Skinfaxi - 01.01.1921, Blaðsíða 2

2
SKINFAXl
sömu ökrum; um þaö vitna hinar jótsku
heiöar, sem nú eru aö mestu vaxandi skógi;
um þaö vitna stórfyrirtæki í iönaöi og
verslun, allir kannast viö „Hiö sameinaöa
gufuskipafélag", „Austurasíufélagiö“ og
„Hiö stóra riorræna ritsímafélagV félög.
sem hafa allan heiminn fyrír starfssviö;
En um þaÖ vitnar þó best og fegurst sigur
hins danska þjóöernis í Noröur-Slésvík.
Því þar sigruöu þessar fáu þúsundir Dana
í menningarbaráttunni á móti 70 miljón-
um Þjóöverja. En þaö vita allir, sem nokk-
ur kensl bera á þaö mál, aö sá sigur væri
ekki un'ninn án hinna dönsku lýöháskóla.
En hafi nú lýðháskólarnir þannig markað
djúp spor í lífi hinnar dönsku þjóöar, þá
gætir ekki minna áhrifa þeirra i lífi ná-
grannaþjóöanna. — í Noregi eru 20—30
og allir mjög vel sóttir, og þar hafa þeir,
að sögn Norömanna sjálfra, beitt sér fyrir
og knúiö fram til sigurs, hin stærstu mál
þjóðarinnar á síðustu árum, t. d. sjálfstæö-
ismálið 1905, eins og þeir nú eru fremstir í
fylkingu í baráttunni fyrir því aö skapa
Norðmönnum sjálfstætt móöurmál. í
þeirra anda hafa mörg af mikilmennum
þjóöarinnar unniö og vinna þann dag i
dag. Það nægir hér, að nefna menn eins
og skáldið Björnson, sagnfræöinginn J. E.
Sars, prestinn og rithöfundinn Christopher
Bruun og Arna Garborg, stærsta núlifandi
skáld Norömanna. — í Svíþjóð eru 40—
50, sem einnig eru mjög vel sóttir og hafa
marga ágæta menn í sinni þjónustu. Þaö
má geta þess, aö ekki allfáir sænskir lýö-
háskólamenn hafa verið doktorar, og sem
samkvæmt hirini vísindalegu mentun sinni
hafa unnið dyggilega að því, aö gefa
sænskri alþýðu nákvæma þekkingu í öllu
því, sem lýtur aö náttúrufræöi, og vekja
trú hennar, siögæöi og ættjarðarást. í Finn-
landi eru 20—30. Stofnaðir til eflingar
og verndar finskri menningu og sjálfstæði
í baráttu þess gegn kúgunarvaldi Rússa,
og vér höfúm eflaust allir heyrt eitthvaö
um það, hve afar hörð sú barátta hefir
veriö; því margir Firinar, sem hafa viljaö
fööurlandi sínu vel, hafa annaðhvort mátt
láta lifið eöa þá orðið aö sæta fangelsisvist
í Síberíu fyrir hugsjónir sínar. í anda hinna
finsku lýðháskóla kveður einnig hiö mikla
finska ættjarðarskáld, Jóhann Lúðvik
Rúneberg, þegar hann segir:
„Af gulli lítil gnægö er hér,
En glöö er lund vor þó;
Oss þykist fremri þjóöin hver,
Eri þetta landið elskum vér,
Meö útsker, fjöll og eiði-mó
Er oss það gullland nóg.“
(Matt. Joch.).
í öll þau ár, sem eg hefi dvalið erlendis,
er ekkert erindi, sem eg hefi farið oftar
meö en þetta; og í hvert sinn sem eg hefi
farið með það, hefir mér jafnan fundist
svo, aö þaö eiris vel gæti veriö kveöið út
úr hjarta íslendingsins, — því svo vel á
þaö við ísland.
Og nú, þegar hin vesalings þýska þjóö er
pínd til dauða af innleridum og útlendum
óvinum, leitar fyrir sér ejftir krafti, til
styrktar sér, þá sjáum vér þetta, aö hún
leitar ekki að eins til sinna gullaldar bók-
menta, — þeirra bókmerita, sem stórskáld-
in Goethe og Schiller og margir fleiri gáfu
henni, — heldur leitar hún og einnig til
hinna norrænu lýöháskóla. Og hafi hug-
vitsmenn hennar áður setið og hugsaö um
það, hvernig þeir ættu aö búa til fallbyss-
ur og eitraðar lofttegundir, til þess aö veröa
óvinum sínum aö bana, þá er það víst,
aö sumir þeirra sitja nú, og hugsa um
þaö hvernig þeir eigi aö taka þennan nor-
ræna lífskraft í sína þjónustu á þjóðleg-
um gruridvelli, miljónum af þýskum ein-
staklingum til andlegrar og efnalegrar við-
reisnar.