Fálkinn - 29.10.1932, Blaðsíða 7

F A L K I N N
Franklin 1). Roosvell forsetaefni demokrala er ákveðinn andbaiuiingur
eða „vofur“ sem Amerikumenn kalla. Þessi mynd genyur 'eins o'g eldur í
sinu í kosningabaráthinni til ]>ess að minna alla á. lworu meginn
Roosevell sje i bannmáliiiu.
t>ert upp á inilli forsetaefnanna
eöa metiö þaÖ eftir mannköst-
um, hvqr þeirra .eigi fremur aö
verða húsbóndi i hvíta húsinu.
Kn til þess að ráða úrslitunum
þarf hauga al' dollurum, ár-
sfraum af ræðum og feikna
mikla auglýsingastarfsemi, til
(;ess að „upplýsa háttvirta kjós-
endur“ og þroska þá, áður en
þeir koma að kjörborðinu.
Flokkarnir liáðir verja um 100
miljónum dollara til þessarar
„alþýðumentunar“ undir for-
setakosningarnar.
I'lokkarnir ern gjörálíkir eysira
og vestra.
Forsetakosningarnar í Banda
rikjunum snúast ávalt meira
Lim ménnina sjálfa en um stefn-
ur og málefni. ög jafnvel þó að
það sje skjallega sannað, að
Franklin Roosevelt liafi sagl eft-
ir útnefninguna, að nú væri „á-
fengishannið dauðadáeint“, þá
skyldi enginn verða forviða,
þó að hann segði eitthvað,
sem nálgaðist að ganga í þver-
öfuga átt, þegar hann er að halda
kosningaræður sinar í „þurru“
fylkjunum. Það er einu sinni
svo, í undralandinu Ameríku,
að repuhlikahar í austurrikjuu-
um og vesturrikjunum eru jafn
ólíkir eins og kommúnistarnir
og nazistarnir í Þýskalandi, og
það sem talið er demókratiskur
hugsunarháttur í New Yorkríki
þykir máske mesta ósvífni i
Los Angeles. United States of
An.erica er stórt land og sund-
urleitt og það er ekki altaf, að
stjórnmálamenirnir segja ])að
sama í kosningaleiðangrunum
eins og þeir berjast fyrir á þing-
inu í Washington.
„Öbeina“ kosningin einkenn'i-
lega.
Mtnnirnir, sem stóðn að samn-
ingu stjórnarskrárinnar fyrir
Bandaríkin, árið 1787, vildn
varast það, að gera forsetakosn-
inguna að beinni atkvæða-
greiðslu allra kjósenda. Þeir ótt-
uðust, að með því móti mundu
flokkssljórnirnar sjálfar fá of
mikið yald og áhril' um úrslit
kosninganna. Þessvegna var á-
kveðið, að æðsta embætli ríkj-
anna skyldi skipáð samkvæmt
kosningu kjörmanna: Kjósend-
urnir áttu a'ð kjósa sjer kjör-
mann, sem greiddi atkvæði í
samræmi við vilja hans, við
(sjálfa forsetakosninguna. Bn
hömlur voru ekki setlar fyrir
því, með live mörg atkvæði
hver kjörmaður mætti fara.
En breytingarnar, sem orðið
Iiafa á siðum og háttum Banda-
ríkjanna síðan 1787 hafá gert
þetta lagafyrirmæli að engu, þó
að það standi óbrevtt enn i dag,
og hafi ekki eim verið hrotið,
þannig að varði \ið lög. Kosn-
'ngarnar fara að jafnaði fram
fyrsta þriðjudag eftir fyrsta
mánudag í nóvember og þá
koma kjóséndur á kjörstað-
inn til þess að, kjósa sjer
kjörmann. Afl atkvæða ræður
úrslitum við þessar kosningar.
Og annan dag í janúarmánuði
koma kjörmennirnir saman á
fund, til þess að kjósa forset-
ann; skila atkvæðaseðlum sinum
Nanl er brgtjað niður á tor
gefið kjósendiinnm.
fllllll 0<J
t lokuðum umslögum, hver i
sínu umdæmi og þaðan eru þeir
svo sendir til Washington, en
þar fer upplalning atkvæða fram
undir stjórn formannsins í öld-
nngadeild þingsins.
