Skinfaxi - 01.12.1911, Blaðsíða 1

12. BLAÐ REYKJAVÍK, DESEMBER 1911. II. ÁR

Frá útlöndum.
fUndir þessari fyrirsögn verða framvegis i Skin-
faxa lýsingar á erlendmn f)jóðháttum, eða ferða-
sögubrot, sem að einhverju leyti geti kent okk-
«r Islendingum eitthvað nytsamt, heinlínis eða
óbeinlinis.]
Haiti,
Út af Mexicóflóa milli Suður- og Norður-
Ameríku er einhver fegursta ey í heimin-
ium. Það er Haiti. Hún er mikil að víð-
áttu og breytileg að landslagi. Þar
■eru há fjftlí, dalir djúpir og langir en
strendur sléltar og fagrar. í jiirðinni
eru nógir málmar og kol. Loftið er hlýtt
og rakt. Þíðir hafvindar bera vatn inn
yfir landið; þar er eilíft sumar. Gróður-
inn er stórvaxinn og fjftlbreyttur; vex þar
nær ósáð alt, sem menn þurfa með í sið-
uðu landi. Þannig er flest það, sem ör-
lát náttúra má manninum gefa, lagt í hend-
ur íbúanna.
Mundi nú nokkuð vanta á til að gera
■manninn hamingjusaman í þvílíku landi,
nema frelsið góða? En það vantar held-
ur ekki. Haiti er lýðveldi, hefir einkar
glæsilega stjórnarskrá, kýs sinn forseta,
hefir þing, ráðaneyti, Iter og flota, er i
einu orði sagt fullvalda ríki.
En þrátt fyrir alt eru Haiti-menn undar-
lega gæfulítil þjóð. Þar er sárasta fátækt,
fákunnátta og getuleysi, sífeldar óeyrðir og
YÍgaferli. I sumar var þar alt í uppnámi,
Iblóðug borgarastyrjiild í niarga mánuði.
Það er þeirra pólitík. Fyrir tveimur ár-
•um var þar í landi herforingi nokkur óá-
nægður með stjórnina, gerði uppreisn,
fékk fánað útlent fé og veðsetti landssjóð-
inn; þegar hann væri kominn til valda
skyldi gjalda skuldina með okurvftxtum;
auðuppsprettur landsins seldi hann glaður
í hendur útlendum gróðrabrallsfélftgum.
Hann sigraði eftir miklar blóðsúthellingar,
varð forseti, studdur liervaldi, launaði fylgis-
mftnnum sínum vel hjálpina og fór að al-
veg eins og allir landar hans höfðu farið
að áðnr og mundu hafa farið að þá, ef
þeir hefðu verið í hans sporum. En eftir
tvö ár var minni hlutinn orðinn nógu sterk-
ur til að gera uppreist að nýju; þar voru
tveir foringjar, sem unnu fúslega satnan,
þangað til ræða skyldi um völdin. Það
var í sumar; drógust inn í styrjöldina allir
vopnfærir menn; urðu nú skothríðar, fólk-
orustur, sprengingar, brennur og níðings-
verk, útlendingar voru drepnir og rændir,
svo flestftll stórveldi sendu herskip til
landsins; lá þá nærri að eyan týndi sjálfs-
forræði. Öll atvinna og framkvæmdir lágu
í dái. Um síðir unnu upphlaupsinenn hftfuð-
borgina en stöktu gamla forsetanum og
ftllum hans félögum úr landi. Voru þeir
allir dæmdir réttdræpir og titlægir, því að
það er landssiður um þá, sem sigraðir eru.
Þá bftrðust sigurvegararnir um völdin, uns
annar sá sitt óvænna og hrftklaðist útlæg-
ur úr landinu. Gerði þá upphlaupsforing-
inn sig að forseta og kallaðist réttkosinn.
Er hann nú einvaldur harðstjóri í landinu,
og launar veitta fylgd með fé þjóðarinnar,
en mótstftðu nteð ofsóknunt. Þannig hefir
veriö saga þjóðarinnar i meira en ftld.
„Landið er fagurt og frítt“, en alt sem
mannsvit og mannshftnd þarf til, er illa
gert eða ógert. Meðan nábúarnir í Norður-