Skinfaxi - 01.01.1921, Blaðsíða 5

SKINFAXI
5
á lífsins tré, og hver sú grein sem er á því
tré ber góSan ávöxt, þaö hefir hann sjálf-
ur sagt; og þa'ö er einmitt þaö, sem vér
óskum allir aö vor væntanlegi lýöháskóli
geri, þaö er þaö, að hann beri g ó ö a n
á v ö x t!
Sig. Guðjónsson.
„Betur má ef dug-a skal“
I.
Flestir munu kannast viö félagsskap
þann, sem nefndur er Ungmennafélög.
Fyrir nokkrum árum hóf sá félagsskap-
ur göngu sína hér á landi, fyrir áhuga
nokkurra dugnaöarmanna.
Það var á þeirn árum, sem mest fjör
var í íslensku þjóðlífi; meira líf og betra,
en verið hefir um langan aldur. Þegar flest
ungmenni létu til sin taka kjör alþjóðar,
og skipuðu sér i flokka, eftir hugsana-
þroska og réttlætistilfinningu. Það vildu
allir vera með í þeirri baráttu, sem þá var
háö um þaö, hvort ísland ætti að vera
frjálst og fullvalda ríki, eöa undirokuð
hjáleiga, bygð af sofandi og þróttlausum
lýð.
Þaö hefir lika verið sagt, aö „ungmenna-
félagshreyfingin sé neyðaróp undirokaðr-
ar og kúgaðrar alþýöu"; og er það satt
sagt og réttilega.
Það var af þörf æskunnar og alþjóðar
að ungmennafélög risu upp svo að segja í
hverri sveit á landi hér, og störfuðu eöa
vildu starfa, ósleitilega aö þjóöarþroska í
hvívetna.
Þaö má líka telja vafalaust, að straum-
ar frá nágrannalöndunum hafi borist
hingað til lands og haft áhrif á hreyfing-
una. Þá voru æskufélögin norsku búin að
ryöja sér mikið til rúms í Noregi, en það-
an munu áhrifin aðallega hafa borist hing-
aö til lands.
Það mátti af líkum ráða, aö ungmenna-
félögin entust eigi lengi til aö starfa með
því fjöri sem þau gerðu, fyrst framan af.
Allir sem þekkja íslensku þjóðina vita að
hana vantar þol öllu framar. Þolleysi er
oröið þjóðareinkenni. Margt sem þjóðin
tekur sér fyrir hendur strandar á þolleysi,
kjarkleysi og stefnuleysi. — Þá hefir og
eigingirni sýkt svo alla þjóðina, að miklar
líkur eru til, að hún verði eigi heil þeirra
sára sinna í náinni framtíð.
Þetta sáu brautryðjendur ungmennafé-
lagshreyfingarinnar; þess vegna fylktu
þeir liði og sögðu þjóðarlöstunum stríð á
hendur. Ungmennafélögin áttu aö veröa
hugræktarfélög. Þau áttu að venja þjóö-
ina af eigingirni, en kenna henni samvinnu.
Þau áttu al kenna mönnum það ungum, aö
meta meir þjóöarheildina en sinn eigin
maga og stundarhagsmuni. Þau áttu að
kenna íslendingum að meta meir þjóöerni
sitt og tungu — sem er óðal íslenskra bók-
menta — en tískutildur tíðarandans.
Flestir bestu menn þjóðarinnar sáu nyt-
semi og ágæti hinnar nýju stefnu, og viö-
urkendu hana margir, með því að vinna
fyrir hana. T. d. ritaði Jón Jónsson sagn-
fræðingur, bók (Dagrenning) um nokkra
ágætismenn þjóðarinnar á liðnum öldum,
og tileinkaði hana ungmennafélögum ís-
lands, í því trausti að þau ynni að þjóðar-
þroska i anda þeirra manna. Skáldin orktu
ljóð um hugsjónir ungmennafélaganna;
hvatningarljóð til æskunnar, um að bera
merkið hátt. Mörgum virtist framtíð þessa
félagsskapar vera blómum skrýdd og geisl-
um glitruð. Jafnvel aldraðir menn, vonuðu
að sjá ísland endurfæðast, og byrja nýtt
og heillaríkt starf, á grundvelli hugsjóna
ungmennafélaga íslands.
Það trúðu margir því, að æskulýðurinn
hefði höndum tekið hamingjudísina. Trúðu
því að ófrjó grund mundi gróa grænum
lauki. (Framh.)