Stúdentablaðið - 01.05.1973, Side 8

/
Stéttarbaráttan
og
samskipti kynjanna
f
„Mismunur“ kynjanna —þ.e.
misjöfn réttindi og misjafnt
mat seni lagt er ,á iíkamlega
og sálræna upplifun þeirra —
er annað þýðingarmikið atriði
sem virkar skaðlega á sálgerð
nútímamannsins og eykur á
kynlífskreppuna. Hið tvöfalda
siðgæði sem ríkir bæði í föð
urveldinu og borgaralegu þjóð-
félagi hefur eitrað sálgerð bæði
karla og kvenna. Þessar hug-
myndir eru orðnar okkur svo
tamar að við eigum örðugra
með að losa okkur við þær en
hugmyndina um eignarréttinn
sem er einungis orfur frá borg-
aralegri hugmyndafræði. Hug-
myndin um mismun kynjanna,
líkamlegan og tilfinningalegan,
veldur því að sín hvor merk-
ingin er lögð í sama verkið
eftir því hvort karl eða kona
á í hlut. Jafnvel framfarasinn-
uðustu hópar borgarastéttar-
innar sem fyrir margt löngu
hafa afneitað ríkjandi siða-
kerfi standa sjálfa sig að því
hvað eftir annað að dæma
verknað æftir því hvort hann
er framinn af konu eða karli.
Einfalt dæmi sýnir þéttá.
H’ugsið ykfcur •meinttamam úr
millistétt sem er víðsýnn og
virkur í stjórnmálum og fé-
lagsstörfum — í stuttu máli
sagt „velmetinn borgari" —
sem fer að sofa hjá stöfustúlk-
unni sinni og giftist henni jafn-
vel. Breytir borgaralegt þjóð-
félag viðhorfi sínu til þessa
manns? Veldur atburðurinn
nokkrum efasemdum um sið-
gæði mannsins?
Að sjálfsögðu ekki. En
hugsið ykkur annað dæmi.
Kona sem nýtur virðingu borg-
aranna — læknir, vísindamað-
ur eða rithöfundur — fer að
manga til við þjóninn sinn og
bítur höfuðið af skömminni
með því að giftast honum.
Hvernig bregst borgaralegt
þjóðfélag við hegðun þessarar
fyrrum „virðingarverðu,,
konu? Það kaffærir hana vita-
skuld í háði. Og því meira
sem maðurinn er betur útlít-
andi eða er búinn öðrum „lík-
amlegum gæðum“. „Það sér á
hverju hún hefur fallið fyrir“,
segja borgaralegir hræsnarar.
Borgaralegt þjóðfélag fær
ekki fyrirgefið konu ef val
hennar á maka ber nokkur
merki sjálfstæðis. Þetta viðhorf
er leyfar af hefðum ættbálka-
skipulagsins. Þjóðfélagið krefst
þess enn að konan taki í vali
sínu tillit til'stöðu, hagsmuna
og þarfa fjölskyldunnar. Borg-
aralegt þjóðfélag getur ekki
litið á konuna sem sjálfstæða
. .persgnu úr tqgnslum yið fjöl-
skylduna og lausa úr viðjum
vélgengra heimilisstarfa.
órt nRp’Qí.nr* oiijoiuu iiíí
HIÐ TVÖFALDA
SIÐGÆÐI
Dag hvern sjáum við dæmi
þess að menn búnir miklum
andlegum hæfileikum hafa val-
ið sér fyrir lífsförunauta and
legar eyðimerkur sem á engan
hátt standast þeim snúning
hvað gáfnafar snertir. Við tök-
um þessu sem sjálfsögðum
hlut og hugsum ekki nánar út
í það. I mesta lagi hafa vinir
Jóns Jónssonar samúð með
honum af því að konan hans
er svo askoti leiðinleg. En ef
þessu er öfugt farið fórnum
við höndum og segjum á-
hyggjufull: „Hvernig geturjafn
stórgáfuð kona og hún Guð-
rún gifzt svona fávita? Ég fer
að efast um sálarheill hennar“.
