Fálkinn - 04.05.1929, Page 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvœmdasfj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Austurstr. 6, Reykjavik. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa i Osló:
Anton Schjöthsgate 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Áskriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Prentsmiðjan Gutenberg
VELDI HANSA-KAUPSTAÐANNA
SRraóéaraþanRar.
Þó hafið sje stórt mætast skipin.
Og J)ó heimurinn sje stór hittast samt
menn, sem eiga saman.
Einmitt hetta, að hið ótrúlega heri
'iö. er slcilyrði fyrir framhaldinu.
hað er ekki hið hversdagslega sem
heldur lífinu við, því án endurnýunar
getur elckert lifað eða þ'rifist. Blóm
sem ekki fá nýja næring visna, ættir
sem ekki fá nýtt blóð úrættast og
hverfa. Heilar sem ekki fá nýjar hugs-
anir hlaupa i hring. Maðurinn sein
ekki fær tilbrigði í mataræði fær
skyrbjúg'.
Þegar eittlivað nýtt ber við i lifi
Pjeturs eða Páls fer liann að hugsa
Uln þetta og lieldur, að forlögin hafi
yerið sjer sjerstaklega hliðholl og
a^ einhver ákveðinn tilgangur hafi
verið með þessu. Ó-nei, þetta er alls-
herjar lögmál, að eitthvað óvenjulegt
beri einhverntima fyrir. í dag mjer
á morgun þjer. Hver dagur sem lið-
llr færir eittlivað nýtt, eitthvað ó-
Venjulegt, til tilbreytingar frá degin-
um í ga;r. Annaps fengi allur lieim-
1Irinn skyrbjúg.
Þegar maður les dagblöðin fær
maður að vita, hve margt nýtt og
merkilcgt skeði í gær. Og skáldin
segja frá J)ví merkilega sem gerist —
°g þau liugsa sjer að gerist. Þessvegna
er engum heimilt að segja, að J)að sem
skáldin láta hera við í sögum sínum
sje ósennilegt. Þau liafa orðið liug-
'angin af J>ví merkilega i einliverjum
atburði og lýsa ])ví. Lestu liöfundinn og
kittu hugmyndaflug hans liressa þig
"g undrastu live visdómslega skáldið
''aðar öllu niður — þvi hlutverk
skáldsins er J)að, að vekja J)ig til
nýrra liugsana, svo að J)ú ekki verðir
þrælbundinn i eilífri hringrás kring-
ain sjálfan þig. Mörgum hættir við
þessu, þvi óneitanlega cr mannsins
e'gið jeg svo aðdráttarmikill miðdep-
að maðurinn gleymir, að aðrir
miðdeplar sjeu til í veröldinni, og þeir
miklu merkari. En enginn maður er
sjálfum sjer nógur neina ef til vill
<>( urniennin, en J)au eru l)vi vönust að
gera aðra sælli en sjálfa sig, einmitt
a* J)vi gátu þeir ekki sótt neitt til
annara.
I’egar þjer koma nýjar hugsanir i
hug> ef til vill svo sterlcar, að J>ær
ki'inda liug þínum út af liringslóðinni
gömlu, þá treður þú nýja slóð, sem
máslte fær þýðing fyrir aðra.
Þó víða hafi
risið upp vold-
ug verslunar-
samtök á síðari
áratugum og nú
sjeu til „hring-
ir“ sein í raun
og veru ráða
verði á þeirri
vöru, sem þeir
hafa lagt undir
sig, um víða
veröld, mun þó
ekkert þessara
fjelaga fá eins
mikil völd og
kaupmensku-
hringur einn á
miðöldum hafði.
Sá fjelagsskap-
ur var Hansa-
kaupmannasam-
bandið, sem i
nokkrar aldir
hafði að kalla
alla verslun
Norður - Evrópu
innan sinna vé-
banda.
Orðið „Hansa“
þýðir uppruna-
lega ekki annað en flokk manna, Bergen og annarsstaðar. Hinar
sem stefna að sama marki, en fjölmörgu þýsku ættir i Bergen
síðar var orðið látið tákna sam- eru í mörgum tilfellum komn-
band það milli verslunarborga, ar frá btiðarsveinum Hansaversl-
Inngöngudgr i Hansa-verslnn.
Þýska brgggjan nú á dögum.
sem kallað hefir verið Hansa-
samband. Á þrettándu öld hafði
það búið vel um sig í Englandi,
og síðan kom sambandið i Köln,
sem mikið kvað að. — Önnur
merkileg Hansasambönd voru í
Visby á Skotlandi, í Hamborg og
Liibeck. — Þróunartími þessara
sambanda var á þrettándu, fjórt-
ándu og fyrri hluta fimtándu
aldar, er samböndin höfðu náð
undir sig nálega allri verslun
Norður-Evrópu.
Sá staður sem flestir Islend-
ingar hafa sjeð merki Hansa-
veldisins á, er Bergen. Hve mikil
verslunin hafi verið hjá sam-
handinu má ráða af því, að um
eitt skeið voru i Bergen 3000
menn þýskir í þjónustu fjelags-
ins, allir ógiftir, því kaupmenn
og krambúðarsveinar máttu ekki
kvongast. En svo var ástatt um
flesta af þessum mönnum, að
þeir voru alls ekki hneigðir til
munklífis, og gekk því oft illa að
stíja þeim frá kvenfólkinu, sem
merki sáust fljótlega, bæði í
Einkasltrifsiofa kaupmannsins
allra helgasta
„hið
unarinnar — í algerðu óleyfi
verslunarstjónarinnar. Finnast i
gömlum plöggum ýms brjef sem
sýna, að það hefir þótt erfitt að
halda húðardrengjunum frá ým-
iskonar „óskikkelsi". Þeir voru
að visu látnir búa í verslunar-
húsunum, en þar voru bakdyr,
sem hægt var að skjóta gestum
inn um og út um svo lítið bæri
Lög og reglur kaupmannaný-
lendunnar í Bergen voru mjög
ströng. Var þessi þýska nýlenda
einskonar „ríki í ríkinu". Æðst-
ur var „einn ærlegur kaupmaður"
sem var formaður „kaupmanna-
ráðsins“, en i því voru 18 menn
auk skrifara og lögfræðilegs
ráðunauts. Nýlenda þessi bygði
sjerstakan hluta borgarinnar, —
„þýsku bryggjuna“ sem heldur
því nafni enn i dag, en í þá daga
var þetta svæði i daglegu tali
nefnt „kontórinn". Þar rikti hver
kaupmaður sem einv'aldur í sinu
hxisi, og hægri hönd þeirra voru
lcrambúðarsveinarnir en undir
þá voru „die Jug'ens" settir. Var
þar harður agi og áttu búðar-
sveinarnir fremur illa æfi. Þess-
ir ungu menn, sem sendir voru
llagstofa kaupmannsins.