Stéttabaráttan - 25.04.1973, Síða 7

JR: BYGGJUM KOMMÚNISTAFLOKK!

vopnaS kylíum og byssum (aðallega remington-
rifflum) og þjálfað til stríðs.
Um þetta leyti lætur ASl undan hótunum ríkis-
stjórnarinnar, víkur Olafi Friðrikssyni frá
ritstjórn Alþýðublaðsins og lýsir yfir, að mál-
ið komi sér ekki við. Einnig gengur ASl-
stjórnin hart að verkamönnum að veita Olafi
ekki lið og taka afstöðu með yfirvöldum í þessu
'máli og beitt er hótunum um atvinnumissi.
Síðari atlagan er gerð 23. nóvember og er þá
þrammað með 400-500 manna vopnað herlið að
Suðurgötunni (þeir sem bezt hlýddu útboðinu og
höfðu sig mest I frammi voru skátar og íþrótta-
menn, sjá Hvíta stríðið), þar sem lítið verður
um varnir og allir I húsinu handteknir og hand-
járnaðir og fluttir á Skólavörðustíginn.
Flestum var fljótlega sleppt, en Hendrik Ottós-
syni og Olafi Friðrikssyni haldið í nokkra daga.
Um þetta leyti er stofnað Ahugalið alþýðunnar,
er skyldi verða vísir að vinstra armi innan
verkalýðshreyfingarinnar. Síðan eru haldnar
vitnaleiðslur og kveðnir upp dómar, sem ríkis-
stjórn áfrýjar til Hæstaréttar....
Atburðir eins og Hvíta stríðið sýna okkur, að
þegar á þessum árum hefur hlaðist upp bylting-
arsinnaður kraftur meðal öreigastéttarinnar,
sem leitar hvaða tækifæris, sem gefst, til að
kasta sér yfir borgarastéttina. Nema hvað þá
var ekki tii neitt afl, sem gat skipulagt og sam-
ræmt - stjórnað þessum sjálfsprottnu hreyfing-
um öreigalýðsins. En þessir atburðir höfðu
mikil áhrif, skerptu stéttabaráttuna og juku rót-
tækni meðal fjöldans ; Ahugaliðið nær undirtök-
unum í Jafnaðarmannafélaginu í janúar '22 og
baráttan innan Alþýðuflokksins harðnar, vinstri
vængurinn tekur að skipuleggja sig. 23. nóv-
ember 1922 er svo stofnað "Félag ungra komm-
únista" (FUK), fyrsta stjórnmálafélag meðal
æskufólks á Islandi (málgagn þess er Rauði
Fáninn), fleiri félög rísa upp um landið og '25
er stofnað samband þeirra; Samband ungra
kommúnista (SUK).
Jafnframt því sem deilurnar innan Alþýðuflokks -
ins hörðnuðu verður mikill ágreiningur innan
vinstra arms hans, mikil barátta á sér stað á
þingi ASl '26 og á þinginu '28 rofnar eining
vinstra armsins, en línurnar skýrast árið 1930,
þegar full slit verða með sósíaldemókrötum og
kommúnistum.
... Verkalýðsstéttin heldur áfram að vaxa að
styrk og þroska. Verkalýðsfélögunum fjölgar
og árekstrar verkalýðs og auðvalds verða æ
tíðari og harðari (Blöndahlslagurinn '23, þegar
lögregla ræðst á sjómenn, '24 rithöfundur
sviptur styrk vegna pólitískra skoðana sinna
(Þórbergur Þórðarson), '26 Kolaverkfallið í
Vestmannaeyjum, '28 verkalýðsfélagi á Vest-
fjörðum boðnar mútur af borgurum, ef það
gangi ekki í A. S. I. o. s. frv.).
Baráttan innan ASI '26.
