Neisti - 01.01.1982, Qupperneq 5

Kjör sjómanna.
Árs- Tekjur Tekjur Tekjur Sjómenn/ Sjómenn/
meðaltal sjóm. verkam. iðnaðarm. verkam. iðnaðarm.
Kjör sjómanna
Kjaramáí sijómanna komast
jafnan á dagskrá, þegar deilt er
um fiskverð. Um fiskverðs-
ákvarðanir haustsins var farið
nokkrum orðum í siðasta tbl.
Neista.
Fiskverðsákvörðun þar sem út-
gerð og vinnsla bitast á um verð-
iðá fiskinum, kemur sjómönnum
þess vegna við, að þeir veiða upp
á hlut, en semja ekki við sína
atvinnurekendur um kjör.
Jafnvel þó nú séu lausir kjara-
samningar sjómanna og verkfall
sé skollið á fara einungis fram
málamyndaviðræður, þvi það er
fiskverðið, sem menn eru að bíða
eftir, annað er litið á sem smá-
atriði.
Sjómenn hafa löngum verið
óheppnir með forystumenn
Skrifræðið hefur átt auðveldari
leik i félögum þeirra en annarra
launamanna, þar sem sjómenn
eiga starfs sins vegna erfiðara
með að hafa auga með starfi
broddanna.
Það er þessi forysta, sem ber
ábyrgð á því að kjarabarátta sjó-
manna hefur koðnað niður i pot
með útgerðarinönnum um fisk-
verð. Þeir nota hlutfall fiskverðs
og kauptaxta sem aðalrök í máli
sínu og ganga þar erinda útgerð-
arinnar. Kjör sjómanna, aðbún-
aður þeirra og heilsa virðist
skipta þá minna .
kost að leggja á sig meiri þræl-
dóm en verkamenn og iðnaðar-
menn. Þegar haft er í huga
hversu lágt kaupgjald er í land-
inu, er ekki að furða að ýmsir
freistist til þess. En sé nánar að
gætt er þessi munur ekki svo
mikill sem af er látið.
áé miðað við að meðal atvinnu-
tekjur verkamanna árið 1974 hafi
verið 100, voru meðal atvinnu-
tekjur sjómanna það ár 122,9.
Og sé á sama hátt miðað við að
tekjur iðnaðarmanna hafi verið
100 þetta ár voru tekjur sjó-
manna 108,3. Ef litið er á hlut-
fall sjómanna og verkamanna
yfir lengri timabil eða frá 1951 til
1979 er meðaltalið 124,7. Frá
1974 fór þetta nlutfall hækkandi
til 1977 og varð þá hæst á tíma-
bilinu eða 145,6. Sé annar launa-
munur þjóðfélagsins tekinn til
samanburðarmá sjá að þeir, sem
helst sjá ofsjónum yfir tekjum.
sjómanna afla margir meir og
með minna rétti.
I töflu I má sjá þróun tekna og
launatekjur sjómanna annars
vegar og verkamanna og iðn-
aðarmanna hins vegar frá 1974.
Taflal.
Margir hafa talið hlutaskipta-
kerfunum það til góða að þau
tryggðu sjómönnum roktekjur.
Víst er um það að oft heyrast
nefndar háar tölur um tekjur sjó-
manna. En bæði er það að
þessum tekjum er misskipt milli
skipa eftir afla og tegundum
veiða og á bak við þessar
tekjur liggur mikiðerfiði,áhætta
og fjarvera frá heimilum. I raun
liggur munurinn á tekjum sjó-
manna og annars verkafólks fyrst
og fremst í því að þeir eiga þess
1974 100 . 100 100 100 100
1975 136 128 128 106 106
1976 187 166 166 . 113 113
1977 275 235 234 117 118
1978 381 365 355 104 107
1979 625 544 519 115 120
Lausleg
áætl. 1980 944 826 786 114 120
Lausleg áætlun
sept. 1981 1.453 1.361 1.296 107 112
Skyldu þeir allir vera jafn h jartahreinir og saklausir stórlaxarnir i
sjávarútvegnum ?!
Þessar töflur sýnar merkilega
þróun. Á.sama tíma og tekjur
sjómanna hafa vaxið í saman-
burði við' samanburðarhópana
hefur fiskverðshlutur sjómanna
lækkað í samanburði við kaup-
taxta launafólks. Þetta sýnir
einfaldlega að aflinn á hvern sjó-
mann og þar með erfiðið, sem
honum fylgir hefur aukist. Það
merkir að sjómenn hafa aukið
tekjur sínar á eigin kostnað.
Óhæf forysta
Sú stéttarsundrun og daður við
atvinnurekendur, sem fylgir
hlutaskiptakerfinu, kom greini-
lega fram í viðtali við Óskar Vig-
fússon i sjónvarpinu milli jóla og
nýárs.
hefðu fengið full miklar hækkan-
ir. Það sem allt snýst um er að
sjómenn eigi rétt á meiru fyrir
sína vinnu.
