, matur og akstur á milli staða.
„Þakka ykkur fyrir
að velja Druk-Air“
Tilviljun ein réð því að konan mín,
María Margrét Jóhannsdóttir, lagði
það til í haust að við myndum heim-
sækja Bútan og eftir því sem við
kynntum okkur landið betur varð
ekki aftur snúið. Árið 2008 er auk
þess sögulegt ár fyrir íbúa Bútan,
enda voru fyrstu lýðræðislegu kosn-
ingarnar í landinu haldnar í mars síð-
astliðnum, eftir að konungsveldi
hafði verið við lýði í eina öld. Munu
kosningarnar að mestu hafa farið
friðsamlega fram.
Við flugum til Bútan frá Kat-
hmandu í Nepal í lok apríl og er flug-
ferðin sjálf afar eftirminnileg, enda
er flogið framhjá Himalajafjöllunum
og farþegar fá meðal annars að sjá
Everest, hæsta fjall heims, rétt utan
við gluggann – að minnsta kosti þeir
sem eru svo heppnir að næla sér í
sæti vinstra megin í vélinni. Ekki er
lendingin síðri, enda flugvallarstæðið
í hinum ægifagra Paró-dal í vest-
urhluta landsins.
„Þakka ykkur fyrir að velja Druk
Air,“ sagði flugfreyjan þegar komið
var um borð, eins og við hefðum átt
einhvern annan kost en að nýta okk-
ur þjónustu ríkisflugfélagsins í Bút-
an. Flugið gekk þó vel og máttum við
raunar þakka fyrir að hafa fengið
sæti um borð, en við höfðum neyðst
til að breyta flugáætlun okkar frá
Nepal með skömmum fyrirvara eftir
að flugið til Bútan þann dag sem við
áttum upphaflega bókað var fellt nið-
ur. Ferðaskrifstofan okkar náði að
koma okkur um borð í næstu vél en
einhverjir ferðamenn sem höfðu áttu
bókað flug sátu eflaust eftir með sárt
ennið.
Þegar komið var út af flugvellinum
tók leiðsögumaðurinn á móti okkur,
ásamt bílstjóra, og hann átti eftir að
fylgja okkur frá morgni til kvölds
alla dagana sem við dvöldum í land-
inu. Leiðsögumaðurinn gerði sitt
besta til þess að tryggja að við næð-
um að skoða sem mest í heimsókn-
inni, raunar var dagskráin stundum
svo þétt að okkur þótti nóg um. Hann
virtist hafa svo einlægan áhuga á því
að kynna land og þjóð fyrir ferða-
mönnum að við fengum nánast sam-
viskubit í þau örfáu skipti þegar við
báðum um að dagskránni yrði aðeins
breytt og færri staðir heimsóttir.
Annars þurftum við í sjálfu sér lít-
ið að hafa fyrir lífinu í Bútan, leið-
sögumaðurinn valdi áhugaverðustu
staðina sem tími var til að skoða,
valdi fyrir okkur veitingastaði í há-
deginu og á kvöldin og var svo mætt-
ur snemma á morgnana að hitta okk-
ur í morgunmatnum.
Málsverðirnir í Bútan, að morg-
unmat undanskildum, voru hverjir
öðrum líkir – hrísgrjón og soðið
grænmeti var uppistaðan, ásamt
kjöti. Við höfðum einnig heyrt getið
um forvitnilegan drykk, hið svokall-
aða smjörte. Við nefndum það við
leiðsögumanninn okkar og hann
gætti þess að leyfa okkur að prófa
það áður en við fórum. Smjörte er
töluvert þykkara og saltara en hefð-
bundið te og ómissandi þáttur í upp-
lifun ferðamanna af landi og þjóð.
Við undruðumst það stundum að
leiðsögumaðurinn hefði tök á að eyða
öllum deginum með okkur, og það þó
við værum bara að ferðast tvö sam-
an, en ekki sem hluti af stærri hóp.
Hann sagði okkur hins vegar frá því
að ferðamannatímabilið í landinu
væri tiltölulega stutt og því er eflaust
gert ráð fyrir því að leiðsögumenn-
irnir vinni allan daginn og fram á
kvöld þegar sú vertíð stendur yfir.
Heppilegast mun vera að heimsækja
landið á vorin eða haustin, og er síð-
arnefndi tíminn vinsælasti ferða-
mannatíminn.
Á baki fljúgandi tígrisdýrs
Dagskráin hófst með ökuferð frá
flugvellinum í Paró til höfuðborg-
arinnar Thimpu. Ekið var um þrönga
fjallvegi og minnti ferðin stundum
einna helst á þverhnípta íslenska
fjallvegi. Þar beita menn flautunni
óspart þegar komið er fyrir horn, til
þess að tryggja að ekki verði árekst-
ur við bifreiðar sem koma úr gagn-
stæðri átt. Landslagið minnti raunar
að ýmsu leyti á Ísland, að minnsta
kosti í þessum hluta landsins. Það er
ekki það eina sem landsmenn eiga
sameiginlegt með Íslandi, því landið
býr yfir mikilli vatnsorku sem byrjað
er að virkja, en þrátt fyrir það hefur
stór hluti íbúanna reyndar hvorki að-
Markaður Það kenndi ýmissa grasa á útimarkaðnum í Thimpu, vestrænar vörur í bland við asískar.
Það var tilviljun sem réð því að
hjónin Ragnar Jónasson og María
Margrét Jóhannsdóttir ákváðu að
heimsækja Bútan, sem Ragnar seg-
ir ógleymanlegt hverjum þeim sem
þangað kemur.
12 LAUGARDAGUR 26. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók