Skinfaxi - 01.05.1913, Síða 3

SKINFAXL
35
væri uppgripa-afli. Einstaka skipstjórar
sýna virðingarverða viðleitni í að fara skap-
lega með menn sína. En þeir geta litlu
um þokað; þeir eru þjónar líka, þjónar
gulldraugsins, sem aldrei fær nægju sína.
Hingað til liefir engin vinna, jafn ströng
eem hefir þvílíkar vökur í för með
sér, leitt af sér annað en stytta mannsæfh
ng almenna hnignun fyrir verkamennina.
flVið drepum okkur á 10—15 árum. Þess-
vegna verðurn við að græða svo á fáum
irum, að við getum hætt í tíma“ sagði
skipstjóraefni eitt við mig í haust sem leið
=Og það orð var sannleikur.
Hiifuargerðin Þessa dagana er byrjað hér
í Kvík. á hafnargerð; landiðogbær-
inn leggja til þess fnntán hundruð þúsund
krónur. Ávöxturinn af þessu verður sá,
að skip geta legið hér örugglegar; hleðsla
•og uppskipun tekur minni tínia, og verður
ef til' vill lítið eilt ódýrari en verið hetir.
Nú skyldu menn halda að einhver al-
menn not yrðu að þessu fjárláti. Allir
.sem hafa vit á, eru sammála um, að höfn-
in muni ekki breyta vitund verslunarleið
hinna fjarlægari fjórðunga. Rangvellingar
•og Árnesingar fá alla þungavöru sína frá
Eyrarbakka, og hvorki höfn eða járnbraut
héðan mun breyta því. Þá er aðeins eft-
ir Rvík og fáeinar næstu sveitir. I Rvik
•eru sjómenn og daglaunamenn fjölmenn-
asta stéttin. Og þeir sem hafa séð haín-
arvinnumenn t. d. í Leith, London, Ant-
weerpen eða Hamborg, þar sem hafnir eru
þó fullkomnari en hér verður, vita að þeir
•lifa þar sönnu hundalífi. Hér munu þeir
sem ekki eiga í vöruílutningum eða útgerð
hafa hafnarinnar nær engin not,eiginema
að því leyti sem minni væri hleðslu og
lendingarkostnaður á nauðsynjavörum
þeirra. En sá munur verður lítill, eins og
sjá má með að bera saman varningsverð
i Rvík eins og það er nú, við verð á Ak-
ureyri og Seyðisfirði, þar sem hafnirnar
oru frá náttúrannar hendi svo góðar, að
lítinn kostnað þurfti til að gera þær jafn-
góðar og höfnin verður hér.
Aðeins ein stétt græðir á hafnargerð hér
ef nokkrir gera það. Það eru kaupmenn
og útgerðarmenn, togaraeigendur ekki síst.
Fyrir þá fámennu stétl leggur íslenska
þjóðin til hálfa aðra miljón. Það er að
fórna greipilega meirihluta fyrir minnihluta-
hagsmunum.
Járnlnautir Járnbrautir vona menn að
á íslandi. ntundu gera stórvægilega ham-
ingjubót hér. En á hverju byggist það?
Vissulega ekki á reynslu annara þjóða.
Enn sem komið er hafa þær haft mesta
þýðingu sem frumskilyrði fyrir stóriðnaði
og stórverslun. Vitanlega væri ekki rétt
að neita að járnbrautir geti verið menn-
ingarmeðal, líka fyrir fátæka alþýðu. En
auðvelt er að sanna, að fyrir það fé, sem
þarf til að spenna járnbrautarnet um Is-
land, mætti gera íslensku þjóðinni langtum
meira til þarfa með öðrunt hætti, eftir því
sem högum okkar er nú háttað.
Yerk- Hvernig verksmiðjur, á stór-
smiöjur. gróðamannavísu, eiga að frelsa
okkur hefir mér ætíð verið óskiljanlegt. Og á
allra manna vitorðier það.sem athugað hafa
líf verkamanna í iðnaðarlöndunum, að þeir
eru blásnauð stétt, þrýst saman í óhollum
hýbýlum, í óhollum borgum; að líf íslenskr-
ar alþýðu i sveitum er himinborið í saman-
bu.iði við kjör þeirra. En verksmiðjueig-
endurnir, flestir græða fé, en íslendingar
skilja illa samtíð sína, ef þeir halda, að
margir af okkur mundu þar um hjöltin
halda, þótt verksmiðjur komi.
ísliuid l'eröa- Af öllum gróðavonum Islend-
mauualand. jnga er ejn hejmskulegust, sú
að hér yrði sumardvalastaður útlendra
efnamanna. Öllum öðrum þjóðurn hefir
það illa gefist, ekki síst Svisslendingum og
Norðmönnum, sem mesta hafa reynsluna.
Vitaskuld má græða fé á þvi, en svo háð
starf elur upp einkennilega viðbjóðslega
þrælslund, sálarlausa lítilmensku, sem er