Skinfaxi - 01.05.1912, Page 1

5. BLAÐ
REYKJAVÍK, MAÍ 1912.
III. ÁR
Islensk náttúra.
I. Dettifoss.
Menn segja að við íslendingar séum fá-
tækir. En fátækt er margskonar. Stund-
um vantar auð, stundum vit eða þekkingu,
stundum siðgæði eða fegurðar])roska.
Og j)ann sem á eitt tvent eða meira af
])essum tegundum auðlegðar, getur baga-
fega vantað aðrar. Þær fara heldur sjald-
un saman, margar eða allar, að menn segja.
En það er aðeins einskonar fátækt og
einskonar auðlegð, sem átti að minnast á
hér, þetta að sumir menn sjá enga fegurð
kringum sig, en aðrir mikla. Þeir fyrnefndu
eru fátækir, þeir síðarnefndu ríkir í þeim
skilningi, sem hér er átt við.
Og þessi fátækt er almenn á Islandi.
Vegna hennar hryggjast margir að óþörfu
yfir kjörum sínum, þrá fjarlæga og ófáan-
lega fegurð en loka augunum fyrir þeirri
fegurð, sem umkringir þá. Þetta er sár
fátækt. En hitt er gulli dýrara að finna
uppsprettu gleði og nautna í linum fjall-
anna, í litbrigðum lands og lagar, við
ströndina í ólgu brimsins, í sveitinni i hruni
fossanna, á sumrin í litskrúða og form-
fegnrð jurtanna, á vetrarkvöldunum í tindr-
andi stjörnum og iðandi norðurljósum.
Sá sem ann þessu er aldrei einn, þótt fjar-
lægur sé hann öllum mönnum; hann er i
stöðugum, lifandi tengslum við náttúruna,
verður með dögum og árum auðugri að
•dýrðlegum, óafmáanlegum myndum þeirrar
fegurðar, sem allir eiga aðgang að, eil fáir
iinna.
Þegar gullnáma finst, eða þégar ménn
halda að gull sé fundið einhversstaðar, þó
að það sé lýgi, þá verða heilar þjóðir
slegnar undarlegri sýki sem heitir gullsýki.
Hún tekur frá mönnum vit og vilja, og
er sóttnæm eins og pestin sjálf. Hún
þjáði eitt sinn flesta mestu menn Islands
part úr ári, ætlaði alt um koll að keyra.
En svo kom það úr kafinu að í nám-
unni var ekkert nema möl og leir, og þá
fengu menn vitið aftur. En þetta sýndi
hvað svona námur eru voldugar.
Veslings Island á víst lítið af þessum
námum, en aftur aðrar ótalmargar, þar
sem safna má auði fegurðaráhrifa. En
um þær tala menn lítið. Við vissum ekki
um þær, fyr en aðrir menn komu óraveg
úr fjarlægum löndum og sögðu okkur, að
við ættum þarna geymda fjársjóði. — —
Eitthvað þessu líkt ílaug i gegnuin huga
manns nokkurs, sem var á ferð seint á
sumardegi á Mývatnsöræfum. Ilann stefndi
norðaustur yfir sandana, blásna og bera,
með sprungnar hraunæðar í lægðunum.
Hér og þar rísa einstök fell hátt yfir auðn-
ina — í suðri Herðubreið, mest og hátign-
arlegust, há og axlabrött rneð ískórónu á
höfði. í austri lág fjöll í fjarska en nær
sýnist sem lægi blikandi stálstrengur norð-
ur sandinn. Það er Jökulsá, ein mesta á
landsins, hvergi reið milli fjalls og fjöru.
Hún sýnist hvergi breið, en þó ægileg.;
skolgrá, straumhörð, köld og dauðaleg fell-
ur hún niður yfir sandana. Þar er .alt
lífvana, engar graseyar sjást, enginn fugla-
kliður heyrist., Ferðamaðurinn, rétt skiU
inn við Mývatn og Laxárhólma með yndisr
legasta gróðri og fjölhreyltasta dýralifi, sem
ti] er á þessu landi,-lætur hugann hvarfla