Fálkinn - 17.01.1931, Side 6

6
F Á L K I N N
/ flestum nýtisku skólum eru nemendurnir vcgnir og mældir með stuttu
millibili, til þess að sjá hvaða áhrif skólavistin hefir á líkamsþroska
þeirra. Myndin er úr skóla í Ilamborg.
Sveitaskóli i Frakklandi. Gerðin er einföhl en þykir mesta fyrirmynd,
sjerstaklega hvað birtu og loftræsting snertir.
legir liorkongar“, og leiðir að því
full rök.
En síðan þessi ritgerð var
skrifuð hafa miklar breytingar
orðið í þessum efnum, enda kom
hún mörgum manninum til að
rumska. Síðan hafa sæmileg
skóláhús komið upp víða um
land, þó enn sje þeir staðirnir
fleiri, sem vanta þau. Sumar
sveitir hafa komið sjer upp
myndarlegum barnaskólum og
rikið hefir verið ört á f je til ung-
mennaskóla. 1 Reykjavík er ris-
inn upp nýr barnaskóli, stærsta
og dýrasta skólaliúsið á landinu,
bygður í samræmi við nýjustu
tísku. En það er vottur um breyt-
ingarnar yfirleitt, að þetta skóla-
hús liefir ekki vakið nærri eins
milda eftirtekt og barnaskólinn
við Tjörnina gerði á sinni tið.
Erlendis fóru menn um miðja
19. öld að gefa gaum þeim heil-
brigðiskröfum, sem gera þarf til
skólahúsa, en vitanlega leið á
löngu þangað til þær kröfur
komu til framkvæmda. En
smámsaman hurfu gömlu og ó-
heilnæmu skólarnir úr sögunni
og í stað þeirra komu aðrir full-
lcomnari og stærri. Og fleiri! Því
að jafnframt þvi að kröfur voru
gerðar til aukinnar mentunar og
almennrar, varð vitanlega að
fjölga skólunum. Sviar og Danir
stóðu framarlega í þessum um-
bótum, enda er alþýðumentun á
mjög liáu stigi í þessum löndum.
Og Þjóðverjar tóku málið upp
á vísindalegum grundvelli og
rannsökuðu það með sinni
heimsfrægu nákvæmni.
En heimurinn stendur ekki í
stað, allra síst i skólamálunum,
og nú er það sumt úrelt orðið,
sem ágætt þótti fyrir tíu til fimt-
án árum. Á hverju ári koma fram
nýjungar, sem kollvarpa því sem
fyrir var.
Myndirnar, sem fylgja þessari
grein segja frá ýmsum nýjung-
um í skólamálum. Þær eru flest-
ar frá þýskum og frönskum skól-
um og frá Kaupmannahöfn og
gefa dágóða lýsingu á nýtísku-
skólum í þessum löndum. En
vera má, að einhverjum, sem lít-
ur á þær eftir 25 ár þyki þær
allar úreltar og „gamaldags“.
í kirkju einni í Karlstad í Svíþjóð
átu rottur upp á einni nóttu altaris-
dúkinn, hökulinn og flauelið af knje-
fallinu.
----x-----
Sex systkini frá Aakran i Noregi,
sem flest hafa flust til Bandaríkj-
anna mun vera með jafn-elstu styst-
kinunum sem til eru i veröldinni.
Eru þau samtals 478 ára gömul, eða
að meðal.tali 79 ára og átta mánaða.
Elstur er Klemet Aakran, 88 ára og
fluttist hann til Ameríku fyrir 50 ár-
um, nœst er Ingibjörg, 86 ára og
fluttist vestur um sama leyti og Kle-
met, þá kemur Simen Aakran 84 ára,
næst Marit, 77 ára, Ivonrad 75 ára
og loks Martin Aakran, 73 ára.
------------------x-----
Verkamaður í þorpi einu skamt
frá London keypti fyrir nokkru
gamla biblíu hjá fornbóksala fyrir fá-
eina shillinga. Eitt kvöld þegar kona
hans var að lesa í biblíunni tók hún
eftir því að tvö blöð voru limd sam
an. Losaði hún þau livort frá öðru
og fann þá sex 100-punda seðla og
á bakhLið eins þeirra var þessi arf-
leiðsluskrá rituð: „Jeg hefi orðið
að strita mikið til þes að eignast
þessa seðla, en með því að jeg á eng-
an erfingja, skulu þeir vera eign
þess manns, sem eignast bókina, sem
faðir minn hefir átt á undan mjer,
og hefir eins mikla á nægju af að
lesa í henni og jeg hefi haft‘“.
