Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1967, Qupperneq 4

ÞórSur Jónsson, Látrum:
KYNNI MÍN AF ÞORSKINUM
OG LIFNAÐARHÁTTUM HANS
Ég man eftir þorskinum jafn
langt aftur í tímann og ég man
eftir mér. Fyrstu kynni mín af
þorskinum voru af „varaseiðun-
um,“ sem fullorðna fólkið kallaði
svo það ungviði, sem kom upp að
fjörusteinunum á hverju vori, og
barst þar með aðfalli og útfalli,
eftir því sem á stóð, en var þó
alltaf í svipaðri fjarlægð frá
fjöruborðinu ef brimlaust var, en
ef brimaði, héldu þau sig í hæfi-
legri fjarlægð, svo brim grandaði
þeim mjög sjaldan. Þau hlutu að
hafa eitthvað vit, eða sterka eðlis-
hvöt, eitthvað var það sem forð-
aði þeim frá þessari geigvænlegu
hættu — briminu.
Það mátti með sanni segja, að
þessir smáfiskar væru mjögeftir-
sótt leikföng okkar strákanna,
rassskelling við og við, fyrir blaut
föt og svaðilfarir í fjörunni, hafði
lítið að'segja nema þann daginn.
Við strákarnir stóðum úti í
sjónum og veiddum þessi smá-
seiði, á smá færi með títuprjón
haglega beygðan að öngli, og við
veiddum þau þá upp í smábáta,
sem við höfðumgertsjálfir,flestir
eintrjáningar um hálft til eitt fet
að lengd, og við höguðum okkur
við veiðarnar sem næst því, sem
við heyrðum og sáum að þeir full-
orðnu gerðu.
Enn vorum við minni en svo,
að hægt væri að taka okkur með
í alvöru-róður, eins og við köll-
uðum það. En við gerðum margar
og margvíslegar tilraunir með
þessi seiði, sem ætluðu að- vaxa
upp og verða alvöru-þorskar, eins
og við ætluðum að vaxa upp og
verða alvöru-menn, sem veiddu
svo þessa þorska.
l’eir smitfuðu bála og veiddu seiSi.
Við hugsuðum ekki útí það þá,
að þessar örsmáu lífverur, sem
við lékum okkur með, var sá
höfuðstóll, sem átti að vaxa með
okkur, og gefa okkur fæði, klæði
og húsaskjól, eða raunar var und-
irstaðan að því, að við gætum
vaxið upp, á eðlilegan hátt, and-
lega og likamlega.
Við komumst að mörgu ein-
kennilegu, að okkur fannst, í fari
þessara ungþroska, eins og því,
að þeir heyrðu mjög illa eða ekki,
sáu sæmilega, en voru mjög næm-
ir fyrir allri hreyfingu sjávar,
eða þrýstingi, og þefskynjun virt-
ust þeir hafa í lagi. Mjög var
áberandi hvað þessum örsmáu líf-
verum leið vel, þegar þær bárust
með sjónum uppyfir volganfjöru-
sandinn, sem sólin hafði hitað.
Hæfilegur sjávarhiti er vafalaust
mikilvægt atriði á fyrstu mánuð-
um seiðanna.
Eftir því sem þetta ungviði
stækkaði, þurfti það önnur lífs-
skilyrði, fjarlægðist fjöruborðið,
og fór útí þaragrunninn, og hélt
þar til við ákjósanleg lífsskilyrði
fram á haust, en þá yfirgáfu
þessir smáþorskar æskustöðvarn-
ar og voru þá orðnir 12-15 sm. á
lengd.
Það kom fyrir, ef gekk hastar-
lega í ofsalegt brim, til dæmis í
október, að þá skolaði nokkru af
þessum ungþorski á land, „brim-
rotaðist," eins og við strákarnir
kölluðum það, en það var afar
sjaldan.
En kom svo þessi sami ung-
þorskur aftur á þessar, slóðir?
Því slógum við strákarnir alveg
föstu og merktum suma þeirra
uppá það, án þess þó að við viss-
um nokkuð um það.
Nú efast ég ekki um að svo
hafi verið, og enginn sérfræðing-
ur gæti fengið mig ofan af því,
nema með áþreifanlegum rökum,
eins og með Tómas forðum.
Þegar við þessir strákar, sem
alist höfðum upp með fjöruseið-
unum, og gj örþekktum allt hátta-
lag þeirra, fórum svo að veiða
fisk sem fullorðnir menn, og
fengumst við það í áratugi, þá
var svo margt, sem kom kunnug-
lega fyrir í háttum fullorðna
fisksins, og minnti á háttu seið-
anna í fjöruborðinu.
Þegar við fórum að fiska sjálf-
ir sem fullorðnir menn, varmargt
sem þurfti að læra, er árangur
átti að nást af veiðunum. Það
fyrsta var að kynnast sem bezt
lifnaðarháttum fiskanna, hvaða
VÍKINGUR
46