Stúdentablaðið - 01.12.1955, Side 15

STÚDENTABLAÐ
7
ur heiðarlegur listamaður geri það . . ." Þrátt fyrir
þetta ótviræða orðalag varð það að samkomulagi
litlu síðar, að leitað skyldi til Alþingis um nokk-
urn rithöfundarstyrk handa Halldóri. Eg var um
þær mundir þingskrifari, og gerði ég mér allt far
um að efla þingheim til fylgis við tillöguna. Man
ég ekki til þess að hafa i annan tíma haft slíkan
áróður í frammi, en einn þáttur hans var sá, að
ég skrifaði i Morgunblaðið heilsíðugrein um „Al-
þingi og íslenzka rithöfunda". Þykir mér í raun-
inni enn i dag vænt um að hafa skrifað þá grein,
þvi að þar kemur, að ég hezt veit, i fyrsta sinn
fram afdráttarlaus viðurhenning á hæfileikum
Halldórs, og máttu þeir þó vera öllum augljósir
fyrir af því, er hann hafði þegar ritað. Við 2. um-
ræðu fjárlagarina í neðri deild var svo samþykkt
með glæsilegum atkvæðamun að veita Halldóri
1500 kr. „til ferðalaga og ritstarfa". Þótti vildar-
mönnum hans mikill sigur unninn, en sú dýrð
stóð ekki lengi. Einhver óhappamaður varð til
þess að hera niður í Alþingishús nýprentað hefti
af Eimreiðinni, þar sem birt var kvæði eftir Hall-
dór Kiljan Laxness. Gekk heftið næstu daga frá
einum þingmanni til annars og lét hvarvetna
eftir sig hina voveiflegustu óhugnan. Þótti þá
sem örlög Halldórs mundu ráðin, og fleiri en
einn þingmaður atyrti mig harðlega fyrir að hafa
hlekkt sig til fylgis við þetta hræðilega vandræða-
skáld. Er ekki að sökum að spyrja, nema að styrk-
urinn var felldur burt úr fjárlagafrumvarpinu í
efri deild með nærfellt öllum atkvæðum. Þetta
umrædda kvæði var Únglíngurinn í skóginum,
sem síðan hefur átt fast sæti i úrvali íslenzkra
Ijóða.
Halldór lét vitanlega engan hilbug á sér finna
við þessi úrslit, og sjálfur hafði hann látið svo
um mælt í grein þeirri, sem áður er getið: „Is-
lenzkum rithöfundum ætti ekki að vera vandara
um að lifa við sult og seiru en öðrum ísl. lista-
mönnum. Hitt er að harma, að þeir hafa ekki gert
sér Ijósa grein þess, hve hátt her að setja markið
til þess að íslenzkur skáldskapur í lausu máli
geti orðið markaðsgengur í heimsbókmenntun-
um, á sama hátt og saltfiskur vor á heimsmarkað-
inum. Oss er flest dælt innan íslenzkra land-
steina og Ijótt að fyrirlíta fósturlandið; en vafa-
+-------------------------------------------+
i
Halldór Kiljan Laxness:
Stríðið
Spurt hef ég tíu miljón manns
sé myrtir í gamni utanlands:
sannlega mega þeir súpa hel;
ég syrgi þá ekki; fari þeir vel.
Afturámóti var annað stríð
í einum grjótkletti forðum tíð,
og það var alt útaf einni jurt
sem óx í skjóli og var slitin burt.
Því er mér siðan stirt um stef,
stæri mig lítt af því sem hef,
því hvað er auður og afl og hús
ef eingin jurt vex í þinni krús.
(Sjálfstætt fólk).
+---------------------------------------—---+
laust verða tíu fyrir einn um að skrifa skáldsögur
um íslenzka hreppapólitik og lauslæti í Reykja-
vík, enda þótt einhverjir færi markið út fyrir
landsteinana, hefji þjóðerni sitt upp í veldi há-
menningarinnar og þoli erfitt brautargengi fyrir
kappkostun þess að rita á íslenzku máli full-
komin verk, — verk, sem hefja mættu nafn ís-
lands til vegs og virðingar hvar í heiminum sem
hæstar kröfur kunna að vera gerðar til snilldar".
Það er nú löngu vitað, hver hugur fylgdi máli,
er Halldór reit þessi athyglisverðu orð rúmlega
tvítugur, og þarf ég þar engu við að bæta. En
þetta sama vor tók liann sér fari til Miðjarðar-
hafslanda með erlendu flutningaskipi, sem lagði
upp frá Hafnarfirði, og fylgdi ég honum þangað
um borð. Man ég það síðast til Halldórs að þessu
sinni, áður en stigið væri á skipsfjöl, að hann brá
sér inn til kunningjafólks sins í Firðinum og
hafði þaðan með sér að láni Heimskringlu Snorra
Sturlusonar.