Þessi skriffinnur, sem lifir á
sjómönnum, leyfir sér að draga
kjarabaráttu þeirra niður á stig
stærilætis, fyrir henni á hann
engin önnur rök. Hann vitnar
hvorki til afkomu sjómannaheim-
Janna né þess érfiðis og hættu
íyrir líf og limi sem sjómenn
leggja á sig. Hahn bendir ekki á
þá sóun og spillingu sem við-
gengst í sjávarútvegnum. Þvert
á móti tekur hanna undir væl út-
gerðarmanna og segir: «Viðun-
andi fiskverð er okkar mál nr. 1
og nr. 2 og nr. 3.» Og þar með
situr Óskar Vigfússon sæll undir
árum hjá Kristjáni Ragnarssyni.
í töflu II má sjá breytingar á
hlut sjómanna í fiskverði og
breytingar á kauptöxtum allra
launamanna og samanburð þará.
Tafla H.
Fiskverð
botnfiskaflil(
1974 100
1975 133
1976 177
1977 246
1978 331
1979 476
1980 685
1981 júní 1029
1981 september 1029
Hann lét sig hafa það, að halda
því fram að útvegurinn og vinnsl-
an þyldu engar hækkanir, kjara-
barátta sjómanna nú væri til-
komin vegna frekju annarra hópa
sem manni skildist á Óskari að
Kauptaxtar
allia launþega Fiskverð/ kauptaxtar
100 100
127 105
159 111
232 106
360 92
519 92
782 88
1159 89
1262 81,5
kleift að hylja gagnbyltingaráform sín
og veita þeim skjól til að framkvæma
glæpi sína í, með sem minnstum póli-
tískum og þjóðfélagslegum tilkostnaði.
Samt sem áður eru nýjar viðræður
austurs og vesturs um vígbúnaðarkapp-
hlaupið alltaf mögulegar. Skrifræðið í
Kréml er alltaf reiðubúið og heims-
valdasinnarnir geta í grundvallar atrið-
um fallist á þær til að friða samstarfs-
menn sína. Þetta er hins vegar ekki
áhrifaþáttur í stefnu Bandaríkjamanna
gagnvart Moskvu á næstunni.
Þetta snertir heldur ekki þær áætlanir
um endurvígbúnað sem þegar eru
komnar í framkvæmd svo sem nýjar
MX eldflaugar, neðan- og ofanjarðar
MX skotpalla, Trident II eldflaugar í
kafbáta ofl. Það eru þessar áætlanir,
sem eru kjarninn í vígbúnaði Banda-
rikjamanna vegna hins mikla tilkostn-
aðar og þær munu auka enn frekar
hemaðaryfirburði Bandaríkjamanna á
sviði kjarnorkuvígbúnaðar.
ÍEVRÓPU.
Ákvörðun NATO frá árinu 1979,um að
fram til ársins 1983 verði komið fyrir
108 Preshing II og 464 Cruiseeldflaug-
um í Evrópu táknar ekki að heimsvalda-
sinnar séu að rjúfa á nokkum hátt
tengslin við Evrópu. Líkumar á kjam-
orkustyrjöld í Evrópu þar sem hvorugur
aðilinn gripi til langdrægra vopna eru
svo litlar að Bandaríkin munu ekki ijúfa
þessi tengsl í náinni framtið. Þar að
auki geta bandarískir heimsvaldasinnar
ekki búist við kjarnorkustríði i Evrópu,
sem láti þá algerlega óáreitta. L'lturnar
á að slíkt strið hleypti af stað allsheijar-
kjarnorkustyrjöld, sem þýðir gereyð-
ingu eru svo miklar að engum getur
dulist.
í sumra augum er það aðalatriðið að
þrýsta á evrópska borgarastétt þannig
að hún taki meiri þátt í hervæðingunni,
sem Washingtonstjórnin hefur ákveðið.
í annarra augum er það að réttlæta
löngun sína til að verða vitni að upp-
komu «óháðrar» heimsvaldasinnaðrar
Evropu, sem væri búin kjamorkuvarn-
arkerfum eða hefðbundnum vamar-
kerfum. I báðum tilvikum eru beinar
afleiðingar þessara stefnumiða styrking
hemaðarlegrar getu herliðs borgar-
anna.
I raun og veru eru bandarískir heims-
valdasinnar að sýna þegar þeir tengja
vopnabúnað sinn í Evrópu við almenn-
an búnað langdrægra vopna, sem þeir
hafa yfir að ráða (en það merkir að þeir
munu koma fyrir meðaldrægum kjarn-
orkuvopnum í Evrópu) að þeir ætla ekki
að heyja kjarnokurstríð, sem takmark-
ast eingöngu við Evrópu.
