Fálkinn - 09.02.1929, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Tilraunir í eðlisfræði.
Þurri bletturinn. Ef ])ú hefir stóra
skál eða disk með flötuin liotni, get-
ur þú sjálfur reynt, að yfirborðs-
þensla vatnsins er meiri en yfirborðs-
þensla vínanda. Heltu dálitlu af vatni
í diskinn eða skálina, svo að þunt lag
leggist yfir botninn. Heltu svo ofur-
litlu af vínanda i vatnið og ])á sjer
])ú að vatnslagið dregst saman undir
eins og dregur vinandann að sjer, svo
að ]>ur blettur verður á miðjum disk-
inum. Þenslan, sem er í yfirborði
vatnsins veldur því, að yfirborðið
reynir að dragast saman. Sama máli
gegnir um vínandann, en af þvi að
samloðun vatnsins er meiri, verður
vínandinn að dragast saman með vatn-
inu. Við það kemur þurri bletturinn
fram á miðjum diskinum.
Fiskurinn si/nclir. Þú klippir fisk úr
Pappír, eins og sýnt er á myndinni.
Svo klippir þú ofurlítið gat á fiskinn
°S mjóa rifu frá því og aftur að
sporði. Svo leggur ])ú fiskinn ofan í
vatnið, svo að ailur neðri parturinn
af honum sje í vatni. En efri partur-
inn af fiskinum á að vera þur. Svo
lætur þú einn dropa af olíu drjúpa í
Batið á fiskinum og þá iireyfir fislcur-
inn sig áfram. Olían rennur eftir rif-
nnni út í vatnið og við það ýtist fisk-
nrinn áfram.
Kkhert til spillisl Heltu gias barma-
fnlt af vatni. Legg ])ú svo pappírs-
l>lað ofan á glasið, þánnig að það
falli vei ag börmunum og snerti
Vatnið svo að ekkert loft sje á milli.
^nú þú svo glasinu snögt við, svo að
óotninn snúi upp og ])ú munt verða
|>issa. Því vatnið hellist ekki úr glas-
lnu — pappírinn sjer fyrir ]>ví og
loftþrýstingurinn klemmir bnnn að
opinu á glasinu, svo að ekkert af
vatninu fer til spillis. Það kemur
■'iunduin fyrir, að þessi tilraun mis-
llePnast fyrst í stað og þessvegna er
þjer betra að hafa þvottaskál eða
eitthvað þessháttar undir þegar þú
reynir þetta fyrst. Annars geturðu átt
á bættu, að vatnið dembist á gólfið,
og það er henni mömmu þinni víst
ekki vel við.
Elclspitiirnar. Legðu nokkrar eld-
spitur í vatn í skál, þannig að end-
arnir snúi saman og myndi stjörnu
i miðri skálinni. Svo tekurðu sápu-
mola og lætur í vatnið i miðri skál-
inni, og þá synda eldspíturnar allar
út til liliðanna. Ástæðan er sú, að
sápan blandast við vatnið í miðri
skálinni, en sápuvatn liefir minni
þenslu en breint vatn.
Eldspitum þykir góður sgkur. Ef
þú lætur sykurmola í vatn, sem eld-
spítur eru á sundi í, þá munt þú
sjá að þær flýta sjer þangað sem
sykurmolinn er. Það kemur ncfnilega
lireyfing á vatnið um leið og sykur-
molinn drekkur það i sig.
Stígvjelin.
Pjetur og Páll i Norðurkoti liöfðu
fengið sin stigvjelin hvor í jólagjöf.
Og þetta voru regluleg stígvjel, alveg
eins og stígvjelin sem stórbóndinn á
Hofi bafði gefið lionum pabba þeirra
einu sinni. Stigvjel, sem þeir gátu
vaðið í án þess að nokkur dropi færi
í gegnum þau. Nú voru þeir ekki
bangnir við að fara í skólann. Og þið
getið nærri, að þeim liafi þótt vænt
um stigvjelin, því það eru ckki allir
ellefu ára drengir, sem eignast önn-
ur eins stigvjel.
Einu sinni sagði pabbi þeirra við
þá: „Nú lield jcg að þið ættuð að
fara til prestsins og spyrja hann
hvort þið eigið ekki að sitja yfir án-
um hjá honurn í sumar“. Og þeir ljetu
eklti segja sjer það tvisvar og fóru.
Á leiðinni fóru l>eir frain hjá fjár-
húsum. Þar sátu tveir hrafnár uppi
á mæni og annar sagði við liann:
,;Sjerðu livað þeir eru vel búnir í
fæturna, bann Pjesi og hann Palli.
