Skinfaxi - 01.09.1911, Side 1

Sfo‘\xvjax\.
9. TBL HAFNARFIRÐI, SEPTEMBER 1911 II. ÁRG.
Undirrót imgmennaíelags-
skaparins.
H. V. getur þess í seinasia blaðinu, að
»Skinfaxi« »hafi drepið alt of lítiðáandlegu
hliðina, vakning þá, sem er undirrót félags-
skapar vors« — »oss vantaði hinn velrækt-
aða jarðveg lýðháskólanna, sem félagshreyf-
ing vor er sprottin úr«. Þetta er, eins og
annað í ritgerðum Helga um æskumálefni,
alveg rétt og heppilega sagt. Að vísu var
rétt byrjun gerð til að minnast á lýðháskól-
ana í ritgerðinni um Kr. Brun, því Brun
er mesti lýðháskólahöfðingi Noregs. Og
andi lians hefir myndað æskufélögin í Noregi.
En það þarf einmitt að rita urn lýbháskóla-
stefnuna sjálfa í heild sinni fyrír œskulýð-
inn. Það ætti nýi Skinfaxi að gera. Raunar
hafa nú nokkrir(Jónsagnfræðingur, B. Melsted,
S. Þórólfsson og fleiri, t. d. eg áður í gamla
Norðanfara 1876—1885) ritað um lýðhá-
skólamálið. En sárlítil áhrif held eg allar
þessar ritgerðir hafi haft. Mér virðist eng-
inn hér á landi skilji enn þá að neinu raði,
hvað verulegur lýðháskóli er.
Andlegu vakninguna, sem H. V. meðréttu
telur aðalatriðið, þjóðræknis-. trúræknis- og
siðgæðis-vakninguna, munnlegu kensluna,
skólafélagslífið, og annað, sem einkennir Iýð-
háskólana frá öðrum skólum, telja flestir
landar vorir bara draumóra, hégóma og
sérvisku. Og orðin »vakning« og »hug-
sjónir«, eru gestir í málinu,sem margirglápa
á með glotti, og telja litlu betri aðskotadýr
en »heimatrúboð« o. s. frv! Fyrsta lýðhá-
skólatilraunin á landi voru var skammarlega
drepin! Reyna mætti samt enn þá einu
sinni að vekja athygli manna á lýðháskól-
anum, og er þá Iíkle;a skárst að snúa máli
þvt til æskulýðsins. Vera má þá, ð fleiri
en S. Þórólfsson reyni að stofna lýðháskóla.
En Guö gefi þeim mönnum heilsu, efni,
kjark og þol, ekki síður en lærdóm og
kenslulist. Ekki mun af veita. — Sjálfs-
uppeldi og »sjálfsefling« æskulýðsins verður
tómt kák, á meðan andlegu vakninguna vantar.
En hver á þá að vekja? Þeir sem sjálfir
iru vakandi í trú ogkærleika — »úre!torð«!
— Ekki fratnar en sólin, þótt þau sé eld-
gömul eins og hún. Kveðið, skáld! kærleik
og trú íþjóðina. Þá eruð þið sönn kraftaskáld.
Eitt af því, sem lýðháskólar gera, er að
leiða göfugar skáldahugsjónir út í þjóðlífið
alt. — Skáld eigum vér nóg, og getum haft
Bjarna, Jónas, Mattías ogfleiri í staðinn fyr-
ir Wergeland, Grundtvig og Björnstjerne.
Svo hægt er að hafa lýðháskólann nó;,u
þjóðlegan. Hægt að liafa hann t. d. miklu
ódanskari, en margir af skólum vorum eru.
H. V. bendir á, að hugsanalíf vort beri
tilfinningalífið ofurliða — menn verði æstir
snöggvast, en ekki verulega hrifnir, trúin
lítil, kuldinn mikill. Sama finst mér altaf.
Hrifni (Begejstring) þykir lítils virði á
á landi hér. M. Jochumsson sagði einu
sinni, að norsk alþýða væri þroskaðri að
»hjarta en heila«. Gagnstætt held eg segja
megi um þjóð vora. Og er það hennar
ólán og minkun. Þroskaleysi hjartans elur
t. d. hugleysi og dugleysi í öllu, elur efa
og örvænting, leti og lydduskap, ótrygð og
óreiðu. Og vér erum sálarlega sjúkir
af þessu. »Kaldsinnis illgresið«, sem eg
nefndi í síðasta blaðinu, er vissulega víðar