Samvinnan - 01.04.1960, Blaðsíða 20

Guðmundur Sveinsson
Lif í nýju landi. Samvinna.
Mörg og erfið viðfangsefni
blöstu við í ísrael liinu nýja.
Flest varð að skapa frá rótum,
fátt var til, sem nauðsynlegt
er menningarríki.
Hebrear eru menn hagsýnir
og framsýnir. Þeim var að vísu
ljóst,, liver vandi þeim var á
liendur falinn. Erfiðleikarnir
stældu þá og eggjuðu til dáða.
Fyrirmyndir að nýrri þjóðfé-
lagsbyggingu sinni sóttu þeir
til Vesturlanda. Gerðu land
sitt að lýðveldi.
Tvennt þótti ísraelsmönnum
nauðsynlegast, er þeir liugðu
að traustri undirstöðu samfé-
lags síns: Að þar væri þrótt-
mikil og vel skipulögð verka-
lýðsstétt og öflug samvinnu-
hreyfing. Þótti þeim sem með
þvi einu móti rnætti tryggja
örugga þróun og góða afkomu
þegnanna.
Skipulögð verkalýðsstétt hafði
ekki verið til í Palestínu. Það
kom í hlut fsraelsmanna
hinna nýju að skapa hana.
Fyrir ríkisstofnunina var sá
grundvöllur þegar lagður. Ár-
ið 1920 var sjálfstæð verka-
lýðshreyfing stofnuð, Hista-
drut eða Félagið, eins og hún
var nefnd. (Stofn orðsins er
sedar, sern þýðir að skipu-
leggja, samfylkja).
Eitt af meginverkefnum
Histadrut skyldi vera að efla
samvinnu, stofna samvinnu-
félög og skipuleggja fram-
tíðarlausn efnahagsmála með
samvinnurekstri. Þannig
tengdust hinar tvær öfltigu
félagsmálastefnur, verkalýðs-
hreyfingin og samvinnuhreyf-
ingin og settu sameiginlegt
markmið, sköpun þjóðlífs til
hags og heilla öllum þegnum
þess ríkis, sem í vændum var
að stofna. Einingin hefur
Þættir
úr
samvinnusögu
lialdizt allt til þessa, báðum
stefnu.num til mikils ávinn-
ings.
Það kom að sjálfsögðu brátt
í ljós, að nauðsynlegt var að
fela sérstökum aðilum fram-
kvæmdir samvinnustarfsem-
innar. Var því stofnuð sjálf-
stæð deild innan Histadrut,
er taka skyldi að sér þennan
hátt og nefndist Heorat Ov-
dim — Verkalýðsfélagið.
Samvinnuhreyfingunni var
ætluð slík hlutdeild í efna-
hagslífi hins nýja ísraels, að
krefjast hlaut mikillar skipu-
lagningar og feykilegs starfs.
Verkefnum var skipt á ýmsar
undírdeildir enda óskyld.
Stærsta verkefni samvinnu-
hreyfingarinnar var að byggja
upp landbúnaðinn. Um 70%
af öllum framkvæmdum á
sviði ræktunar og landbún-
aðar er á samvinnugrund-
vel-li.
Annað meginverkefni er iðn-
aðar- og byggingafram-
kvæmdir. Alls konar iðnfyrir-
tæki eru rekin sem samvinnu-
félög og yfir 250 byggingar-
samvinnufélög. eru í landinu.
Þriðja grein samvinnustarfs
eru hrein neytendafélög. Þau
eru 400 talsins með nærri %
milj. meðlimar.
Fleira mætti enn til nefna,
þótt þessar þrjár greinar sam-
vinnustarfs séu áhrifamestar.
Það væri efni í margar grein-
ar að lýsa í einstökum atrið-
um samvinnustarfi ísraels
hins nýja svo fjölþætt sem
það er. Mun það ekki gert í
yfirlitsgrein þessari. Sem
dæmi um aðferðir og fram-
kvæmdir skal hins vegar
tilfærð. samvinna í landbún-
aði, enda elzt grein á miklum
meiði og að mörgu sérstæð-
ust. ísraelsmenn hafc þar far-
Lögmálsbækurnar fluttar heim.
ið eigin leiðir, þótt um sumt
megi benda á fyrirmyndir
annars staðar frá.
Samvinna í landbúnaði.
ísraelsmenn, sem úr útlegð
leituðu til fyrirheitna lands-
ins, komu að óræktarlandi,
pestarmýrum og eyðiflákum.
Þannig hafði hið fyrrum
frjósama land ísraels farið í
vanhirðu og vatnsskorti. Hér
biðu mikil verkefni óleyst. En
vandinn.var að finna starfinu
form, sem ætti við mismun-
andi aðstæður og viðhorf ný-
byggjanna. Til lausnar voru
þrjár leiðir valdar og alls
staðar var samvinna lögð til
grundvallar. Þrenns konar
byggðahverfi mynduðust og
hlaut hvert rekstrarform sitt
heiti.
Eitt nefndist Kibbutz, sam-
félagshverfin. Má með nokkr-
um rétti segja, að þar væri
reynt að framkvæma hina
fornu hugmynd Roberts Ov-
ens um samvinnuþorpið.
Myndaðar voru sjálfstæðar
20 SAMVINNAN