Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1966, Síða 10

enn að skipið sé stíft. Það reynir
miklu minna á skipsskrokkinn.
í tankskipum og bulkskipum er
metacenterhæðin meira eða
minna föst stærð, hvort heldur
skipið er lestað eða létt. GM er
alltaf stórt í þessum skipum. Séu
hliðartankar uppi undir þilfari í
bulkskipi, ætti fremur að hafa
sjó í þeim en botntönkum, af því
þeir liggja ofar í skipinu.
Breytileiki, djúpristu og
stafnhalla.
Þess verður vel að gæta, einlc-
um þegar skip siglir með kjöl-
festu, að djúprista og stafnhalli
sé þannig að það liggi vel á sj ón-
um. Breyting á stafnhalla getur
haft mikil áhrif til að varna því,
að skipið höggvi mikið og að
skrúfan rási. Hér getur skip-
stjórinn ráðið miklu um. Bezt
hlýtur að vera, að djúpristan að
aftan sé rétt næg til að skrúfan
sé í kafi, og að djúpristan að
framan sé næg til að varna því,
að skipið höggvi og skelli hart
með framendann í mótvindi. Það
er þó auðsætt, að þetta er ekki
alltaf hægt að gera í vöruflutn-
ingaskipum, en í taknskipum og
bulkskipum er engin afsökun til
fyrir því að láta skipið ekki liggja
rétt.
Þegar taknskip kemur til lest-
unarhafnar, verður það að hafa
eins litla kjölfestu og hægt er, til
að flýta fyrir afgreiðslu, en auð-
velt er að breyta djúpristu og
stafnhalla eftir vild, og ekkert má
láta ógert til að hafa skipið í sem
beztu ásigkomulagi er veðurlag
breytist. Það er að sjálfsögðu
ástæðulaust að sigla með mikið
af sjó í skipinu um öll heimsins
höf, en skipið má ekki verða fyrir
tjóni vegna þess að of lítil kjöl-
festa er í því, eða henni ekki kom-
ið fyrir á réttan hátt.
1 góðviðrum, sem oft geta stað-
ið um lengri tíma, má oft minnka
kjölfestu verulega, og auka með
því hraða skipsins að miklum
mun. Það margborgar sig fyrir
skipstjórann, að setja sig vel inn
í allt er við kemur kjölfestu. —
Mörg minni skip hafa aðeins
156
botntanka, sem nægir þeim alveg,
en stærri skipum verður að hag-
ræða kjölfestu í tönkum á þann
veg, sem bezt henta hverju sinni.
Skip með stjórnpallinn afturá.
Með tilkomu skipa með stjórn-
pallinn afturá, hefur skapast nýtt
vandamál fyrir skipstjórann. —
Stjórnpallur og kortaklefi voru
ávallt miðskipa eða því sem næst,
en það er rólegasti staður á skip-
inu. Þar sem stjórnpallur er
afturá, valda hristingur og titr-
ingur mörgum skemmdum. Höf-
uðástæða titrings er ekki vont
veður, en hann verður auðvitað
meiri, þegar skip erfiða í sjó-
gangi. í skipum með stjórnpall
afturá er öllum siglingatækj um
og áhöldum mjög hætt við
skemmdum. Það er ekki hægt að
hugsa sér óheppilegri stað fyrir
þessi viðkvæmu tæki, en efst uppi
í húsi aftast á skipinu. Af þess-
um sökum verður að eftirlíta,
rétta og gera við tækin oftar en
ella. En á stjórnpalli verða þau
að vera, og þar sem hann er aft■■
urá er ekkert hægt við því að
gera. (stjórnpallurinn á alltaf að
vera miðskipa! J.E.)'.
Beinlínis vegna þessa hafa
skipasmiðir gert nákvæmar rann-
sóknir á titringi skipa, en þar eð
árangurs er ekki að vænta fyrst
um sinn, væri gott, ef hægt væri,
að gera aðrar ráðstafanir sem
dygðu. Ef til vill mætti setja ein-
hvern f jaðra-útbúnað eða gúmmí-
millilegg hér og hvar til úrbóta.
Skipstjórinn getur vart gert
mikið í þessu efni, nema að láta
vélina ekki ganga með þeim snún-
ingshraða, sem framkallar mest-
an hristing, og forðast að láta
vélina rása. Minni háttar breyt-
ingar á stafnhalla og djúpristu
geta oft verið til bóta. Titringur-
inn er verstur, þegar skrúfan
vinnur með loftbólumyndun (ka-
vitation). Meiri djúprista aftan
bætir úr þessu.
Þegar hinir tæknifróðu menn
hafa fengið betri skilning á þessu
vandamáli, mun staðsetning
hjálparvéla og pípuleiðslu, ásamt
breyttum aðferðum á fastsetn-
ingu aðal- og hjálparvéla, þrýsti-
lega o.s.frv. efalaust minnka titr-
ingsvandamálið.
Stýrisútbúnaður.
Til að forðast óþarflega mikla
áreynslu og slit á stýri, stýris-
lykkjum, stýrisvél og öðrum
stýrisútbúnaði í miklum sjógangi,
verður að varast að vera stöðugt
með stýrið frá borði til borðs í
vonlausri tilraun við að halda
skipinu á réttri stefnu. Það á að
leitast við að finna hve lítið þarf
að hreyfa stýrið til að halda skip-
inu nokkurnveginn á stefnunni.
Með því eru helst líkur til að
stýrisbúnaðurinn verði ekki fyrir
skemmdum.
Sjálfstýring með stillir, sem
ákveður hve snögglega og hve
gróft sj álfstýringin grípur inn í
breytta stefnu, er svo að segja í
öllum skipum. Stillihnappana er
hægt að stilla eftir því sem með
þarf. Rétta stillingu mun bezt að
finna með því að fylgjast með
stýrisvísirnum. f auglýsingum
fyrir sjálfstýringu er oft sagt, að
þær séu „brain units,“ sem geri
allt sjálfkrafa og hjálparlaust, en
það mun vera full mikið sagt.
Sjálfstýring er ágætt tæki, en í
miklum sjógangi má ekki treysta
henni. Þá er betra að hafa vanan
mann við stýrið. Það skal þó við-
urkennt, að nú á dögum er ekki
um marga menn að velja á skip-
unum, sem eru vanir að stýra, en
reyna mætti að æfa nokkra menn
í því.
Það verður einnig að hafa í
huga, að það er hin mesta óhæfa
að leggja stýrið hart í borð, þeg-
ar skipið er á fullri ferð, nema
það sé nauðsynlegt til að forða
árekstri og slysi. Þetta er vana-
lega hreinn óþarfi, og af því leið-
ir mikla áreynslu á stýri og stýr-
isútbúnað, og getur haft hinar al-
varlegustu afleiðingar.
Þilfarið.
Fríborð skipsins hefur bein á-
hrif á það, hvort tjón verður í
vondum veðrum á þilfarshúsum
og öðru því, sem á þilfarinu er.
Fullhlöðnum bulkskipum og tank-
VÍKINGUR