Íslendingaþættir Tímans - 27.08.1977, Page 36

Stefán Jónsson
Þann 27. maí s.l. lézt á Sjúkrahúsi
Vestmannaeyja, Stefán Jónsson
Skólavegi 31. Það hús nefnist Sléttaból
og var Stefán oft við það kenndur. Með
honum er horfinn af sjónarsviðinu
mætur maður og góður drengur, sem
skilaði miklu ævistarfi í þágu lands og
þjóðar.
Stefán á Sléttabóli var Austfirðingur
að ætt og uppruna, fædd 7. mai 1893 að
Þiljuvöllum i Beruneshreppi. Foreldr-
ar hans voru Jón Bjarnason bóndi þar
og kona hans Antonia Stefánsdóttir.
Hann var elzta barn þeirra hjóna, og
eru nú tvö á lifi þeirra sjö systkina.
Um fermingaraldur fluttist Stefán
með foreldrum sínum aö Steinaborg I
sömu sveit og átti þar heima um skeið.
Skólaganga hans var næsta litil, þó
naut hann tilsagnar i reikningi, enda
glöggur á tölur, og auk þess náði hann
fallegri rithönd og skrifaöi gott mál.
Stefán var hagleiksmaöur I eðli slnu og
mun i' þvi efni hafa lært nokkuð f þeirri
grein er hann vann hjá húsasmið á
Seyðisfirði. Stefán var bráðger, fram-
sækinn og dugmikill. Ungur aö árum
fór hann að stunda sjó og var þegar 18
ára að aldri formaður á bát frá Hafn-
arnesi og fiskaði vel. Tekjurnar gengu
tii heimilisins að Steinaborg og styrktu
þar veikan efnahag, og i framhaldi af
þvi lagði Stefán á sig fram um að
hjálpa foreldrum sínum til að komasi
úr moldarkofunum og reysti timbur-
hús á staðnum, sem stendur enn.
Á páskadag þ. 20. april 1919 gekk
Stefán að eigá eftirlifandi konu sina,
Herdisi ólafsdóttur frá Skála á Beru-
fjarðarströnd. Það var gæfuspor i lifi
Stefáns, enda hjónaband þeirra án
skugga, þar til dauðinn skildi með
þeim eftir 57 ára samveru. Einkadóttir
þeirra er Stefanía, gift Jóni Þórðar-
syni báta og húsasmiðameistara I
Vestmannaey jum.
Ungu hjónin settust fljótlega að á
Fáskrúðsfirði. Þar reistu þau hús I
kauptúninu komu þar upp smábúskap
en aðalatvinna Stefáns var sjósókn,
ýmist sem formaður eöa háseti á
vetrum, en rak eigin útgerö á róðrar-
bátum frá Skálavik á sumrum.
Arið 1927 fluttu þau svo aftur I Beru-
fjörðinn, og tóku jörðina Núp, sem er
yzti bær á ströndinni. Þar komu þau
upp góðu, gagnsömu búi. Stefán var
dýravinur. Haföi á efri árum unun af
að segja'frá háttum þeirra og skrifaði
auk þess sögur af þeim I Dýraverndar-
ann. Jafnframt stundaði hann sjó á
trillum og dró björg I bú. Þegar byr
gaf notaði hann segl og kunni vel með
skip að fara meö þeim búnaði. Með
köflum lagði Stefán fyrir hákarl, sem
hann verkaði sjálfur.
Búskapartið þeirra hjóna á Núpi,
voru fyrst og fremst kreppuárin, fjórði
tugur aldarinnar. Þá var verðlag fyrir
neðan allar hellur, svo þau hjón söfn-
uðu ekki i sjóði fremur en flestir aðrir,
þrátt fyrir nokkur umsvif og geysi-
mikið vinnuálag. Hins vegar var jafn-
an gnægð matar i búri og hjalli. Kom
það sér vel, þar sem allmikill gesta-
gangur var á Núpi á þeim árum. Hafði
Stefán mikla ánægju af að taka á móti
gestum og ræða við þá og ekki f jarri aö
hann viki að þeim ýsubandi eða há-
karlsbita, án þess að sjá til launa.
Auk búskapar, sem eins og fram er
komið var bæði til sjós og lands, vann
Stefán að smiðum. Af þeim verkum
má nefna fjölda af róðrarbátum, crill-
ur, vefstóla og spunavélar. Ennfremur
vann hann að jarðarbótum, túna-
sléttun og ræklun. A seinni bú-
skaparárum þeirra hjóna á Núpi urðu
þau fyrir þvl mótlæti að eina óveöurs-
nóttina féll skriða á túnið. Þetta áfall
kom illa viö bóndann og jarðabóta-
manninn.
Stefán átti löngum örðugt með
svefn, enda oft kominn að verki kl.
fimm að morgni og vann til kvölds.
Þrátt fyrir mikið þrek var sllkt
vinnuálag varla við hæfi. Atti hann við
heilsubrest að striða um skeið. Varö
að ráði, að þau hjón fluttu hingað til
Vestmannaeyja árið 1947, en dóttir
þeirra var þá setzt að hér eins og fyrr
er fram komið.
Hér keyptu þau húsið Sléttaból, sem
þá var ein hæð. Byggði Stefán hæð og
ris á húsið og er það nú hið reisuleg-
asta. Siðan tók hann upp sin fyrri störf,
stundaði sjó, eignaðist nokkrar kindur,
ræktaði jarðávexti, en vann þó lengst
af að smfðum meðan heilsa og krafta
leyfðu.
Þau hjón, Stefán og Herdls, ólu upp
tvo drengi, Gunnlaug Reimarsson tré-
smiðameistara á Djúpavogi og dóttur-
son sinn Stefán velameistara hér I
Eyjum. Stefán var burðamaður, hár
vexti og þrekinn eftir þvi. Framgang-
an var hógvær, svipurinn hýr og góð-
mannlegur. Hann var bókamaður,
kunni vel að segja frá, og var stundum
glettinn I tilsvörum. Hann fylgdist vel
með öllu sem til framfara horfði, sér-
staklega hvað áhrærði atvinnuvegina,
en I þvl efni mundi hann tvenna tim-
ana. Það er stundum talað um alda-
mótamenn, kynslóðina, sem lifði
hvern sigurinn af öðrum I frelsisbar-
áttunni og gróanda á mörgum sviðum
þjóðlifsins. Sú kynslóö alheimti ekki
daglaun að kveldi, heldur skilaði
nokkru af sínu striti I lófa framtiðar-
innar. Stefán var traustur liðsmaður I
þeirri sveit, og hlifði sjálfum sér
hvergi „meðan fjörið þoldi” og vissu-
lega fagnaði hann hverju framfara-
spori, sem stigið var til hagsbóta og
uppbyggingar I þjóðlifinu.
Þó kynni min og Stefáns yröu ekki
sérlega náin, verður hann mér minnis-
stæður. Hann var svo einlægur og
hreinn i hugsun og viðkynningu, aö
mér finnst eins og honum hafi tekizt aö
varðveita barnssálina og barnshjartað
óvelkt frá upphafi til æviloka. Þaö var
gott aö vera I návist hans, Hann var
drengur góður.
Svo vil ég að lokum þakka Stefáni á
Sléttabóli fyrir samveruna, og votta
ástvinum hans og vandamönnum
samúð mina og konu minnar.
Sigurgeir Kristjánsson.
40
Islendingaþættir