Stefna þeirra í þeséum málum á sér
rætur i eðli þróunar striðsiðnaðar auð-
valdsskipulagsins, sem verður að nýta
tækninýjungar með hagnaði. Nú em
náin tengsl milli hinna ýmsu áætlana,
sem bandaríska heimsvaldastefnan er
að framkvæma varðandi hin alþjóðlegu
og evrópsku vopnabúr. Með ákvörð-
uninni að dreifa þessum vopnum verður
tilgangur leiðtoga Bandaríkjanna ennþá
ljósari.
a) í sambandi við tengsl austurs og
vesturs hættir Washingtonstjórnin að
styrkja svæði sitt sem « griðastað» enda
metur hún raunhæft vanhæfni efna-
hagslifs Sovétríkjanna til þess að keppa
á öllum sviðum herbúnaðarkapphlaup-
sins. Heimsvaldastefnan kemst ekki
hjá því að græða á hinum augljósu yfir-
burðum á öllum mikilvægustu svið-
unum og nær þannig umtalsverðúm
pólitískum tilslökunum frá skrilræðinu.
b) Uppsetning meðaldrægra kjarn-
orkueldflauga í Evrópu getur haft bau
áhrif á innbyrðis tengsl heimsvalda-
rikjanna að gera evropsku borgarastétt-
ina enn pólitískt háðari stjóminni í
Washington en nú er. Vestur-Evrópa
að undanskildu Fakklandi og i minna
mæli Vestur -Þýskaland er nauðbeygð
til að vera viðskiptavinur Washington-
stjórnarinnar á sviði hergagna. Þær
munu greiða stóran hluta kostnaðarins
við þessi nýju vopn, en notkun þeirra
verður algerlega í höndum Bandarikja-
stjórnar. Þetta er þess vegna góð að-
ferð fyrir bandarisku heimsvaldastefn-
una að styrkja hernaðarforystu sina á
ódýran hátt. Á. þessum grundvelli
getum við vænst nýs og öflugs þrýst-
ings Washingtonstjórnarinnar á ev-
rópsku borgarastéttina til þess að fá
hana til að virða skuldbindingar sinar
frá 1977, sem voru endurnýjaðar árið
1979, að auka hernaðarútgjöld sín um
a.m.k. 3% á ári.
Þó NATO hafi aukið veg sinn, sem
gagnbyltingarbandalag nú þegar Grikk-
land fer að taka þátt í þvi aftur og Spánn
gengur sennilega inn eru andstæður
milh heimsvaldarikjanna i bandalaginu
að koma fram i dagsljósið. Þessar and-
stæður eru sprottnar af nokkrum sam-
verkandi þáttum. Má þar nefna hve
NATO gegnir mikilvægu hlutverki sem
hernaðarbandalag, varðandi öll sam-
skipti austurs og vesturs, og hve fús
Washingtonstjórnin er til einhliða að-
gerða i krafti yfirburðaaðstöðu sinnar.
Vegna þess að stéttabaráttan er á svo
ólíku stigi sitt hvoru megin við Atlands-
hafið geta heimsvaldasinnar ekki sam-
hæft hemaðarstefnu sina eftir ríkjum
hver svo sem hin yfirlýstu markmið eru
eins og deilur.um hernaðarútgjöld hafa
leitt i liós.
Stríðsundirbúningur heimsvaldasinna
verður ekki eingöngu rakin til stefnu
lleagans. Evrópskar auðvaldsstjórnir
taka lika þátt i honurn. Hvað viðkemur
kjamorkuvopnum þá hafa Frakkar
þegar yfir að ráða langdrægum og
skammdrægum árásarvopnum og hafa x
i hyggju ,að koma sér upp nifteinda-
opnum. Frakkland er þvi framarlega i
aúverandi hernaðarkapphlaupi. Bretar
eru einnig að styrkja kjarnorkuvopna-
birgðir sínar.
Hvað viðkemur hefðbundnum herbún-
aði þá hafa stjórnimar i Bonn og Paris
yfir að ráða umtalsverðum meðölum
þ.á. m. til ihlutunar utan Evrópu, i
austurlöndum nær, Miðjarðarhafi og i
Afriku og þessi vopn eru í örri þróun.
Loks ber staða þeirra i
hópi mestu hergagnaútflytjenda heims-
ins vott um vaxandi áhrif hernaðar-
stefnu i efnahagi þeirra. Hvað viðvikur
Frakklandi þá birtist þessi tilhneiging
einkar skýrt ef haft er í huga vopna-
einkar skýrt ef haft er i huga hve vopna-
framleiðslugeirinn er mikilvaegur
miðað við aðra þætti i efnahagslegri og
iðnaðaríegri getu Íandsins. Kosning
Mitterands mun ekki breyta þessari til-
hneigingu, hún getur við sérstök skil-
yrði aukið ennþá meir á hana.
Síðari hluti mun birtast i næsta tbl.