Fálkinn - 06.07.1929, Blaðsíða 11

F A L K I N N
11
Forneskjudýr.
Á ]>eim miljónum
ara sem liðin eru
síðan fyrstu verurn-
ar urðu til á jörS-
inni hafa jurtir og
óýr takið afar
wiklum stakkaskift-
wm, ])ó breytingin
fari liægt. Stóru og
klunnalegu dýrin,
sem til voru í
fyrndinni hafa smátt
og smátt beSið ó-
sigur í baráttunni
fvrir tilverunni og
dáiS út, en önnur
dýr, sem betur áttu
við staðhættina
komið i þeirra stað.
Hin fornu og afar
stóru dýr voi’u flest
mestu silakeppir og
þessvegna urðu þau
yfirbuguð af minni
dýrum, sem voru
grimmari og snarp-
ari í snúningunum,
— og vitrari. Því
rnargt bendir til
ÍJess að forndýrin
Jiafi verið mjög
heimsk.
Engin af þessum
stóru forneskjudýr-
um voru spendýr,
'eins og þau dýr sem stærst eru lil nú
á dögum, lieldur skriðdýr, af sama
stofni eins og slöngur og krókódilar.
Hau verptu eggjum, eins og skriðdýr
nútímans.
Hjerna fyrir ofan sjáið ])ið eitt af
]>essum dýrum vera að skríða af
hreiðrinu sinu. Það heitir dynosaurus.
Hgg þessa dýrs hafa fundist, sleingerð
að vísu, en leifarnar sýna ])ó hvernig
eggin hafa litið út og livað þau hafa
verið stór. í einu egginu var incira
að
segja svolitill steingerður ungi.
Hggin eru um 20 sentimetrar á lengd,
en dýrin voru um tveggja metra liá
°g sex metra löng.
Hynosaurus þýðir „liræðilega eðlan“
°g víst er um það, að þessi dvr liafa
ekki verið frýnileg, heldur hrein og
bein skrýmsli.
Elest af þessum “
dýrum lifðu af
Jurtafæðu, en þó
ekki öll. Sum þeirra
Hfðu á öðrum dýr-
um 0g voru verstu
rándýr. Myndin hjer
ofan er af
tveimur þesskonar
tandýrum í bar-
daga. En þið munuð
kannske spyrja,
hvernig á þvi standi
a® bessi mynd sje
HH Þá voru cngir
jósmyndarar, engir
Wiálarar og — engir
menn- En myndin
er teikning, gerð
®fHr hugmynd
neirri. sem menn
nafa fengið um út-
ÍU dýranna, af
J'e!m leifum af
neinum, sem fund-
lst hafa af þcim á siðustu öldum.
Horður-Ameriku fundust eigi alls
ýfir löngu nokkrar 7 metra langar
Dagleg sjón fyrir tíu miljón áruni.
beinagrindur i krítarlögum, ekki mik-
ið skemdar. Og visindamennirnir hafa
getað ráðið útlit dýranna af þessum
beinagrindum. Annað en beinin hafa
þeir ekki við að styðjast, sem búa
til myndir af forneskjudýrunum, sem
lifðu fyrir miljónum ára.
Fyrir nokkrum árum fundu menn
beinagrindina af þessum risa, sem
myndin er af, i Afríku. Var honum
gefið nafnið gigantosaurus afrikanus,
eða afríkanska risaeðlan.
Halda menn, að dýr þetta hafi ver-
ið um 30 metra langt og um átta
metrar á hæð. Sem betur fór lifði dýr
þetta á jurtafæðu, þvi annars hefði
verið ógaman fyrir smærri og veikari
dýr að koma nærri því. En ef það
væri lifandi núna, er sennilegt að
bændum þætti ekki gaman að fá það
Bardagi fyrir átta miljón árum.
í túnið, þvi eitthvað hefir það þurft
Attra stœrsta dýrið.
i belginn. Til þess að sýna stærð dýrs-
ins er inaður teiknaður á myndinni
undir kviðnum á því.
Þið getið nærri, að það er ekki
vandalaust verk, að gera sjer í hug-
árlund hvernig dýr líti út, sem ekk-
ert er til eftir af nema ef til vill
nokkur hein. En dýrafræðingarnir, sem
kunnugir eru líkamsbyggingu dýranna,
eru mestu meistarar í þessu. Þeir
geta ráðið af beinunum, hvernig kjöt-
lag hefir verið á þeim, hvar það hefir
verið þunt og hvar þykt, hvernig að-
alvöðvarnir liafa legið og því um likt.
Ennfremur geta þeir ráðið af bein-
byggingu dýrsins, hvort það hafi ver-
ið vel lagað til lilaupa, á livernig
landi það hafi lifað; á tönnunum sjá
þeir hvort dýrið liefir lifað á jurtum
eða kjöti. Og fleira og fleira. Að öll-
um þessum athugunum samanlögðuin
gera þeir svo mj'ndir af dýrunum og
skrifa heilar ritgerðir og bækur um
þau og lifsliætti þeirra.
Þannig liefir mannkyninu tekist að
fá vitneskju um stórmerkilegar dýra-
tegundir, sem útdauðar eru á jörðinni
fyrir miljónum ára. Og eftir því sem
vísindunum fleygir fram, verður vit-
neskja mannanna um þessi gömlu dýr
fullkomnari og ávalt finna menn nýj-
ar og nýjar tegundir af þeim, i æfa-
gömlum jarðlögum víðsvegar um
heiminn. Til dæmis hafa alveg nýlega
fundist afar miklar beinaleifar af
forndýrum í Mið-Asíu.
Tóta frænka.
*******«*********«***************;
*
*
*
*
♦
*
*
#
*
♦
«
*
♦
♦
«
♦
♦
*
*
♦
«
*
*
♦
♦
*
*
#
♦
VERSLUNÍN BRYNJA
Sími 1160 LAUGAVEG 24 Reykjavík
Selur flest til iðnaðar — gefur best viðskiftakjör.
-GJ

w w
W
-o 0)
mm

01 s
E U)
Læsingar og lásar af öllum tegundum.
Húsgagnaskilti, höldur, tippi.
Alt til húsabyggingar.
Saumur, Skrúfur, Skrár, Húnar úr trje,
messing Sí horni, Málningavörur & Pensla,
Glugga- & Myndagler, Kítti, Gluggajárn,
Gluggastilli.
Öll smíðatól fyrir trésmiði. Hefilbekkir, trésmíðavélar.
*
*
*
♦
#
#
*
♦
♦
*
♦
*
#
♦
#
#
*
*
♦
♦
«
*
#
*
*
«
*
♦
#
**********************************
Saumavjelar
VESTA
ódýrar og góðar útvegar
Heildv. Garðars Gíslasonar,
Reykjavík.
ooooooooooooooooooooeoooo
S 8
£3 £3
8 l/á trygginga rfjelagid Nye O
w ■■ £3
fDartske stofnad 1864 tekur S
------: g
O aj sjer líftrpggingar og q
o ---—- **
c brunatrpggingar allskonar
g með bestu vátryggingar-
kjörum.
A ðalumboðsmaður
Sighvatur Bjarnason
Amtmannsstíg 2.
o
o
o
o
o
o
a
o
o
o
o
»0880888000008088800000