Hvaðan höfum við þessa
tvöföldu mælistiku? Hver er
orsök tilvistar hennar? Orsök-
in er vafalaust sú að í ald-
anna rá-s er hugmyndin um
misjafnt gildi kynjanna orðin
partur af sálrænni uppbygg-
ingu mannsins. Við erum ó-
vön því að líta á konuna sem
persónuleika mcð einstaklings-
bundna kosti og galla burtséð
frá líkamlegri og tilfinninga-
legri reynslu hennar. Við lít-
um á hana sem viðauka við
karlmann. Þessi karlmaður,
eiginmaður eða elskhugi, varp-
ar birtu persónu sinnar á kon-
una og endurspeglunin sem
verður er túlkuð sem hin
sanna tjáning siðræns og til-
finningalegs persónuleika henn-
hennar, konan sjálf er ekki
- með í dæminu. Þjóðfélagið á
auðvelt með að aðskilja per-
sónuleika karlmannsins frá
kynhegðan hans. Aftur á móti
er konan svo til eingöngu
dæmd út frá kynlífi hennar.
Þetta viðhorf á sér rætur í
því hlutverki sem konan hef-
ur gegnt í þjóðfélaginu í alda
raðir. Það er fyrst núna að
hægfara endurmat á höfuð-
dráttum þessa viðhorfs er að
gerast.
Drekkið kaffið og lesið blöðin í
NORRÆNA HÚSINU
Kaffistofan opin virka daga kl. 9-18
Sunnudaga kl. 13-18.
Bókasafnið opið alla daga kl. 14-19.
Velkomin í Norræna húsið.
NORRíNA HÖSIÐ
POHJOLAN TAIO
NORDENS HUS
KYNLÍFSB YLTIN GIN
Það eina sem getur og mun
brjóta niður þessar hræsnis-
fullu ranghugmyndir er breyt-
ing á efnahagslegri stöðu kon-
unnar og sjálfstæð þátttaka
hennar í framleiðslunni.
Ef leysa á þetta kynferðislega
vandamál verðum við að horf-
ast í augu við þá þrjá grund-
vallarþætti sem afskræma hug-
arfar nútímamannsins: öfga-
fullan egóisma, hugmyndina
um að hjón eigi hvort annað
og trúna á mismun kynjanna
hvað varðar tilfinningalega og
líkamlega upplifun. Við fnnn-
um því aðeins „töfralykilinn"
sem getur leyst okkur úr viðj-
um ríkjandi aðstæðna að við
fyllum huga okkar með nægi-
lega mikilli tillitssemi, að við
ræktum með okkur hæfileik-
ann til að elska, að hugmynd-
in um persónulegt frelsi verði
að veruleika og að jafnréttis-
hugmyndin sigrist á hinni
hefðbundnu hugmynd um mis-
mun og undirgefni. Einungis
slík umbreyting á sálargerð
8 — STÚDENTABLAÐIÐ
Dcemi um óviría aðlögun vevkamamisim.
okkar getur leyst hin kynferð-
islegu vandamál.
En er ekki of mikils kraf-
ist? Er þetta ekki útópísk
lausn sem enga á sér stoð?
Eru þetta ekki einfeldningsleg-
ar hugmyndir draumóra-
manns? Er unnt að efla með
manninum „hæfileikann til
þess að clska?“ Hafa ekki spá-
menn um allan heim, frá Kon-
fúsíusi til Jesú, verið að
puða við þctta frá morgni
hvort „hæfileikinn til að elska“
hafi aukizt? Er þessi fallegi
dagdraumur um lausn kynlífs-
kreppunnar einungis viður-
kenning á eigin veikleika og
andmæli gegn því að halda
áfram leitinni að „töfralykl-
inum“?