Arið 1926 er stofnað Jafnaðarmannafélagið
Sparta undir forystu Brynjólfs Bjarnasonar
(sem er þá nýkominn frá námi í Þýzkalandi og
gerist aðalleiðtogi vinstri arms Alþýðufloklvs-
ins), sem segir hægri krötum flokksins stríð á
hendur og setur fram stefnu um taráttu fyrir
verkalýðssambandi óháðu stjórnmálaflokkum
(það, að ASl og Alþýðuflokkurinn var eitt, var
orðin hindrun fyrir þróun og baráttu verkalýðs-
ins). Sparta saskir um upptöku í ASl á þingi
þess '26, en er neitað af valdamönnum Alþýðu-
floltasins, sem óttast nú átök á þessu þingi og
vilja ekki fá Brynjólf og menn hans inn á þingið.
A þessu þingi keyra hægri foringjarnir I gegn
samþykkt um að ASl leiti upþtöku I 2. Alþjóða-
sambandið, en þetta alþjóðasamband sósíal-
demókrata hefur tapað geysilegum stuðningi
verkamanna heimsins vegna svika þess við
alþjóðahyggju öreiganna I heimsvaldastríðinu
'14- '18. Ot af þessu máli rísa svo ofsalegar
deilur, að nærri kemur til handalögmáls á
þinginu. Helztu forsvarsmenn vinstri aflanna á
þinginu eru Hendrik Ottósson og Arsæll Sigurðs-
son (þá ritari Verkamannafélagsins Dagsbrún-
ar).
leiðslan", - þetta vitfirrta ástand, þegar lýður-
inn verður að ganga atvinnulaus og svelta, af
því að of mikið er til af öllu.
Nú hefur einhver ægilegasta kreppa gengið yfir
allan auðvaldsheiminn. Aldrei hafa óseldar
kornbirgðir auðhringanna verið eins miklar og
nú. Aldrei eins mörgum verksmiðjum lokað í
iðnaðarlöndunum. Aldrei elns mikið safnazt
saman af offramleiddum afurðum. Aldrei ein s
mikið atvinnuleysi - yfir 17 milljónir I iðnað-
arlöndum Evrópu og Ameríku. Aldrei eins
margir soltið, klæðavana og húslausir.
Aðeins ein undantekning I heiminum. Ráðstjórn-
arríkin. t>ar er auðvaldið afnumið. Þar ríkja
ekki viðskiptalögmál þess lengur. Þar er allt I
hinum hraðasta uppgangi, sem heimurinn hefur
enn séð.
Eina vörnin gegn kreppunum er að afnema auð-
valdsskipulagið með öllu því böli, er því fylgir."
(Verklýðsblaðið 11.8.1930)
Hið óhemjumikla atvinnuleysi, skortur og neyð,
sem fylgir kreppunni, leiðir að sjálfsögðu til
þess, að stéttabaráttan harðnar gífurlega, og
skoðun stéttvísasta hluta verkalýðsins um nauð-
syn skipulagningar verkalýðsstéttarinnar á
byltingargrundvelli til baráttu fyrir sósíalism-
anum vex jafnt og þétt fylgi.
Sem fyrr segir er það á haustþingi ASl 1930,
sem endanlega upp úr slitnar með kommúnist-
um og sósíaldemókrötum og hinir fyrrnefndu
undirrita yfirlýsingu um nauðsyn þess að stofna
kommúnistaflokk.
VERKLÝÐSBIAÐIÐ
ÚTQ EFAN Dl :lAFNAt)ARMAN NAfl EiAd If) ..SPAftTA''
1. árs. «■ 1UO __i- «bL
"Alþýðusambandsþingið 1926 hefur talað ómyrku
máli um það, sem verða vill I nánustu framtíð
um stefnu Alþýðuflokksins. Framsóknarflokkur-
inn, sem átt hefur vaxandi áhrifum að fagna I
Alþýðuflokknum, fær brátt aðstöðu til stjórnar-
myndunar með stuðningi flokks míns (Alþýðu-
flokksins/ath. s. okkar). Og hefst nú tímabil
vaxandi metorða og mannvirðinga I foringja-
liði okkar. Þeir verða nú skyndilega háttsettir
menn I þjóðfélaginu : bankaráðsmenn, banka-
stjórar o.þ. u. 1. - Þeir verða hrókar alls fagn-
aðar í öllum hugsanlegum nefndum og fá nú
hina langþráðu "aðstöðu" I opinberu lífi til að
vinna að áhugamálunum." (Jón Rafnsson, Vor
I Verum, bls, 59-60.)