Þeir bafa fengið stígvjel". Og þegar
drengirnir lieyrðu þetta, sagði Pjetur
við Pál. „Heyrðu, Palli. Fuglarnir
tala ekki um annað en nýju stígvjel-
in okkar“. En Palli var Iiugsi og svar-
aði ekki. Hann var að bugsa um hann
Árna litla hans Jóns smiðs. Árni
litli var á sveit. Loksins sagði liann:
„Skelfing á hann Árni litli bágt, hann
á hvorki ])abba nje mömmu, sem gefa
honum stígvjel".
Það var komið undir kvöld þegar
þeir komu á prestsetrið. Þeir skulfu
báðir og titruðu þegar þeir börðu að
dyrum hjá prestinum. Presturinn kom
sjálfur til dyra og undir eins og
hann sá, að þetta voru drengirnir frá
Norðurlcoti, spurði hann þá bvert er-
indið væri. Þeir sögðu honum það og
presturinn lofaði þeim starfinu. Og
svo var þeim náttúrlega boðið að
vera um nóttina.
Um morguninn kom sjálf frúin
með kaffi lianda þeim í rúmið og
allskonar sætabrauð með. Og svo gaf
bún þeim stóran böggul; það var nesti
til lieimferðarinnar því leiðin var
löng. Svo lögðu þeir á stað í besta
skapi og hásungu báðir. Þegar þeir
komu upp undir Kattarkeldu heyrðu
þeir óp. Kattarkelda var full af dýj-
um og eðju. Þeir tóku báðir til fót-
anna og þegar þeir komu að keldunni
sáu þeir bvar Árni litli var þar upp
undir axlir í leðjunni og gat enga
björg sjer veitt. Páll komst til hans
á svipstundu og dró liann upp úr, en
varð fótaskortur í sama bili og datt
sjálfur ofan í kelduna. Pjetur og Árni
sáu ekki almennilega livernig þetta
atvikaðist því að það gerðist svo
fljótt. Loksins gátu þeir hjálpað Páli
upp úr og svo fylgdu þeir bræðurnir
Árna litla beim. En bann liafði mist
báða trjeskóna sína í forina og skalf
af kulda. Palli litli gat eklu liorft upp
á þetta og svo tók bann af sjer stíg-
vjelin sin og gaf Árna þau. Andlitið
á bonum Ijómaði af fögnuði og hann
þakkaði Palla innilega fyrir.
Nokkru seinna voru margir drengir
niðri á ísum, þar á meðal Árni og
nýju vinirnir lians, Pjetur og Páll.
Pjetur og Árni voru báðir i nýjum-
stígvjelum, en Páll á gömlum trje-
skóm. Nú kom presturinn þarna að
og fór að tala við drengina:
— Jeg hefi beyrt, að einhver dreng-
ur liafi bjargað öðrum frá druknun
nýlega, sagði hann. — Þekkið þið
nokkuð til þess, drengir? Allir dreng-
irnir þögðu, en Árni iitli gekk fram
og togaði í Pál, að koma með sjer.
—- Það var bann sem bjargaði mjer,
sagði Árni. Og hvað lialdið þið að
presturinn bafi gert? Hann tólc spán-
ný stigvjel með skautum festum á
og gaf Páli litla.
SKÁLDLEG SAMLÍKING.
Danskur skólakennari sem heitir
svo mikið sem Nielsen, hefir ritað
stóra bók um kongulær. Maðurinn er
skáld og kemur það berlega fram í
þessari setningu um eina tegund dýr-
anna sem hann er að lýsa: „Karl-
dýrið dregur streng frá trje sinu og
að neti kvendýrsins. Þegar liann slær
strenginn veit kvendýrið að ástin titr-
ar í loftinu. Hann leikur á gítar und-
ir svölum ástmeyjar sinnar, eins og
einskonar Rómeó“. — Myndin sýnir
þennan fagra Rómeó með liljóðfærið.
— Sonur minn er bráðefnilegur.
Hvort á jeg heldur að láta bann verða
málara eða rithöfund ]>egar bann er
orðinn stór?
— Sjálfsagt að láta hann verða rit-
höfund. Pappír er miklu ódýrari en
ljercft.
Postulins
Látuns
Leir
Eir
Aluminium
Trje
Plett
Emaleraðar
Gler
Úrvalið mest. Verðið lægst.
Verslun
i Jóns Þórðarsonar. j
□*.______________________-□
Málninga-
vörur
Veggfóöur
Landsins stærsta úrval.
wfœmm
Reykjavik.
Ávalt mestar og
j|| bestar birgðir fyr-
irliggjandi af allsk.
I
karlmanna- og
Iunglingafatnaði,
VÖRUHÚSIÐ
Reykjavík
m

Komið og lítið á nýtísku
hanskana í Hanskabúðinni.