Neisti - 25.03.1982, Blaðsíða 7

HELGUVÍK'
-TILRAUN TIL AUKINNA
HERNAÐARUMSVIFA -
Dags daglega virðist is-
lenskt embœttismannakerfi og
stjórnsýsla slétt og felld. Skrif-
finnskuskrýmslið lullar áfram í
þunglamalegum en taktvissum
hægagangi, íhaldssamt og á
eftir kröfum timans. Öhaggan-
legt i sinni rás minnir það
á dinósaurus frá Miðlifsöld
Jarðar. Slepjuleg eiturgræn
húð hylur það sem undir býr.
Einstaka sinnum þegar and-
rúmsloftið i þjóðfélaginu raf-
magnast nógu mikið er eins og
röntgenbjarma slái á dýrið og
innri bygging þess kemur i ljós.
Helgurvikurmálin hafa skapað
slíkar aðstæður og mönnum
verður starsýnt á Utanríkisráðu-
neytið og þær starfsaðferðir sem
þar eru hafðar í frammi.
Siðlaust embættismannahyski á
mála hjá amerískum hernaðar-
yfirvöldum beitir þar hefðbundn-
um starfsaðferðum hermangs-
sinna, lögfræðilegum belli-
brögðum, baktjaldamakki, lyga-
áróðri og mútum til að koma
fram vilja Pentagonhershöfð-
ingja.
Málsmeðferð Helguvíkurmál-
anna er dæmigerð fyrir það
hvernig íslenskir embættismenn
og fjölmiðlakerfi reyna að rétt-
læta þjónkun sína við hernaðar-
öflin og vígbúnaðaruppbygging-
una. Rangfærslurnar sýna að
samviskan er ekki i alltof
góðu lagi. Deilumálið er t.d.
víðast hvar nefnt - «ágreiningur
um lausn á mengunarvanda
Njarðvíkinga» - Áætlanimar
um dreifingu hernaðarskotmarka
innan um þéttbýlið á Suður-

- ........^
nesjum er nefnt «heppileg
hagræðing», «farsæl lausn
skipulagsmála» eða « atvinnu-
uppbygging i Keflavik og ná-
grenni».
Frumorsök Helguvíkurmálsins
er alls ekki deila um mengunar-
mál, eða trúir nokkur þvi að
óánægja Njarðvíkinga með olíu-
tankana hafi borist yfirherstjórn-
inni í Pentagon til eyrna og að
hún hafi þá hlaupið til og
skotið á fundi til að finna
þá lausn málsins sem Njarð-
víkingum væri að skapi? Þetta
er sú hugmynd sem íslenskir
fjölmiðlar hafa verið að reyna
að læða inn með tali sínu
um lausn á mengunarvanda, en
málið snýst þó um allt annað,
það er deilt um aukin hernaðar-
umsvif og vaxandi vigbúnaðar-
uppbyggingu, hér lýstur saman
þeim öflum sem spoma vilja
gegn hernaðarútþenslunni og
hinum sem annað tveggja fylgja
vígbúnaðarstefnunni eða fé-

k' -H..' • - ..•-•-
græðgin hefur svift sjálfstæðri
dómgreind.
Svo merkilegt sem það kann
að virðast er sá hernaðarþrýst-
ingur sem við eigum við að glima
nú, sumpart afleiðing af bar-
áttu kjarnorkuandstæðinga og
friðarsinna í Evrópu. Vaxandi
andúð á hernaðaruppbyggingu
bandarikjamanna í Mið- og
Vestur Evrópu og styrkur
evrópsku friðarhreyfingarinnar
hefur gert bandaríska herinn
óöruggan um stöðu sína á
meginlandinu. Hann er því
þegar farinn að undirbúa það
að flytja þyngdarpunkt kjarn-
orkuheraflans út í Atlantshaf,
styrkja kafbátaflotann, efla
strandstöðvarnar, þétta njósna-
netin og auka birgðarými sitt
á þessum slóðum. Það er í
samræmi við þessa stefnu sem
bandaríkjamenn vilja nú óðir
og uppvægir reisa hér nýja
flugstöðvarbyggingu, gerfi-
hnattamóttökustöð, kjarna-
sprengjuheld flugskýli, stóra
oliuhöfn og eldsneytisbirgðastöð
með 5-10 falt geymslurými
miðað við það sem nú er.
Evrópska friðarhreyfingin
vinnur að því að þrýsta banda-
ríkjamönnum í sjóinn, okkar
hlutverk er að hleypa þeim ekki
á land upp hér með allt
sitt svinari og mútufé. Yfrinn
er undanslátturinn nú þegar þó
ekki bætist Helguvík ofaná.
