Skinfaxi - 01.05.1912, Qupperneq 6

38
SKINFAXl
ríku eða þeir úr Norður-Ameríku. Það
«r dagurinn borinn saman við nóttina.
Þessi mikli mismunur á gervileika þjóð-
anna er orðinn samgróinn eðli þeirra;
hann gengur í erfðir frá kyni til kyns,
hans verður vart alstaðar í þjóðlífinu, hvar
sem tekið er á. En til að skilja hann
verður að taka, lýsa og sundurgreina upp-
eldi beggja þjóðanna, reyna að skilja hvern-
ig önnur gerist svo öflug, þar sem hin
verður svo veik.
Tökum fyrst hvað fólkið vill. Spyrjum
hundrað franskra foreldra, bætir höfundur
við, hverja lífsstöðu þeir óski sonum sínum,
þá mundu 75 af hverju 100 segja: Við
viljum koma drengjunum okkar i þjónustu
stjórnarinnar, við viljum, að þeir verði em-
bættismenn. En í þær óháðu lífsstöður
koma fóir af frjálsum vilja, en margir sem
strandað hafa af einhverjum ástæðum á
leiðinni upp í embættisstigann.
En ríkið getur nú, því miður, ekki tek-
ið við öllum þeim, sem bjóða þjónustu
sína. Það verður að velja úr, það er
gert með prófum. Þau eru það mikla
hlið, sem þeir gæfusömu ganga í gegnum
inn í hið fyrirheitna land embættanna.
Að vera heppinn við próf, að fá háa
einkunn, er því aðalósk þessara ungu
manna, því að öll framtíð þeirra er kom-
in undir fyrstu úrslitunum. Þetta vita for-
eldrarnar. Þeir heimta því af skólunum,
að þeir séu góðar prófstofnanir; þeirdæma
um gildi skólanna eftir því, hve mörgum
lærisveinum þeirra tekst að komast örugg-
lega inn á embættísbrautina.
Og skólarnir verða að laga sig eftir
kröfum foreldranna; ef þeir ekki gera það,
fá þeir enga lærisveina og veslast upp.
Þeir verða að troða í nemendurna. Nafn-
ið er ljótt eins og aðferðin sjálf. Próf-
ítroðningur er þá í því fólginn, að veita d
sem stystum'tíma grunnfœrna þekkingu,
sem varað getur nokkra daga, í þeim
greinum sem prófaðar eru.
En hversvegna er sú venjuleg prófþekk-
ing skammæ ? Af því hún reynir nær
eingöngu á minnið; er öll á yfirborðinu,
en gagnsýrir ekki andann, reynir ekki á
skilninginn, þroskar hann ekki, og fellur
burtu að mestu þegar prófraunin er liðin;
og enginn sakast um það. Sé prófið heppi-
lega afstaðið, er lífsbrautin framundan, greið
og glæsileg.
Þantiig er æsku þessara manna eytt við
innisetur, utanaðlærdóm og ítroðning, en
þvílíkar aðfarir geta ekki annað en deyft
og lamað dýrustu eiginleika mannsins, frum-
leikann, skapandi aflið, dómgreindina og
viljaþróttinn. En þessara eiginleika þarf
ekki með hér, byrjunin er eins og endir-
inn. I skólanum beygir drengurinn sig
hugsunar og viljalaust fyrir orðum bókar-
innar, í embættinu beygir starfsmaðurinn
sig fyrir skipunum yfirboðaranna. Sá
sanni embættismaður er ekki fyrst og fremst
sjálfstæður einstaklingur; hann er það í
mesta lagi í frístundum sinum; í embætt-
inu er hann hjól í afarmikilli vél, hjól sem
á að snúast, snerta og sleppa öðrum hjól-
um með þeim hraða, sem vélameistaran-
um þóknast að hafa í það og það sinn.
Meistarinn einn, sem stýrir vélinni þarf,
og á að vera fullkominn maður. Hann
má vilja, álykta, og ráða til lykta fyrir
alla hina. „Þetta er nú okkar aðferð“
segir höfundur „það, að skapa í skólan-
um verkfæri en ekki menn“. „Okkar að-
ferð og annara meginlandsþjóða“, hefði
hann mátt bæta við.
En í enska heiminum er farið alveg
gagnólíkt að - í þessu efiii, og verður nú
vikið að því í næsla blaði.
„íslenskt íþróttalíf.“
Svo nefnist ritgerð eftir Sigurjón Pét-
ursson og Dr. Valtý Guðmundsson sem
byrjaði í siðasta hefti Eimreiðarinnar (18.
árg 1. hefti). Er hún frásögn um íþrótta-
iðkanir íslendinga á síðustu árum; hefst
með stofnun „Grettis“ á Akureyri 17. febr.