Skinfaxi - 01.11.1923, Blaðsíða 3

S Ií IN F A X I
67
rísa há fjöll með hvössum tindum og
bröttum brúnum. Sá fjallgarður er
mestur á Norðurlandi. En á ströndinni
sjást mörg af höfuðbólum Skagafjarðar.
Skamt inn frá pórðarhöfða er Bær og
Hof á Höfðaströnd, en innar i hliðinni
er Ósland. J?aðan er stutt að landnáms-
jörðinni Sléttubjarnarstöðum. Lengra
inn lil landsins er liinn fornbelgi Hjalta-
dalur, undir sól að sjá. pað er skuggi
i hlíðum Byrðunnar og Hólar sjást ekki.
]?eir eru vafðir í dularfulla móðu vor-
blíðunnar, likt og viðburðir staðarins,
sem eru báðir hulu liðins tíma. En
margir b,afa heimsótt bændaskólasetrið
norðlenska og þekkja þvi útlit þess eins
og það er nú. En bver sem kemur að
Hólum eða sér þá í anda, hlýtur að
minnast þess manns, sem fyrst helgaði
staðinn. Sagan segir að „luum varð eims
til þess allra virðingármanna í Norð-
lendingafjórðungi, áð standa upp af föð-
urleifð sinni og gefa hann lil biskups-
seturs. Gerði hann það fyrir guðs sakir
og heilagrar kirkju“. Síðan hafa margir
afburðamenn setið á Hólum og gert
garðinn frægan. peir liaf,a skapað orð-
takið ódauðlega, sem aldrei fyrnist, það
orðtak, sem allir Norðlendingar nota,
þegar þeir eru á leið til Hóla. „Eg ætla
heim í dalinn, heim að Hólum.“ Norð-
lendingar finna, að hér sló lijarta Norð-
urlands um margar aldir og béðan bafa
legið slagæðar menningarinnar víða urn
sveilir, þó stundum bafi öfugstreymi
aldarfarsins brugðið skugga yfir þenn-
an stað. Á sárustu sorgartímum þjóðár-
innar liringir Líkaböng sjálfkrafa og það
svo ákaflega, að hún springur og dal-
urinn verður allur sem ein kirkja.
I suðvestur af Hjaltadal er fjallið
Glóðafeykir. Nafnið bendir á sundrung
°g brennur Sturlungaaldar, enda stcnd-
ur Flugumýri undir þessum tindi. pang-
að kom Eyjólfur ofsi og vildi brenna
Gissur jarl. Bruninn tókst ver en illa.
Frændur Gissurar fórust, en bann slapp
cg vann síðan mörg hefndarverk, að
bætti þeirrar aldar. — Sunnar i blíðinni
er Haugsnes og Örlygsstaðir.
Mælifellshnjúkur gnæfir liátt við him-
in fyrir miðjum firði, og cr öllum fjöll-
um yndislegri. Hann er sem helgur
verndarvættur Skagfirðingum til lieilla.
Norðan við það fjall liggur eylendið lá-
rétt og slétt, líkt og iðgrænn dúkur liafí
vcrið þaninn milli fjallanna og breiddur
að fótum þeirra, sem i hlíðunum búa.
Héraðsvötnin liðast um sléttlendið og
eru lífæð fjarðarins. Séð frá Drangey
eru þau eins og silkislæður, sem lagðar
hafa verið á grænan feld. Gegnt Drang-
ey er Tindastóll. Hann er í'jalla mestur
við Skagafjörð ,og þar vildi Mattliías
standa, er hann orti kvæðið „Skaga-
f jörður“, sem er eitt hið merkasta kvæði
sem lcveðið hefir verið um nokkra sveit
á íslandi.
En hver er nú séreign Drangeyjar, og
bvers er þar að minnast? Fcgurð og saga
fjarðarins hefir tekið Skagfirðinginn í
faðm sér og þrýst bonum að helgidómi
æfintýra sinna. En einna merkasta æfin-
týrið er þó bundið við Drangey. ]>að
eru örlög þeirra Illuga og Grettis. Hér
var síðasta vígi þjóðhetjunnar miklu,
sem tróð skógarmannsstig í 19 ár og
hafði það eilt til sak.a unnið, að leggjast
til sunds í fárviðri og sækjaeldinnhanda
félögum sínum að orna sér við, og var
þó öðrum fremur lagið að lmekkja
meinvættum þjóðar sinn,ar. pess vegna
var hann ólánsmaður og það svo mikill,
að sjálft ógengt bjargið mátti ekki blífa
honum. Umbótamaðurinn fellur fyrir
forncskjunni og níðingurinn frá Yiðvílc
marg heggur kappann hálfdauðan og
þorir ekki að gcf,a bróðurnum líf. En
sagan er alt af að endurtakast. þeir, sem
eru afburðamenn og eldsækjendur þjóð-
ar sinnar hljóta oft að ganga á heljar-
vegi. Niðingurinn vinnur þá með full-