Fréttablaðið - 01.05.2009, Blaðsíða 14

14 1. maí 2009 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
SPOTTIÐ
UMRÆÐAN
Sighvatur Björgvinsson skrifar um
viðskiptasnilld talsmanns neytenda.
Talsverðar leifar af viðskiptasnilld finnast enn á Íslandi þrátt fyrir
hrunið. Síðustu vikurnar hefur vart þann
umræðuþátt verið að hafa í ljósvakamiðl-
unum, að þar skjóti ekki upp kollinum
snöfurmenni, sem upplýsi að auðvelt sé
að losa fólk undan skuldum án þess að
það kosti nokkurn nokkuð.
Síðast í fyrrakvöld gaf sig fram í Kast-
ljósi „talsmaður neytenda“. Hann sagðist
hafa lagt til við ríkisstjórnina að sett yrðu lög þar
sem kröfur með veðum í íbúðarhúsnæði yrðu tekn-
ar eignarnámi, sett yrði síðan á stofn opinber nefnd,
sem fengi sem verkefni að afskrifa lánin eftir til-
teknum reglum. Aðspurður sagði hann, að þetta
myndi kosta ríkið sáralítið. Nánast ekkert fyrir
utan laun nefndarmannanna. Kostnaðinn bæru lán-
veitendur, sem hvort eð er væru búnir að tapa kröf-
um sínum að hluta eða öllu leyti. Með öðrum orðum,
auðvelt væri að aflétta skuldum án þess að það kost-
aði nokkurn neitt. Af einhverjum ástæðum hentar
stjórnendum þátta í ljósvakamiðlunum að tala sem
allra mest um slíkar aðferðir. Blessað fólkið er nú af
þeirri kynslóð.
Skoðum hvernig framkvæmd á tillögum Neytenda-
stofu hlyti að verða. Ríkið setur „neyðarlög“ þar
sem ríkissjóður tekur eignarnámi allar íbúðalána-
kröfur banka, sparisjóða, lífeyrissjóða og Íbúða-
lánasjóðs. Ófrávíkjanleg meginregla eignarnáms
er, að fullar bætur skuli ávallt koma fyrir.
Ríkið yrði sem sé að greiða kröfueigendum
fullar bætur fyrir eignaupptökuna. Maður-
inn sagði, að kröfurnar ætti ekki að afskrifa
fyrr en eftir eignarnámið – þegar „nefndin“
fengi það verkefni. Bótakröfurnar við eignar-
námið hlytu því óhjákvæmilega að vera þær
fjárhæðir, sem næmu hinum upprunalegu
kröfum samanlögðum. Engin smáfjárhæð
það. Kostar það skattborgara ekki neitt?
Gáfulegt – eða hitt þó heldur!
Íslenska þjóðin yrði þar með orðin eigandi
allra fjárkrafnanna. Afskriftir þær, sem
nefnd Neytendastofu myndi síðan ákvarða,
kæmu svo til lækkunar á þeim eignum þjóðar-
innar. Hvernig ætlar talsmaður neytenda að yfirfæra
það tap á fyrri eigendur – lánveitendurna, sem kröf-
urnar voru teknar af með eignarnámi? Sérhver
snudd greindur maður sér á augabragði, að þetta er
leiðin til þess að velta öllum íbúðalánavanda banka,
sparisjóða, lífeyrissjóða og Íbúðalánasjóðs beinustu
leið yfir á herðar skattborgara. Öll vandamál þessara
lánveitenda yrðu leyst. Ríkið fengi reikninginn.
Ekki eru nema tvö ár síðan talsmaður neytenda
gaf opinberlega kost á sér til setu á Alþingi fyrir
tiltekinn stjórnmálaflokk en dró sig til baka þegar
honum var bent á að slíkt færi illa saman við emb-
ætti hans. Er maðurinn kominn í framboð aftur,
þegar kosningar eru búnar? Kannske sestur við
stjórnarmyndunarborðið í umboði Neytendastofu?
Þarna er sannarlega liðs að leita!
Höfundur er fyrrverandi viðskiptaráðherra
og ráðherra neytendamála.
Nú er lið að Neytendastofu
SIGHVATUR
BJÖRGVINSSON
F
yrsti maí er haldinn hátíðlegur í dag í skugga erfiðara
efnahagsástands en þekkst hefur í manna minnum.
Íslenskt launafólk, sem undanfarin ár hefur sótt sér
batnandi kjör og réttindi, stendur nú frammi fyrir
breyttri heimsmynd. Næstu mánuði og misseri mun
baráttan snúast um að verja það sem hefur áunnist.
Margt launafólk hefur þegar tekið á sig lækkun launa eða
annars konar skerðingu á kjörum með það að markmiði að verja
störf. Þetta er skiljanlegt og að einhverju marki nauðsynlegt en
eitt af hlutverkum samtaka launafólks á viðsjárverðum tímum
hlýtur að vera að standa vörð um það að ekki séu lagðar of
þungar byrðar á herðar þeim sem minnst hafa fyrir vegna lágra
tekna, barnafjölda og uppbyggingar heimilis. Eitt af verkefnum
samtaka launafólks í dag er að sjá til þess að fjárhagslegum
grundvelli verði ekki kippt undan þessum heimilum.