Þótt mútustarfsemi, laga-
klækir og stjórnarskrárbrot Ölafs
Jóhannessonar og Varnarmála-
deildar hans séu allrar athygli
verð og endurspegli vel gegn-
, rotið systemið, verða þessir smá-
glæpir og moldviðrið í kringum
þá, til þess að dylja svartasta
og siðlausasta þátt þessara mála.
Það er dreifing hernaðarskot-
markanna um byggðina.
Á siðari árum hafa hermála-
spekingar hallað sér frá ger-
eyðingarheimspekinni en æ
meira velt fyrir sér möguleikum
á hefðbundnum striðsrekstri í
stórveldaátökum, takmörkuðum
Neisti 2. tbl. 20; árg. 1982, bls. 7
kjarnorkustríðum og léttum og
handhægum geislavopnum. Ot
frá þessum sjónarmiðum eru
herstöðvar skipulagðar í dag.
Mikilvæga þætti herstöðvanna
má ekki staðsetja i einum hnapp
sem hægt er að eyða í
einni vel lukkaðri sprengju-
árás. Tillögur Njarðvikinga um
staðsetningu sprengjuheldu
skýlanna og Oliufélagsins um
eldsneytisbirgðastöðina rekast
á við þessi viðmið þvi þá
væru þessi mannvirki komin i
of mikla nánd við skotfæra-
geymslurnar og litil og nett
kjarnabomba gæti eytt þeim í
einum hvelli. Skotmörkin skulu
standa dreift svo á þau þurfi
heilt sprengjuregn. Þess vegna
eru skotfærageymslurnar
sunnan vallar í Hafnarhreppi,
flugskýlin við Vestur-Austur
braut með fluglínu yfir Njarð-
vík, Olíuhöfnin i Helguvík innan
bæjarmarka Keflavíkur, elds-
neytisbirgðastöðin á Hólms-
bjargi í Gerðum, radarstöðvamar
upp í heiði i Miðneshreppi
o.s.frv. Það er ekki von að
Óli Jó vilji hafa
fulltrúa sveitastjómanna þar
syðra í hinni nýstofnuðu skipu-
lagsnefnd herstöðvarinnar. - Það
er eins gott að halda sjónar-
miðum hins óbreytta borgara
fjarri þeirri nefnd fyrst þau
rekast svo augljóslega á við
hernaðarhagsmunina.
Miðnefnd Samtaka herstöðva-
andstæðinga hefur gert þá
kröfu til Alþýðubandalagsins að
það sprengi umsvifalaust þessa
ríkisstjórn nái Helguvikurá-
formin fram að ganga það sama
hefur kjördæmisráð Abl. i Suð-
vesturlandskjördæmi gert. Al-
þýðubandalagið ræður auðvitað
hvernig það bregst við þessum
kröfum en bogni það eins og
kengur í málinu er ljóst að
engin alvöru viðleitni til her-
stöðvaandstöðu er í þeim flokki
lengur.
Á.H.
ÖR Y GGISMÁL ANEFND:
vísir að íslensku
hermálaráði?
Eftir alþingiskosningarnar 1978
mynduðu framsóknarmenn,
kratar og allaballar stjórn og
kölluðu vinstri stjórn. Þetta
varð litt eftirminnileg stjórn en
þó muna herstöðvaandstæðingar
hana af þvi að þetta var fyrsta
vinstri stjórnin sem ekki hafði
nein ákvæði um brottför hersins
i málefnasáttmála sinum. Hins
^ vegar var málið saxað niður
til söltunar i nefnd. I stjórnar-
sáttmálanum segir: «Nefndin
geri itarlega úttekt á Öryggis-
málum þjóðarinnar, stöðu lands-
ins í heimsátökum, valkostum
um öryggisstefnu, núverandi
skipan öryggismála og áhrif á
islenskt þjóðlif svo og framtið
herstöðvanna eftir að herliðið
fer og varnir gegn hópum
hryðjuverkamanna...» Nefndin
var skirð Öryggismálanefnd og
hóf störf i ársbyrjun 1979.
Herstöðvaandstæðingar urðu
að vonum bæði svekktir og
sárir yfir þessum dapurlegu ör-
lögum sins mikla máls en fram-
ámenn Alþýðubandalagsins
lögðu aftur á móti á það
ríka áherslu, að nefndin og
rannsóknir hennar kæmu engum
að meira gagni en herstöðva-
andstæðingum og að i raun
og veru væri með stofnun
hennar stigið mikilvægt skref
fram á við í herstöðvabar-
áttunni. Nú er komin þriggja
ára reynsla á þessa nefnd og
afurðir teknar að berast frá
henni og því skilyrði til að
leggja mat á gagnsemi hennar.
Það er skemmst frá þvi
að segja, að herstöðvaand-
stæðingum hefur verið litill
akkur í nefndinni. Hún hefur
setið að gagnasöfnun i þrjú
ár og nú i ár koma afurðir
hennar fýrst í ljós, þrjár
skýrslur um hernaðar- og frið-
lýsingarmál. Sú fyrsta, GIUK
hliðið, er sem kunnugt er þegar
komin út. Þeir sem gerðu
sér vonir um að hún skipti
einhverju verulegu máli í her-
stöðvaumræðunni hafa örugg-
lega orðið fyrir vonbrigðum.
