Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1971, Blaðsíða 12

víðáttu skuli miðað, enda þótt eng-
in slík rannsókn hafi enn farið
fram. Um afmörkun landgrunns-
ins segir svo á bls. 105 í doktors-
ritgerð minni:
1 þvl sambandi er rétt að vekja
athygli á því, að íslenzkir og
danskir vísindamenn á sviði haf-
og fiskirannsókna, sem standa að
verkinu „Zoology of Iceland“, miða
takmörk rannsókna sinna á dýra-
lífi (fauna) landgrunnsins við 400
inetra dýpi, sem eru rúmir 200
faðmar. Eins má telja víst, að ís-
lenzkir sjómenn álíti, að takmörk
landgrunnsins séu þar, sem dýpi
sjávarins eykst mjög ört og sjáv-
arbotninn hallast mjög mikið
(þéttar dýptarlínur), en undan
ströndum Islands virðast þau tak-
mörk víða vera á 200 faðma dýpi..
Ljóst er, að takmörk landgrunns-
ins eru mjög umdeilanlegt atriði,
sem þarf rannsóknar við og því
vafasamt að fullyrða neitt.
Ennfremur segir svo á bls 119:
Um landgrunnið við ísland hef-
ur aðallega komið til tals að miða
við ákveðið dýpi, 200 eða 400
metra. Höfundur telur eðlilegast,
að miðað verði við hvort tveggja
í senn, fjarlægð undan iandi og
jafnframt tekið tillit til siávar-
dýpis.
Þegar þessi orð voru riuð, var
yfirleitt ekki togað á meira dýpi
en 230 föðmum, en nú er öldin önn-
ur, því að öflugustu togarar geta
togað allt niður á 40C—500 faðma
dýpi (eða allt að 1000 m.) Að vísu
eigum við enga slíka togara, því að
við höfum dregizt skammarlega
aftur úr á sviði togaraútgerðar.
Með tilliti til þessa er fyrrgreind
skilgreining á afmörkun land-
grunnsins í athugasemdum fyrir
frumvarpinu, miðað við 200 metra
dýptarlínu, löngu orðin úrelt. í dag
er miklu eðlilegra að miða mörk
landgrunnsins við 500 metra dýpt-
arlínuna, en á þeim slóðum af-
markast landgrunn íslands hvað
skýrast, nema að því leyti sem
landgrunn íslands og Færeyja
renna saman á því dýpi á litlum
kafla suðaustur af landinu, en þar
yrði miðlína þess landgrunnssvæð-
is að skera úr, og yrði þá afmörk-
unin miðuð við miðja vegalengdina
á milli landanna.
Samkvæmt framansögðu gæti ein-
faldasta og eðlilegasta lausnin á
afmörkun fiskveiðalandhelgi ís-
lands verið að miða við 50 sjómílna
víðáttu og 500 metra dýptarlínu,
þar sem hún fer utar. Það er þó
sérstaklega athyglisvert við 50 sjó-
mílna landhelgina, að hún er jafn-
ari víðátta og að 500 metra dýpt-
arlínan er meira innan hennar en
utan, eða með öðrum orðum er 50
sjómílna landhelgin stærri að flat-
armáli.
Nýir gruiiiiliiiiii>uiikl nr.
Surísey og Edeyjarboði.
Surtsey skaut upp kollinum,
eftir að grunnlínan var afmörkuð
og leiðrétt í sambandi við 12 sjó-
mílna fiskveiðilandhelgina. Pró-
fessorarnir dr. Sigurður Þórarins-
son og dr. Trausti Einarsson telja
öruggt, að hún muni að einhverju
leyti standast ásókn hafsins næstu
ára þúsund og lítið minnka næstu
aldir. Því er kominn tími til að hún
leysi Geirfuglasker af hólmi við
Vestmannaeyjar og er raunar
óskiljanlegt að ekki skuli vera búið
að gera hana að grunnlínupunkti
nú þegar.
í fyrri skrifum mínum hef ég
oft bent á nauðsyn þess að leiðrétta
grunnlínuna fyrir sunnan land, með
því að draga beina línu frá Stokks-
nesi í Ingólfshöfða, þaðan í Kötlu-
tanga, þaðan í Surtsey og loks
beint í Geirfugladrang við Reykja-
nes. Með því móti myndi 12 sjó-
mílna landhelgin stækka um nærri
300 fersjómílur og munar um minna
og það á einhverjum mikilvægustu
fiskistöðvum okkar.
Raunar er hugsanlegt að fá nýj-
an grunnlínupunkt utar en Geir-
fugladrang, en það væri með því
að byggja upp gamla gíginn frá
1783, þar sem Eldeyjarboði er nú,
nærri 17 sjómílum til suðvesturs
utan núverandi grunnlínu punkts.
Fyrir nærri 20 árum ræddi ég við
Benedikt heitinn Jónasson yfir-
verkstjóra hjá Vitamálastjórn um
möguleika á því að byggja vita á
Eldeyjarboða. Taldi hann það
mögulegt með því t. d. að flytja
15—20 steinker á staðinn og
sökkva þeim þar. Taldi hann þá að
slíkt mannvirki gæti orðið mjög
dýrt. Aðalsteinn Júlíusson vita-
málastjóri telur þetta vera hugs-
anlegt og að þetta hafi borið á
góma, en ekki verið rannsakað.
Eftir áeggjan minni flutti Jón
Skaftason alþm. tillögu til þings-
ályktunar á Alþingi 1961 um at-
hugun á möguleika til vitagerðar
á Eldeyjarboða. Var tillagan svo-
hljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta fram fara ýtar-
lega rannsókn á því hvort unnt sé
að koma upp vitabyggingu á Eld-
eyjarboða. Skal rannsókn þessi
einnig taka til þess að fá upplýsing-
ar um, úr hvaða bergtegundum
Eldeyjarboði sé og styrkleika hugs-
anlegrar undirstöðu“.
í greinargerð var bent á að slík
vitagerð gæti bæði verið mikils-
verð öryggisráðstöfun og einnig
hitt að þarna fengizt nýr mikil-
vægur grunnlínupunktur, sem
myndi stækka landhelgina veru-
lega.
Tillögunni var vísað til nefndar,
sem ekki skilaði áliti.
Dr. Sigurður Þórarinsson segir,
að hugsanlegt sé að nú sé kjarninn
einn eftir og gæti verið góð undir-
staða. Á þessum slóðum er nú um
3 metra dýpi og gæti verið mikil-
vægt að þessu máli væri sinnt, því
að þarna eru mikilvæg mið.
Gígurinn var hluti af landinu og
ætti því að geta verið eðlilegur
grunnlínupunktur og sjálfsagt að
kosta nokkru til a. m. k. í rann-
sóknarskyni. Verði landhelgin hins
vegar færð út í 50 sjómílur og að
500 metra dýptarlínu mun Eldeyj-
arboði skipta minna máli en ella
sem grunnlínupunktur, en eins og
er, væri þetta einn mikilvægasti
grunnlínupunkturinn við ísland.
Kolbeinsey í Inettn.
Nyrsti grunnlínupunkturinn við
landið, Kolbeinsey, er í háska
vegna þess hve eyjan eyðist. Um
1580 er eyjan talin 700 metra löng
og 100 m breið og 15 m á hæð, í
12
VlKINGUR