Fréttablaðið - 10.07.2009, Síða 18

Fréttablaðið - 10.07.2009, Síða 18
18 10. júlí 2009 FÖSTUDAGUR greinar@frettabladid.is FRÁ DEGI TIL DAGS FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871 Orður skulu ekki standa Fram hefur komið að hægt er að svipta menn hinni íslensku fálka- orðu, þó það hafi líklega aldrei verið gert. Að minnsta kosti tveir fyrrum bankajöfrar hafa fengið fálkaorðuna á undanförnum árum, þeir Sigurður Einarsson og Björgólfur Guðmundsson. Nokkuð hefur verið rætt um hvort rétt sé að svipta þá orðunum. Björg ólfur fékk riddarakross fyrir framlag til viðskiptalífs og menn- ingar árið 2005. Sigurður fékk sinn riddarakross fyrir forystu í útrás íslenskrar fjármála- starfsemi á því herrans ári 2007. Stjórnmál með stjörnu Algengara er að stjórnmálamenn séu sæmdir orðunum en viðskiptajöfrar, til dæmis fékk Valgerður Sverrisdóttir stórriddarakross á sama tíma og Björgólfur. Og seinna sama ár var Geir H. Haarde sæmd- ur stórriddarakrossi með stjörnu. Engin umræða virðist þó hafa myndast um hvort rétt sé að svipta ein- hverja stjórnmálamenn sínum orðum. Rofin tengsl við óskabarnið Víst er að þótt Björgólfur Guðmunds- son eigi enn orðuna hefur hann verið sviptur ansi miklu, hvort sem það er honum sjálfum að kenna eða öðrum. Nú síðast í gær bárust fregnir af því að Guðmundur Pétur Davíðsson, sem stýrt hefur Eim- skip á Íslandi í tvö ár, myndi láta af störfum. Guðmundur þessi hóf störf þegar Björgólfur var einn aðaleigandi félagsins og svo vill til að hann er bróður- sonur Björgólfs. Nú hefur Björgólfur verið sviptur fulltrúa sínum í þessu óskabarni þjóðarinnar. Og er þá lítið eftir. thorunn@frettabladis.is stigur@frettabladid.is Um þessar mundir er hart deilt um það hér á landi hvort ríkissjóður eigi að taka á sig mörg hundruð milljarða króna skuldbindingu vegna Icesave inn- lánsreikninga Landsbankans í Bretlandi og Hollandi. Þótt hart sé deilt og margir láti málefnið til sín taka þykir mér á það skorta að gerð sé viðhlítandi grein fyrir því hvernig hin ætlaða skuldbind- ing hefur verið reiknuð út. Ég tel mig hafa ástæðu til að ætla að rangir útreikningar hafi leitt til þess að skuldbinding Íslands hafi verið ofmetin í samnings- gerðinni. Í eftirfarandi samantekt leiði ég hjá mér þann ágreining sem mest hefur verið fjallað um opin- berlega, þ.e. hvort íslenska ríkið sé yfirleitt skuldbundið til að leggja Tryggingasjóði innstæðu- eigenda og fjárfesta til fjármagn svo að sjóðurinn rísi undir skuld- bindingu sinni gagnvart hinum erlendu innstæðueigendum. Þess í stað gef ég mér það, rétt eins og samninganefnd Íslands hefur gert, að Íslandi sé skylt að leggja þessa fjármuni til. Spurningin sem þá stendur eftir er þessi: Hvernig gerum við dæmið upp? Þar sem Landsbanki Íslands hf. er gjaldþrota verða menn að nálg- ast viðfangsefnið eftir þeim regl- um sem gilda um gjaldþrotaskipti – engu breytir í því sambandi þótt bankinn sé í umsjá skila- nefndar og úrskurður hafi ekki verið kveðinn upp um gjaldþrota- skipti. Kröfur Icesave-eigenda eru forgangskröfur við gjald- þrotaskipti, hliðsettar launakröf- um eftir þá breytingu sem gerð var á réttindaröð krafna með svokölluðum neyðarlögum í okt- óber síðastliðnum. Þessir kröfu- hafar eiga líka rétt á því að hinn íslenski tryggingasjóður greiði þeim út 20.887 evrur fyrir hvern slíkan reikning sem svo há inn- stæða var á eða hærri (að