A þessum tíma kemur fram á sjónarsviðið
Einar nokkur Olgeirsson, menntamaður nýkom-
inn frá námi I Þýzkalandi, og gerist leiðandi
maður I verkalýðssamtökum Akureyrar og tek-
ur brátt við ritstjórn tímaritsins Réttar.
Heimskreppan - Baráttan harðnar - Undirbún-
ingur stofnun kommúnistaflokks.
Undir lok 3. áratugsins skellur heimskreppan
yfir auðvaldsheiminn.
"Eitthvers helzta og alkunnasta fyrirbrigði auð-
valdsskipulagsins eru kreppurnar. Þær stafa
af því, að I auðvaldsþjóðfélaginu eru allar af-
urðir framleiddar fyrir óákveðinn markað I
gróðaskyni eingöngu, en ekki eftir fyrirfram
áætluðum þörfum mannfélagsins til að fullnægja
þurftum þess. Ohjákvæmileg afleiðing þessarar
stjórnlausu auðvaldsframleiðslu er "offram-
Úrslit landkjörsins
A bvirjn tnindvillul
*lpir Framiikiar?
Sw KiossumtliillslK
■arkisvllbHrlar i *B{u islaaikrar varkalýlshrayflacar
1. tbl. 1. árgangs Verklýðsblaðsins
4. ágúst 1930. Utgefandi: Jafnaðar-
mannafélagið Sparta, síðan málgagn KFl.
Fyrsta kröfuganga verkafólks á íslandi 1. maí 1923. Fram til þessa höfðu verið haldnar inni-
samkomur í Reykjavflc 1. maf og 7. nóv., en að tillögu Hendriks Ottóssonar í Jafnaðarmannafél-
agi Reykjavíkur er þessi fyrsta kröfuganga farin, sem heppnast mjög vel í alla staði og skapar
stéttareiningu. Kröfurnar voru m. a. : Framleiðslutækin þjóðareign.1 Atvinnubætur gegn atvinnu-
leysij Engan réttindamissi vegna fátæktar.1 Engar kjallarakompur/ Rannsókn á Islandsbanka!
3. KFÍ og stétta
baráttan á 4.
;atugnum

1930 - Kommúnistaflokkur Islands stofnaður.
Dagana 29. nóvember til 3. desember er Komm-
únistaflokkur Islands stofnaður og stofnþingið
sækja fulltrúar flokksins víðs vegar af landinu.
I "Avarpi til fslenzkrar alþýðu frá Kommúnista-
flokki Islands" má ljóst sjá, hversu meðvitaðir
stofnendur hans hafa verið um þýðingu flokks-
stofnunarinnar :
"Með stofnun Kommúnistaflokks hefur ís-
lenzkur verkalýður stigið örlagaríkasta og
djarfasta sporið. - Einhver merkustu tíma-
mót í sögu verkalýðshreyfingu hvers lands
hafa jafnan verið, þegar verkalýðurinn
hefur skapað sér kommúnistíska forystu
í skipulagsbundnum flokki."
Og þróunarstig fslenzka auðvaldsþjóðfélagsins
skilgreina þeir sem síðasta stig auðvaldsins,
stig heimsvaldastefnunnar :
"A íslandi er auðvaldið komið inn á síðasta
þróunarskeið sitt, skeið hringa og fjármála-
auðvaldsins, skeið hins hnignandi, deyjandi
auðvaldsskipulags."
Starf KFÍ.
t>að er engum blöðum um það að fletta, að
Kommúnistaflokkur íslands er eina forystuaflið
í hinni hörkulegu baráttu verkalýðsins á kreppu-
árunum og hann er leiðandi og skipuleggjandi í
öllum aðgerðum öreiganna gegn fasfskum of-
sóknum og hungurárásum auðvaldsins.
"Til að skapa stéttareiningu verkalýðsins snýr
Kommúnistaflokkurinn máli sínu til verkafólks
í öllum stjórnmálaflokkum, allra verkamanna,
hvort sem þeir eru skipulagðir f verkalýðsfél-
agi innan eða utan Alþýðusambandsins og hvort
sem þeir eru í nokkru verkalýðsfélagi eða ekki.