Sú umræða var nokkuð á kreiki meðan allt lék í lyndi í efna-
hag þjóðarinnar að verkalýðsfélög væru barn síns tíma og
hlutverk þeirra væri ekki lengur skýrt. Launafólk næði betri
árangri í kjarasamningum eitt og sér en næðust í samningum
stéttarfélaga við samtök atvinnurekenda. Þessar raddir voru
raunar sterkari í þeim hópum sem eru um og yfir meðaltekjum.
Þegar harðnar á dalnum kemur hins vegar skýrt í ljós að hver
og einn má sín lítils miðað við samtakamátt fjöldans og er þá
ekki spurt um fyrri innkomu.
Stéttarfélög þurfa einnig að standa vörð um störfin.
Niðurskurður ríkis og sveitarfélaga sem nú er hafinn dregur
úr starfsöryggi opinberra starfsmanna og virðist ætla að bitna
meira á kvennastörfum en þeim störfum sem karlar stunda
fremur. Þetta hlýtur að hafa veruleg áhrif á áherslur samtaka
opinberra starfsmanna.
Verkalýðshreyfingin hefur í vaxandi mæli látið til sín taka á
flestum þeim sviðum sem lúta að kjörum launafólks. Þannig er
Alþýðusamband Íslands nú hluti þeirrar „elítu“ sem beitir sér
fyrir því að gengið verði til aðildarviðræðna við Evrópusam-
bandið. ASÍ hefur sömuleiðis látið til sín taka á sviði neytenda-
mála, auk þess sem fulltrúar hreyfingarinnar eru virkir þátt-
takendur í umræðunni um hagstjórn og peningastefnu. Verðlag
og gjaldmiðill, vaxtastig og verðbólga hafa enda gríðarlega
mikið að segja varðandi kjör fólks, ekki síður en laun.
Verkefnin eru mörg. Nú ríður á að launafólk í landinu, bæði
í opinbera geiranum og á hinum almenna vinnumarkaði, snúi
bökum saman. Það hefur aldrei verið brýnna.
Hér á landi hefur launafólk safnast saman til að knýja á um
réttindi sín, sýna samstöðu og einnig gleðjast á 1. maí í meira
en áttatíu ár. Ástæða er til þess að ætla að ekki muni færri
vilja taka þátt í hátíðarhöldum dagsins í ár en á undangengnum
árum, sem og finna til samtakamáttar með bræðrum sínum og
systrum.
Til hamingju með daginn.
Alþjóðlegur baráttudagur launafólks:
Vorhret á glugga
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR SKRIFAR
Leiðir biskups
Staðan í Selfosskirkju er með sér-
kennilegra móti. Séra Gunnar Björns-
son hefur verið sýknaður af ákæru
um kynferðisbrot en samt leggst
sóknin og fagráð Þjóðkirkjunnar um
kynferðisbrot gegn því að hann snúi
aftur til starfa. Gunnar og biskup láta
þó ekki segjast og hafa í sameiningu
ákveðið að hann skuli snúa aftur
í júní í óþökk sóknarbarnanna. Í
ofanálag vill Gunnar sækja bætur
frá biskupi fyrir að hafa verið
settur í leyfi. Biskup skyldi þó
ekki örvænta um ástandið,
því í gær barst kjarnyrt og
afdráttarlaus yfirlýsing frá
Prestastefnu um hvernig
best er að snúa sér í málinu
flókna. Þar er biskup
hvattur til að „nýta
þær leiðir sem hann hefur til lausnar í
málefnum Selfosskirkju“. Biskup getur
þá allavega strax útilokað að nýta þær
leiðir sem hann ekki hefur til að leysa
málið. Hálfnað er verk þá hafið er.
Síðasti sendiherrann?
Klúðursleg sinnaskipti orðuritara
íslenska forsetaembættisins í garð
bandaríska sendiherrans Carol van
Voorst virðast hafa runnið henni,
sem og öðrum þarlendum erind-
rekum, mjög til rifja. Nú heyrast
jafnvel þær raddir úr ranni
bandarískra sendifulltrúa að
niðurlægingin geti hugsanlega
orðið þess valdandi að þess
verði langt að bíða að
veldið í vestri láti okkur í
té annan sendiherra.
Glereggsins hefnt
Áður en þeir hugsa þá hugsun til
enda ættu þeir að minnast glereggs-
ins fagra sem Ólafur Ragnar Grímsson
gaf Hillary Clinton árið 1999 og rataði
nokkrum árum síðar lágt metið á
uppboð á eBay. Rætt var um að þetta
hefði móðgað Ólaf Ragnar ógurlega
og hann hlyti að hugsa forsetafrúnni
fyrrverandi þegjandi þörfina. Hillary
hafði hins vegar ekki verið
lengi æðsti yfirmaður
bandarískra utanríkismála
þegar Ólafi tókst að launa
henni lambið gráa. Staðan
er nú eitt-eitt en leiknum
líklega hvergi nærri
lokið.
stigur@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871