sjálf- sögðu lægri upphæð ef innstæðan var lægri). Ef tryggingasjóðurinn gerir þetta, hvert er þá næsta skref? Um leið og tryggingasjóður- inn greiðir út, þá eignast hann kröfu innstæðueigandans að því marki sem greitt er. Svo dæmi sé tekið um kröfu að fjárhæð 100.000 evrur, og íslenski trygg- ingasjóðurinn greiddi 20.887 evrur af henni, þá ætti trygginga- sjóðurinn 20,887% af þessari kröfu en innstæðueigandinn ætti sjálfur 79,113% eftir. Gefum okkur það síðan að breski tryggingasjóðurinn eigi að tryggja innstæðueigendum allt að 50.000 evrur af hverjum reikningi samkvæmt þarlendum reglum. Það þýðir að breski sjóð- urinn greiðir 29.113 evrur til inn- stæðueigandans, sem þá á eftir 50% af upphaflegri kröfu sinni. Breska ríkið hefur síðan leyst til sín þennan hluta kröfunnar líka, umfram skyldu að mér virðist, en það skiptir ekki máli hér. Túlkun á gjaldþrotareglum Þá er ég kominn að kjarna máls- ins: Hvað á hver þessara aðila að fá stóran hluta upp í kröfu sína úr þrotabúi Landsbankans? Eig- endur innstæðunnar, sem upp- haflega var 100.000 evrur, eru nú orðnir þrír. Eru þeir jafnsett- ir við úthlutunina, eða hefur ein- hver þeirra forgang á annan? Ef þeir eru allir hliðsettir, þá mundi upphaflegi innstæðueigandinn fá úthlutun upp í eftirstöðvarnar jafnvel þótt úthlutunin væri undir 50% upp í forgangskröfur – það getur augljóslega ekki gengið. Tryggingasjóðirnir eiga að tryggja innstæðueigendum ákveðna lágmarksgreiðslu. Af því leiðir, að þegar þeir hafa gert það hlýtur úthlutunin fyrst að ganga til uppgjörs á þeim hluta sem tryggingasjóðirnir hafa leyst til sín. Á sama hátt hlýt- ur úthlutunin fyrst að ganga upp í kröfur íslenska trygginga- sjóðsins áður sá breski fær nokk- uð, því að skuldbinding breska sjóðsins kemur á eftir íslenska sjóðnum. Sá breski greiðir aðeins mismunarfjárhæð á 20.887 evrum og 50.000 evrum og þarf ekkert að greiða ef fjárhæðin er lægri en 20.887 evrur. Röng útlegging Í frumvarpinu sem nú liggur fyrir Alþingi um heimild til handa fjármálaráðherra, f.h. ríkissjóðs, til að ábyrgjast lán tryggingasjóðsins til að gera upp Icesave-skuldbindingarnar segir m.a.: „Íslenski tryggingarsjóður- inn fær framselda kröfu breska tryggingarsjóðsins og hollenska Seðlabankans í bú Landsbank- ans. Erlendu aðilarnir munu síðan sjálfir gera kröfu í búið vegna þess sem umfram er og þeir hafa fjármagnað. Í samn- ingnum er sérstakt ákvæði sem áréttar að sjóðirnir muni njóta jafnræðis þegar kemur að úthlut- un úr búi Landsbankans, þ.e. fá upp í kröfur sínar í jöfnum hlut- föllum, en það er í samræmi við þá túlkun á gjaldþrotalögunum sem almennt hefur verið uppi (leturbreyt. RHH).“ Ég tel að þessi útlegging sé alröng og að hún fái með engu móti staðist. Ég hef unnið tals- vert við lagaframkvæmd í sam- bandi við gjaldþrotaskipti um alllangan tíma. Ég kannast ekki við þá lagatúlkun sem hér er haldið fram að hafi almennt tíðk- ast. Þvert á móti held ég því fram að lagaframkvæmdin hafi verið þveröfug. Um það nægir að vísa til þeirra ótalmörgu tilvika þar sem Ábyrgðasjóður launa hefur leyst til sín hluta launakrafna í þrotabú. Ég hef ekki aðstöðu til að reikna það út, hve miklu munar á þessum útreikningsaðferðum, en mig grunar að það geti skipt hundruðum milljarða króna. Það er trúlega skýringin á því að í samninginn skuli hafa verið tekið sérstakt ákvæði um þetta – hér hafa einfaldlega verið