Það verður að skapa stéttareiningu, sem er við
þvf búin að ganga á hólm við yfirstéttina og hina
þrjá kreppuflokka hennar með ríkisvald og
bæjarvöld í sínum höndum. I sókn sinni og vörn
fyrir hagsmunum vinnandi fólks verður þessi
stéttareining að vera í stakk búin til að etja við
hægri öfl með stjórn Alþýðusambandsins í sín-
umhöndum." (Voríverum, bls. 104.)
Atvinnuleysið á þessum tfma er gífurlegt og
mynda atvinnuleysingjar með sér nefndir víðs-
vegar um landið, sem starfa mikið og vel,
haldnir eru fjöldafundir, kröfugöngur o.s.frv.
Einna hörðust er baráttan í Reykjavík og þar er
óspart farið að beita lögreglunni gegn fundum
og kröfugöngum atvinnuleysingjanna og þeir
barðir með kylfum og þeir, sem fremst standa
íbaráttunni, fangelsaðir. Kom oft til mikilla
átaka og hreinlega blóðugra slagsmála milli
gg: yi \
verkamanna og lögreglu, sem naut dyggilegrar
aðstoðar hvítliðasveita.
I stéttabaráttu þessara tíma kemur berlega í
ljós, hvers eðlis afstaða og pólitík ASl/Alþýðu-
flokksins er, en það er ákveðin afstaða með
borgurunum gegn skipulagningu og baráttu ör-
eiganna, gegn samtökum þeirra og baráttuað-
ferðum. .
Hvar sem kommúnistar eru í meirihluta f
verkalýðsfélagi stofnar ASI klofningsfélag, sem
er síðan tekið fyrirvaralaust upp f sambandjð,
en hinu sparkað.
Einnig beitir ASl sér sérstaklega gegn stéttvfs-
um verkamönnum f verkföllum og kaupir við
sig verkfallsbrjóta og hvítliða til að sundra og
brjóta niður framsækna baráttu kommúnistanna.
Þessi pólitík er sósíalfasismii
Hér gefst að sjálfsögðu ekki rúm til að rekja
hin mörgu og ströngu verkföll eða ýmsa merki-
lega atburði úr stéttabaráttunni á þessum ára-
tug kreppunnar miklu. Nokkurra verður þó get-
ið, en öðrum sleppt eins og t.d. Krossanes-
verkfallinu í Glerárþorpi sumarið '30, Gullfoss-
deilunni í Vestmannaeyjum '31, þar sem ASl
fór gersamlega bak við verkafólkið og makkaði
við auðvaldið gegn kröfum og baráttu verka-
fólksins, Sjómannadeilan í Vestmannaeyjum '32
eða Kveldúlfsverkfallið þar sama ár og KEA-
verkfallið á Akureyri.
Ur NOVU-DEILUNNI á Akureyri 1933, einhverjum hörðustu stéttaátökum, sem sögur fara af.
Verkamenn á Akureyri lýsa afgreiðslubanni á "Nóvu", sem kemur með tunnuefni í tunnuverk-
smiðju, þar sem fram á að fara atvinnubótavinna, en bæjarstjórnin hafði sett fram tilboð um
kaup, er verkamenn töldu jafngilda 20% kauplækkun. Verkfallið stendur 11 daga, 11 langa og
stranga baráttudaga, en því lyktar með algerum sigri verkamannanna, þrátt fyrir fasískar
árásir og ofsóknir, stofnun klofningsfélags og útboð hvítliðasveitar.
"Með endalyktum Nóvudeilunnar fær íslenzkur verkalýður áþreifanlega sönnun fyrir því, að hanh
getur unnið kaupdeilu á krepputíma, með atvinnurekendur, bæjarvald, lögreglu og þrjá af fjórum
stjórnmálaflokkum landsins á móti sér - og það I fullum fjandskap þeirra, er stjórna Alþýðusam-
bandi Islands - svo framarlega sem eining verkamanna ekki bilar og forystan-ekki bregzt."
(Vor íverum, bls. 173-174, okkar undirstr.) Myndin er tekin 14. marz á Torfunefsbryggju,
nokkrum tímum eftir að Nóva hefur lagzt að, og átökin eru hafin.