Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1976, Blaðsíða 15

fáir fjölskyldumenn leyfa sér slíkt.
En’ í hinum fjölmörgu stóru fiski-
þorpum landsins er ekki í neitt hús
að venda. Ranglað er upp á mis-
jafnléga þokkalegar götur. Litið
inn á sjoppu og aftur ranglað út.
Hvergi er hægt að setjast niður til
að skrifa bréf, lesa blöð eða bækur,
hlusta á útvarp eða horfa á sjón-
varp, tefla skák, taka í spil, svo
maður tali nú ekki um smávegis
leik eða íþróttaaðstöðu. Hvað skal
þá gera? Nú, það er ekkert hægt að
gera nema rölta aftur um borð í
þrengslin og það umhverfi, sem
menn hefðu þurft að geta hvílt sig
frá dálitla stund. Er það nokkur
furða meðan svona er búið að sjó-
mönnunum, þótt stundum sé
gripið nokkuð hraustlega til flösk-
unnar?
Er það til of mikils mælst að þau
byggðarlög, sem lifa á því, sem
sjómennirnir draga á land ætli
þessum útlögum sameiginlega
svolítið afdrep, sem þeir geta skot-
ist inn í, þegar að landi er komið.
Það er hrein furða að bæir og ríki
skuli ekki hafa séð sóma sinn í að
leysa þessi mál á viðunandi hátt.
Þeirra viðbrögð eru gjarnan að
loka „ríkinu“ og fjölga lögreglu þá
daga, sem óvenju margra sjó-
manna er von. Með öðrum orðum,
búast um eins og um óaldarlýð
væri að ræða! Það er eins og opin-
berir aðilar hafi aðeins eina hönd
til að rétta sjómönnunum —
höndina, sem tekur. Það ætti að
banna útgerð — í það minnsta
stórútgerð, frá þeim stöðum, sem
ekki hafa starfandi sjómannastofu.
Hér að framan var lítilsháttað
íjað að menningarhlutverki sjó-
manna fyrr og síðar. Illa er það
hlutverk launað, að nú, þegar ís-
lendingar eru ekki lengur fátæk
þjóð, þá skuli með sinnuleysi af
opinberri hálfu beinlínis stefnt að
afsiðun þessarar stéttar. En það
verður að segjast eins og satt er, að
sjómenn hafa ekki knúið þetta
nauðsynjamál nógu fast fram. En
án baráttu þeirra sjálfra er ég
hræddur um að þeim verði seint
færð viðunandi lausn þessa máls á
silfurfati.
Nokkuð er það útbreidd skoðun
meðal þess fólks, sem ekki hefur
stundað sjó að hafið sé tilbreyt-
ingarlítið. Þar sé að sjálfsögðu
stundum logn og stundum vindar
af mismunandi styrkleika. Sjór
ýmist sléttur eða mismunandi úf-
inn. Þar sé í rauninni ekki hægt að
tala um „landslag“ eða „náttúru“
og þá auðvitað ekki margbreyti-
lega náttúrufegurð. Þetta er mikill
misskilningur. Hafið á sína nátt-
úrutöfra í ríkum mæli. Margt býr í
djúpunum og fæst af því fær auga
sjómannsins litið. En yfirborðið er
lika morandi af lífi og þar er margt
fróðlegt og skemmtilegt að sjá, allt
frá hinu smæsta svifi til stærstu
skepnu jarðarinnar. Og svo er það
fuglinn — sjófuglinn. Sumir sund-
fráir kafarar, sem sjaldan fljúga,
svartir og fínir eins og þeir séu á
leið í samkvæmi. Stuttir og dálítið
búralegir og umgangast skip og
menn með heimsborgaralegu af-
skiptaleysi. Aðrir hvítir, svifléttir
flugsnillingar. Hávaðasamir í
dagsins önn og aðgangsharðir í
ætisleit. Þeir fylgja skipunum eftir
og hika ekki við að tylla sér á
þilfarið ef góður biti er í boði.
Stundum koma skyndigestir —
fuglar landsins og setjast í reiðan
til stuttrar hvíldar á ferð sinni yfir
hafið. Allir eru þeir vinir sjó-
mannsins, nokkurskonar tengilið-
ur milli hafs og lands. Margir
halda að þessi blágráa móska, sem
við sjáum svo oft yfir hafinu úr
landi, séu þess einu litbrigði. En
það er öðru nær. Óvíða má sjá
dýrðlegra litaskraut en í samspili
sólar, skýja og sjávar, einkum er sól
rís úr hafi eða hnígur í sæ. Eða þá
stjörnubjarta nótt með fullu
tungli, bragandi norðurljósum og
maurildin logandi í kjölfari og
báruöldum. Hrikaleik hafsins þeg-
ar það fer hamförum er erfitt að
lýsa fyrir þeim, sem ekki þekkja, og
einatt hafa þær lýsingar mest
fjallað um þann háska, sem af því
býður. En jafnvel á þeim stundum
á það sína fegurð og hana skynjar
sjómaðurinn, sem beitir skipi sínu
móti roki og foráttubrimi. Á þeim
stundum verður maður og skip að
vera eitt, ef vel á að fara. Sjómað-
urinn verður að gjörþekkja skipið
kosti þess og galla, veikleika þess
247
VÍKINGUR