Skinfaxi - 01.06.1910, Blaðsíða 1

SKINFAXI
HAFNARFIRÐI, JUNÍ 1910
I. ARG.
9. TBL.
Ætlunarverk
ungmennafélaganna.
Efvni: 1. Inngangur. 2. Þjóðrækni. 3. Plöntu-
rækt. 4. íþróttir og listir. 5. Bindindi. 6. Trúrækni.
7. Frelsi. 8. Skemtanir.
7. Fralsl.
11. Hvað er frjálslyndi?
Norsku æskufélögin kalla sig frjálslynd
Eru það líka. Þola margar ólíkar skoðanir
innan vébanda sinna. En allar eru þær kristi-
legar og þjóðræknar.
Sá er alloft talinn frjálslyndur, sem aðhyll-
ist nýjar skoðanir, en hafnar þeim gömlu.
En oft dæinir þess háttar maður göinls skoðan-
irnar hart. Kallar þá hálfmentaða, sem fylgja
þeim. Ogallíítter,að margirfríhyggjumenn kalla
það menningarskort að aðhyllast kirkjutrúna.
»Hann er nú þetta litla orðinnáeftir tíman-
uni, að hann les húslestur,« segja þeir með
lítilsvirðingarglotti. Þeir dœma menningar-
nafnið af trárnanninunu Fátæklegt er nú
frjálslyndið þeirra.
Norsku skynsemistrúarmennirnir kringum
1800 þóttust vera frjálslyndir mjög og mikl-
ir mentavinir. Svo kom bóndinn H. N.
Hauge og boðaði heitan og hreinan kristin-
dóm. »Frjálslyndu« stórmennin hættu ekki,
fyr en þau komu honum, saklausum þó, í
tukthúsið í mörg ár!
íslenskur bóndi, skynsamur og meinhæg-
ur, ætlaði að halda áfram húslestrum hjá sér,
en nábúar hans vóru hættir við þá Hann
hafði ekki frið fyrir þeim til að lesa, þeir
•étu illum látum utan um húsið hans. Svcna
var nú »frjálslyndið« þeirra!
fá, hvað er þá frjálslyndi?
Ef eg ætti að svara spurning þessari, þá
vildi eg helst gera það með því að lýsa
nokkuð einum kunningja mínum Kaila eg
hann frjálslyndan.. Sem betur fer, á hann
ekki fáa líka.
Hann var í rauninni skynsemistrúmaður.
Hélt fast við kristna trú, af því honum þótti
hún allra trúbragða skynsamlegust. En hann
hafði þó mikið gaman af að kynna sér heiðn-
ar skoðanir bæði gamlar og nýjar. Margar
bestu vinir hans vóru heimsmenn, og sumir
þeirra þóttu heldur trúardaufir. Hann las
oft ólí'tustu höfunda með sömu áriægju:
Allrahanda sálmabækur og þjóðsögurnar, rit
Magnúsar gamla Stephensens og sniárit strang-
trúarmannsins séra Jóns lærða. Vídalíns
postillu og Njólu, »Þyrna« og nýju innra-
trúboðsritin. Hann fann margt gott og fal-
legt í öllu þessu, virti það alt og lærði sitt
af hverju. Hann las á líkan hátt biblíuna
og heiðna heimspeki, andatrúar og andaneit-
unarbækur.
Hann hlýddi á tal trúleysingja og ofsatrú-
armanna með kurteisi, fann eitthvað gotthjá
báðum og virti því báða, tók málstað beggja
lærði af báðum. Ofbauð þó stundum ofs-
inn og hatrið hjá báðum, vildi miðla mál-
um, en fékk ónot beggja að launum.
Hann héltoft jafnt uppáólíkustu menn sögu-
nnar. Hrifinn af Lúther og þó hrifinn af mörg-
uni páfum og munkum. Hrifinn af Þor-
geiri Hávarðssyni og Þorláki helga. Hrif-
inn af Jóni Sigurðssyni og Oísla Brynjólfssyni.
Varla sá hann svo vesælt rit, að hann
findi ekki eitthvað gott í því. Og varla
svo dýrlegt listaverk, að hann findi þarekki
einhver missmíði.
Og annað var eftir þessu.