Er það raunin? Er róttæk
umbreyting á sálgerð okkar
og viðhorf til kynferðismála
svo ðraunveruleg, svo fjarri
veruleikanum? Nei, þvert á
móti má segja að jafnframt
því að miklar félagslegar og
efnahagslegar umbætur eru að
gerast verða til þær aðstæður
sem krefjast og skapa nýjan
grundvöll að sálrænni upplif-
un í líkingu við þá sem við
höfum lýst. Ný stétt er að rísa
upp til að leysa borgarastétt-
ina af hólmi og varpa af sér
oki hugmyndafræði hennar og
kynlífssiðfræði einstaklings-
hyggjunnar. Jafnframt því sem
hin framfarasinnaða stétt eflist
að styrk kemst hún ekki hjá
því að skapa nýjar hugmyndir
um samskipti kynjanna sem
eru samofin öðrum vandamál-
um stéttarinnar.
MÓTSAGNIR
ÞRÓUN ARINN AR
Hin margþætta framþróun sem
við verðum vitni að nú á
tímum breytir öllum hugmynd-
um okkar um hlutverk kon-
unnar í félagslegu starfi og
vegur að undirstöðum kynlífs-
siðgæðis borgarastéttarinnar.
Þetta hefur í för með sér
tvær afleiðingar sem eru í mót-
sögn hver við aðra. Annars
vegar er óaflátanleg sókn
mannkyns í að laga sig að
breyttum félags- og efnahags
legum aðstæðum. Þetta á sér
stað fyrir opnum tjöldum og
birtist í tilraunum til að reyna
annað hvort að halda í gömul
form og veita þeim nýtt inn-
tak (með því að viðhalda
stíft ströngu einkvæni en við-
urkenna í reynd frelsi maka)
eða að lifa í samræmi við nýj-
ar reglur sem samt sem áður
fela í sér aHa þætti borgara-
legs hjónabandsmórals, (frjálst
samband þar sem klafi eign-
arhaWs maka hvors á öðrum
er óbærilegri en í löggiltu
hjónabandl).
Hins vegar sjáum við hvern-
ig nýjar forsendur fyrir sam-
skiptum kynjanna ryðja sér
smátt og smátt til rúms, for-
sendur sem eru frábrugðnar
þeim gömlu jafnt hvað kmtak
sem ytra form varðar.
Hin lítt meðvitaða sókn
mannkyns eftir þessum nýju
hugmyndum er ekki mjög
traustvekjandi. En við verðum
að gefa tilraununum gaum
hversu lítilvægar sem þær
virðast þar sem þær eru sam-
tvinnaðar stéttarlegu hlutverki
öreigastéttarinnar: AAoi;vi1?ú9')
hið brynvarða virki sem er
aðsetur framtíðarinnar, Ef við
viljum leita upphafs neiíbrigð-
ari samskipta kynjanna í völ-
undarhúsi flókinna og mót-
sagnarkcnndra kynferðislegra
siðaboða — samskipta sem
brotið geta mannkyni leið út
úr kynlífskreppunni — verð-
um við að snúa baki við „fín-
um hverfum“ borgarastéttar-
innar sem einkennast af hár-
fínni einstaklingshyggju Qg
eymd og vesaídómi kapítalism-
ans, mengaðri tárum og for-
mælrngum, uppsprettu lífsins.
VERKALÝÐSSTÉTTIN
Hin tvískipta þróun sem við
vorum að lýsa kemur fram á
áþreifanlegan hátt í daglegu
lífi verkalýðsins sem býr við
óblíð efnahagsleg kjör, þraut-
píndur af arðráni auðvaldsins.
Þar getur að líta jafnt óvirka
aðlögun sem virka andstöðu
gegn ríkjandi aðstæðum. Eyð-
ingaráhrif kapítalismans svipta
verkalýðsfjölskylduna forsend-
um fyrir tilveru sinni og
þvinga meðlimi hennar til að
laga sig ómeðvitað að ríkjandi
ástandi. Þetta kemur verka-
lýðnum í aðstöðu sem líkist
aðstöðu annarra þjóðfélags-
stétta. Ef verkamaður fyrir
tuttugu árum gifti sig á aldr-
inum 22-25 ára er hann nú á
dögum fyrst orðin fyrirvinna
fjölskyldu un. þrítugt. Því
stærri kröfur sem hann gerir
til andlegs lífs — því meir sem
hann metur að lifa menning-
arlífi, sækja leikhús eða fyrir-
lestra, lesa dagblöð og tímarit,
*
i
i