gerð skelfileg mistök okkar megin – og þá er ekki erfitt að skilja að Hollendingar segi að ekki komi til greina að taka samningavið- ræður upp að nýju! Höfundur er hæstaréttarlögmaður RAGNAR HALL Í DAG | Er þetta rétt reiknað? Icesave-samningar Ég tel mig hafa ástæðu til að ætla að rangir útreikningar hafi leitt til þess að skuldbind- ing Íslands hafi verið ofmetin í samningsgerðinni. V iðræður forseta Bandaríkjanna og Rússlands um fækk- un kjarnorkuvopna hófust í Moskvu í vikunni. Fyrir tuttugu árum síðan hefðu fregnir af slíkum fundi lagt undir sig alla fréttatíma og athygli heimsins beinst að fundarstaðnum, líkt og gerðist á fundinum í Höfða árið 1986. Áhugaleysi almennings um viðræðurnar nú skýrist af því hversu fjarlæg kjarnorkuógnin virðist nú, ef borið er saman við tíma kalda stríðsins. Sá tími er liðinn þegar fjölmiðlar kepptust við að benda á hversu mörgum kjarnaflaugum risaveldin beindu hvert að öðru og veltu vöngum yfir því hve oft kjarnavopnabúr veraldar dygðu til að eyða öllu lífi. Eftir sem áður stafar veröldinni ógn af kjarnorkusprengjum. Ný ríki hafa bæst í kjarnorkuhópinn og vitað er um áhuga fleiri á að fylgja í kjölfarið. Fram hafa komið nýjar gerðir kjarnorku- vopna sem taka mið af beitingu í hefðbundnum stríðsátökum. Þá geta alltaf orðið slys í meðferð kjarnorkuvopna á friðartímum. Þannig hafa gagnrýnendur hugmynda Bandaríkjastjórnar um uppsetningu gagneldflaugakerfis bent á að slíkt kerfi myndi ýta enn frekar undir að kjarnorkuvopnum sé komið fyrir í hreyfan- legum farartækjum, svo sem skipum og kafbátum. Gleðitíðindin frá fundinum í Moskvu eru þau að ríkin tvö virð- ast sammála um að fækka verulega í vopnabúrum sínum. Talað er um allt að þriðjungs fækkun kjarnaodda og að eldflaugum gæti fækkað enn meira. Sjálfsagt er að fagna þessum fréttum, en margir álíta þó að taka þurfi stærri skref. Sú skoðun er ekki bund- in við friðarsinna eða róttæklinga á vinstri væng stjórnmálanna. Þannig hefur það viðhorf að vinna beri að allsherjar útrýmingu kjarnorkuvopna náð útbreiðslu meðal margra stjórnmálamanna sem seint verða sakaðir um að teljast sérstakar friðardúfur. Alþjóðlegur hópur sem nefnir sig Global Zero Commission hefur skorað á forsetana að nota nú tækifærið og fækka um helming í kjarnavopnabúrum sínum. Yrði það fyrsta skrefið í nákvæmri áætlun um að útrýma þessum vopnum árið 2030. Undir yfirlýsinguna skrifa tugir reyndra stjórnmálamanna og diplómata, s.s. frá Bandaríkjunum, Rússlandi, Bretlandi og Mið- Austurlöndum. Forsprakkar Global Zero-hópsins hafa komist að þeirri niður- stöðu að á meðan stórveldin hafi yfir kjarnorkuvopnum að ráða, verði útilokað að standa gegn því til lengdar að kunnáttan og færnin til að gera kjarnorkusprengjur breiðist út. Gleggsta dæmið um þetta eru kjarnorkutilraunir Norður-Kóreumanna. Skýringuna á því að einangruðu þriðja heims ríki hafi tekist að búa til kjarnavopn er ekki að finna á tilraunastofum í Pyong- yang, heldur í kjarnorkuáætlunum stórveldanna. Meðan þau halda áfram að þróa og bæta vopn sín, munu þekkingarmolarnir hrjóta af borðum niður til minni ríkja eða jafnvel hryðjuverka- hópa. Kjarnorkuafvopnun Bandaríkjanna og Rússlands er því eitt stærsta öryggismál samtímans. Afvopnunarviðræður í Moskvu: Stærsta öryggismálið STEFÁN PÁLSSON SKRIFAR Auglýsingasími – Mest lesið

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.