Skinfaxi - 01.10.1914, Blaðsíða 2

122
SKINFAXI
nú hefir það tekist. Stjórnarráðið hefir í
haust látið það boð út ganga, að héðan
af gceti enginn námssveinn eldri en tví-
tugur fengið inntöku í lœrdómsdeildina.
Hér skal látið ósagt, að hvers tilhlutun
þessi ráðstöfun er gerð. En það er mál
kunnugra, að rektor og sumir kennarar
skólans séu henni mótfallnir. Og það er
þeim til sóma.
Samkvæmt þessum lögum verða þeir,
sem ætla að ná stúdentsprófi hér að byrja
nám um fermingu, ef þeir ganga gegnum
allan skólann og elstir 17 ára, ef þeir
ætla að lesa utanskóla, því að ekki er
sennilegt, að námið gangi betur fyrir þeim,
sem nema sjálfir, heldur en námssveinum
skólans, sem hafa góðan útbúnað og marga
duglega kennara. Héðan af spyr skólinn
ekki um, hverir Islendingar séu best færir
til að verða embættis- eða vísindamenn.
Hann spyr hverir eigi þá vandamenn,
sem séu fúsir að kosta skjólstæðinga sína
í Rvík, meðan þeir eru börn og ungling-
ar. Skólinn er orðinn með þessu einka-
stofnun fyrir börn efnaðra manna. En
þar sem efnamenn eru hér fáir, þá er
auðsætt, að þessi lög eru gerð í vil sár-
litlum minni hluta, en útiloka hinsvegar
meginþorra allra íslenskra unglinga. Samt
munu landsmenn allir verða að hera kostn-
aðinn við skólahaldið eins og verið hefir.
Þessi ákvæði eru því ómótmælanlega rang-
lát. En þau gætu ef til
vill verið afsakanleg, ef
leiða mætti rök að því
að meira sprytti upp af
gáfuðum unglingum í Rvík og á heimil-
um efnamanna, heldur en í kofum fátæk-
linganna víðsvegar um land.
En það er enginn öfundsverður af að
eiga að sanna þú kenningu. Gagnstætt
því sem er í öðrum löndum, þar sem af-
burðamennirnir spretta fremur upp í bæ-
um en sveitum, þá hefir Rvíf og aðrir
kaupstaðir næstum ekkert Iagt til af fram-
Hraðun koma
flestir
g'árninenn 2
úrskarandi mönnum, nema i kaupskap og
útgerð. Alstaðar þar sem reynir á hærri
gáfur hafa sveitadrengirnir, og það hvergi
nærri þeir rikustu, komist fram úr keppi-
nautunum úr bæunum. Skáldin okkar,
listamennirnir, rithöfundarnir, vísindamenn-
irnir og stjórnmálaforingjarnir, næsturn
allir andans menn, sem eitthvað hefir kveð-
ið að, hafa komið úr sveit.
Og ef þessi lög, um 23 ára aldur sem
hámark til stúdentsprófs, væru orðin nokk-
urra áratuga gömul, þá hefðu verið úti-
lokaðir frá skólanámi margir menn, sem
þjóðin mun lengi minnast. Eg nefni fá-
ein dæmi af handahófi. Séra Árni á
Skútustöðum útskrifaðist 33 ára, og hefir
þó verið merkisprestur og höfðingi í yfir
30 ár; Magnús Andrésson 30 ára; Arn-
ljótur Ólafsson, Matthias Jochumsson, Zop-
honías Halldórsson og Jóhannes Sigfús-
son 28 ára. Kristján Jónsson skáld, Sig-
urður í Vigur, Sigtryggur Guðlaugsson,
Þorsteinn Erlingsson og Guðmundur Finn-
bogason komu allir í skólann talsvert yfir
tvítugt. Rúmið Ieyfir ekki að nefna fleiri
merka menn enda þarf þess ekki. Séra
Matthías einn, sem verða mun velgerða-
maður íslendinga, meðan nokkur skilur
móðurmál okkar, hefir sýnt, að sú þjóð
er heimsk, sem bægir gáfumönnum sínum
frá skólamentun, þó að þeir, sökum fá-
tæktar, geti ekki byrjað fyr en á fullorð-
insárunum.
Þessi tilraun til að draga
Yandræðafálm. , r .. . . ..
ur otvexti mentaskolans, er
sennilega gerð í góðum tilgangi, en er þó
bæði fávísleg og ranglát. Hún léttir und-
ir með þeim, sem síst þarfnast og verð-
skulda stuðning, en spyrnir fæti við líf-
vænlegustu kvistunum á þjóðarmeiðinum.
Hún er í mótsögn við heilbrigða og óhlut-
dræga reynslu liðinna tíma. Hún virðir
að vettugi þá staðreynd, að Islendingar
eru seinvaktir og seinþroska. Hún er
blint fálm manna, sem guð hefir gefið