Hinar skýrslurnar tvær, um
kjarnorkuvopnalaus svæði og
friðlýsingu Indlandshafsins eru
enn þýðingarminni. Menn
yppa lika bara öxlum þegar
nefndina ber á goma og segja:
- Allt í lagi með meinlausa
útgáfustarfsemi -.
Þótt flest sé meinhægt af
störfum þessarar nefndar að
segja er nokkuð ljóst að örlaga-
rik mistök voru gerð þegar
henni var komið á laggirnar á
sinum tima. Nefndin er skil-
getið afkvæmi Alþýðubanda-
lagsins og fyrir hana féll það
frá öllum gömlu prinsippunum
um brottför hersins. Það voru
auðvitað fyrstu og stærstu
mistökin. Svona nefnd átti
náttúrulega ekki að kosta Banda-
lagið fimmeyring. Það er
algerlega óskiljanlegt að það
skuli hafa keypt dýrum dómum
stofnun sem kemur öllum hinum
þingflokkunum að jafn miklu
eða meira gagni. I öðru lagi
er starfslýsing fyrir nefndina
vægast sagt furðuleg og býður
ákveðnum hættum heim. Hern-
aðarmálin eru þar alltaf nefnd
öryggismál að hætti Nato-sinna.
Öllu er haldið opnu með að
nefndin þróist upp í hreint og
klárt hermálaráð. Ýmis teikn
eru á lofti að þetta sé einmitt
að gerast. Innan NATO er
starfandi hermálaráð þar sem
hermálastefna bandalagsins er
mótuð og þar eru teknar allar
helstu ákvarðanir um vigbún-
aðarmál og hernaðaruppbygg-
ingu. Þessar ákvarðanir hljóta
svo formlega staðfestingu á
utanrikisráðherrafundum banda-
lagsins. Öll bandalagsrikin hafa
átt sæti i hermálaráðinu nema
ísland, það hefur hingað til
látið sér nægja að gjalda hið
formlega jáyrði við ákvörðunum
herráðsins. Þetta hefur mörgum
íslenskum hernaðarsinnanum
sárnað og fundist hart að geta
ekki verið með i gamninu frá
upphafi. Nú virðast þeir hafa
eygt þann möguleika að Öryggis-
málanefnd sé fyrsta skrefið að
því marki að krækja sér i
sæti i herráðinu og gera landið
þannig að fullgildum NATO-
lim. Næsta skrefið er svo
ráðning öryggismálafulltrúa,
eins og þeir hafa verið að þrasa
um i þinginu undanfarið. Þannig
gæti þetta óskabarn, sem Banda-
lagið keypti fyrir prinsippin í
herstöðvamálinu, reynst vera
umskiptingur sem verður til
þess að herða enn þá hnúta
sem binda íslendinga á klafa
hernaðarbandalagsins.
Mistökin sem Alþýðubandalagið
gerði þama liggja í klúðurslegri
starfslýsingu nefndarinnar. Það
hefur mátt skilja það af ýmsum
bandalagsmönnum að þeir hafi
hugsað sér að nefndin starfaði
fyrst og fremst að því að koma á
fót einhvers konar gagnabanka
um vigbúnaðarmál og hermála-
pólitik og að hún yrði e.t.v. visir
að friðarrannsóknarstofnun. Þá
verður manni á að spyrja hvers
vegna sá tilgangur nefndarinnar
hafi ekki verið settur inn i starfs-
skrá hennar og undirstrikaður
þar. Ekkert hefði verið auðveld-
ara. Framsóknarmenn hafa
lengi verið að tuða eitthvað um
«íslenskt frumkvæði i afvopn-
unarmálum » og hefðu vart getað
staðið gegn slíku ákvæði um
nefndina og varla kratarnir
heldur.
Það má vera að Alþýðubanda-
lagið sé enn í aðstöðu til þess að
koma i veg fyrir að nefndin, eða
eitthvert afsprengi hennar, renni
saman við Varnarmáladeild
Utanríkisráðuneytisins og þróist
siðan yfir í hermálaráð. Frammi-
staða þess i umræðum um
öryggismálafulltrúa rikisstjórn-
arinnar og linka þess gegn yfir-
gangi og valdaniðslu Varnar-
máladeildarinnar og þeirra
mafiósa sem þar sitja á topp-
num, gefa mönnum þó ekki
ástæðu til bjartsýni í þessu efni.
Flokkurinn virðist ætla að drekka
sinn bikar til botns og verða litt
aðgreinanlegur frá ófélegri hjörð
islenskra NATO-sinna.
Á.H.