----x-----
A flugvjelasýningu, sem haldin
var í París í vetur voru meðal. ann-
ars á boðstólum vjelar, sem ekki
kostuðu nema rúmar 5000 krónur
og höfðu þó 100 hestafla hreyfil og
gátu farið með 200 kílómetra hraða
á klukkustund með 14 lítra bensín-
eyðslu. Ódýrustu vjelarnar kostuðu
um 4000 krónur. Það er með öðr-
um orðum hægt að kaupa sjer flug-
vjel fyrir sama verð og ódýra bif-
reið. Og J)ó er Jjví spáð, að flugvjel-
ar J)essar lækki enn i verði, þegar
farið verður að framleiða þær i stór-
um stíl.
----x-----
ltalska skipið „Artiglio“, sem
stundum hefir verið getið um hjer
i blaðinu í sambandi við tilraunir
til að ná fjársjóðum úr sokknum
skipum, er nú ekki framar til. í sum-
ar var Jiað að reyna að ná 20 milj-
ónum króna í gulli úr enska slcip-
inu „Egypt“ en var í vétur fengið
ti) að sprengja upp skipið „FIorence“
sem lá á 30 metra dýpi fyrir utan
höfnina í St. Nazaire í Frakklandi.
Þótti slafa hætta af Jiessu skipi á
svo litlu dýpi, en vandgert að
sprengja það, ])ví að Jiað liafði sjálft
verið hlaðið sprengiefnum, sem það
var að flytja frá Ameríku til Frakk-
lands þegar ]>ví var sökt. Foringinn
á „Artiglio" tók samt verkið að sjer
og hafði komið sprengikveikjum fyr-
ir í skipinu og sigldi „Artiglio" svo
300 metra í burtu og beið þar þang-
að til sprengingin varð. En hún varð
svo öílug, að Artiglo" sundraðist,
druknuðu 12 af 19 manna skipshöfn,
en af sjö sem björguðust voru 5 svo
meiddir, að þeim var ekki hugað
lif þegar siðast frjettist.
----x----
Þó að Jerúsalem sje lítil borg, eru
eigi töluð þar færri tungumál held-
ur en í New York, sem annars er
talin Babýlon allra stórborga. í
Jerúsalem eru viðurkend 27 talmál.
Hehreskan er útbreiddust og hana
tala 33.000 manns, en næst kemur
arabiska, sem 22.30Ö manns tala. Eru
þetta aðalmálin, og engin hinna er
nálægt þvi svo útbreidd. Af öðrum
málum má nefna: armensku, jidd-
isku (gyðingamál), ensku, ýmsar
indverskar mállýskur, grisku, rúss-
nesku, þýsku, frönsku, ítölsku,
spönsku, persnesku, rúmensku, búlg-
versku, serbnesku, pólsku, sænsku,
zigaunamál, grusenisku, tjekknesku
og hollensku. í verslun og viðskiftum
eru aðallega notuð enska, hebreska
og armenska.
Rekstursliagnaður af járnbrautum
Svíþjóðar varð 45.7 miljón krónur á
árinu, sem var að liða. Höfðu tekj-
urnar farið 2Vx miljón króna fram
úr áætlun, eingöngu vegna aukinna
fól.ksflutninga, sem mest stafa af
ferðalögum til Stokkhólmssýningar-
innar og frá. En gjöldin urðu um 4
miljón krónum undir áætlun, mest-
part vegna kauplækkunar starfs-
manna, sem leiddi af lækkuðu verði
nauðsynja í landinu.
----x----
„Þvottapotturinn“ er einn hverinn
í Yellowstone Park kallaður og er
það rjettnefni. Hjerna i laugunum
þarf að þvo þvottinn, en hinn hver-
inn hefir það fram yfir, að ekki þarf
annað en að fleygja óhreina þvott-
inum samanbrotnum í hann. Ilverfur
þvotturinn þá í nokkrar mínútur og
kemur síðan upp aftur — mjalla-
hvitur.
----x------
1 Chicago á heima kaupmaður,
sem heitir bæði fornafni og eftir-
nafni, sem hl.jóðar eins hvort sem
það að lesið afturábak eða áfram.
Ilann heitir Otto Rentner.
----x----
Til dæmis um fullkomnun og flýti
þýskra iðnaðarfyrirtækja má nefna,
að dagblað eilt í Harzen gerði til-
raun með, á hve skömmum tíma
hægt væri að gera pappir úr trje,
prenta hann og koma honum út.
Var vitanlega al.t sjerstaldega vel
undirbúið. Urslitin urðu þau, að
rjettum sólarhring eftir að trjen voru
feld í skóginum var blaðið komið
úl, sem prentað var á pappirinn
úr þeim.
----x----
Á veitingahúsi einu í Arizona
stendur svolátandi auglýsing með
risavöxnum bókstöfum: „Iljer eru
allar veitingar ókeypis, þá daga, sem
eliki sjer sól á lófti“. Veðráttuna geta
menn markað af því, að þau 16 ár,
sem auglýsingin hefir staðið, hefir
veitingahúsið aLdrei þurft að láta af
hendi máltíð fyrir ekki neitt.