Spegillinn - 01.02.1949, Síða 17

SPEGI LLI N N
31
I.
Það er nú orðin gömul saga, þegar Alþingi samþykkti, að
reist skyldi forsætisráðherrahöll. Um það leyti var verið að
byrja á götunni, sem nú ber nafnið Gullmelur. Fyrsta húsið,
sem byggt var við götuna, var forsætisráðherrahöllin, síðan
byggðu þar höfðingjar einir og peningamenn. Þegar gatan
var mjög numin og frægð hennar flogin víða, krafðist heild-
salafrúin Háberg þess af manni sínum, að hann flytti í boð-
legt umhverfi. Hjörmundur Háberg keypti þá eina villuna
við götuna, en það var lítil villa, aðeins sjö herbergi og eld-
hús. Á næstu lóð var hús í smíðum, nokkru stærra, en þó
mun of lítið.
Heildsalinn keypti hvorttveggja, lét breyta litlu villunni
í bílskúr og íbúð fyrir bílstjóra sinn, en hitt lét hann gera að
sómasamlegum heildsalabústað, eftir því sem tíðkaðist. Það
var í suðursalnum (7x8 m) í þessu húsi, sem heildsalafrúin
sat, sumarkvöld eitt, ásamt tveimur vinkonum sínum, þeim
frú Angan og frú Sævar.
„Þar var dýsætt þrennslags vín“, eins og í vísunni stend-
ur. Frúrnar léku sér að léttu hjali.
Hjörmundur Háberg var sem sagt heildsali. Fyrirtæki
það, sem hann átti einn — eða fjölskyldan —, flutti inn raf-
magnsáhöld, vélar, tilbúin hús, skip og veiðarfæri.
Enginn óviðkomandi vissi, hversu mörg hlutafélög hann
átti að meira eða minna leyti, þótt nafn hans kæmi þar hvergi
nærri. Hann var talinn ríkasti maður á íslandi, þeirra, sem
íslenzkir gátu talizt í báða ættliði.
Sævar var forstjóri Togarafélags Alþýðu, en það félag átti
fimmtán nýsköpunartogara, og var langstærsta útgerðarfé-
lag á landinu. Um hlutdeild alþýðunnar í þessu fyrirtæki má
lesa í lögum um Alþýðuútgerð, en hitt má sjá, án þess að lesa
sér til, að forstjórinn hefur morð fjar.
Þriðja frúin, sem þarna var, frú Angan, var gift hinum
fræga fjármálamanni, Angantý Angan. Það var hann, sem
keypti Hljómskálagarðinn hérna um árið og lét reisa þar
eitt glæsilegasta stórhýsi, sem þá hafði sézt hér til lands. Var
það allt í austurlenzkum og grískum musterisstíl, með út-
skotum og innskotum annarra stíla, enda amerískur arki-
tekt, sem teiknaði. Muna ýmsir, að þegar það var í smíðum,
var mikið talað um benzínstöð fyrir ameríska flugherinn,
því að menn höfðu helzt séð slíkt pírumpár í byggingum
slíkra stöðva, en þótti þessi hinsvegar of stór fyrir venju-
lega benzínstöð. En þetta var raunar verksmiðja, sem fram-
leiddi áburð úr sorpi, ilmvatn úr síldarlýsi og andlitssmyrsl
úr fiskbeinum.
Framleiðslan gekk svo vel, að eigandinn var kominn á
Gullmel eftir fáein ár. Sumir sögðu, að gróðavit hans væri