Þetta er alt í fylsta samræmi
vJð fyrinnæli stjórnarskrárinn-
ar. En eigi að siður er það við-
urkent, að Bandaríkjaþjóðin
velji sjer forseta í nóvember og
undir eins að þeirri kosningu
lokinni er það tilkynt öllum
lieimi, hver kosinn liafi verið.
Oheina kosningin er með öðr-
um orðum hein kosning, úr-
slitin eru ákveðin á kjördegin-
um í nóvember, en það sem ger-
ist í janúar láta allir afskifta-
laust, þvi að það er ekki annað
en staðfesting á því, sem gert
hefir verið áður. Ilvernig
liggur í þessu? Þannig, að við
nóvemherkosningarnar eru at-
kvæði greidd á kjörmannalista,
en fyrir löngu er það orðinn sið-
ur, að setja nafu forsetael'nis-
ins efst á kjörmannalistann og
þannig greiða kjósendur honum
atkvæði beinlínis en ekki óhein-
linis. Og þessvegna er hægt að
sjá atkvæðatölu forsetaefnanna
undir eins og kjósendurnir hafa
greitt kjörmönmmum atkvæði.
Kjönnennirnir eru forsetaefnin
sjalf, svo að í raun og veru er
kosningin hein en ekki óhein.
Kjörmennirnir svíkja rkki.
Vitanlega eru fleiri tilnefndir
kjörmenn en forsetaefnin. Og
liugsanlegl væri, að þessir kjör-
menn gæti svikið: kosið það for-
setaefnið, sem kjósendur þeirra
liafa ekki viljað, eða söðlað um á
niilli ilokka. En þetta kemur al-
drei fyrir — kjörmennirnir þora
ekki að svikja flokkinn. 1 mörg-
um hjeruðum láta kjósendurnir
þa gefa liátíðlegt drengskapar-
loforð um að kjósa forseta í
samræmi við vilja kjósenda
sinna og alla jafna eru þeir sið-
ferðilega skvldugir lil þess. Það
mundi þvkja gífurlegum tíðind-
um sæta, ef kjörmaður söðlaði
um. Hann nuindi ekki eiga upp-
reisnar von, almenningsálitið
mundi hrennimerkja hann sem
níðing og griðrofa og í sumum
fylkjum mundi almenningur ef-
laust taka sjer þessaleyfi til að
gera honum aðsúg og grýta hann
í Oregonfylki liefir þingiðtilvon-
ar og vara samþykt „að kjör-
menn skuli vera skyldir til að
greiða forsetaefni flokks síns
atkvæði“ og í Pennsylvaníu eru
það lög, að forsetaefni hvers
flokks skuli sjálft tilnefna kjör-
mennina. Og það ætti að vera ör-
ugt ákvæði.
Kjörmennirnir kjósa forselann
l>ó hann sje dauður.
Kjörmennirnir telja sig skuld-
hundna flokki sínum gegn um
þvkt og þunt og livað sem fyrir
kann að koma, þrátt fyrir það
þó að þeir hafi frjálsar liendur
samkvæmt fvrirmælum stjórn-
arskrárinnar. Greinilegt dæmi
um þetta er til frá árinu 1872.
Þá var það, að kjörmennirnir frá
Georgia kusu forsetaefni sitt
hann hjet Horace Greely — enda
þótt hann væri þá látinn fyrir
nokkrum dögum og væri jarð-
sunginn sama dagiim og þeir
komu saman. Þetta ár höfðu
demókratar aðeins litinn liluta
atkvæða, 66 á móti 800 repu-
Idikönum, svo að það gerði
hvorki til nje frá þó að þeir
köstuðu atkvæðum sínum á
dauðan mann. En möguleikinn
fyrir því, að forsetaefni sje
lirokkið upp af, þegar kjörmenn-
irnir koma saman, er altaf til.
Þessvegna er jafnan litið á það,
að forsetaefnið sje hraustur
maður og lieilsugóður, svo að
hættan sje sem miust á því, að
sigrandi flokkur tapi forsetasæt-
inu við það, að forsetaefni hans
falli frá. Að vísú er forseta-
efni demókratanna, Franklin D.
Roosevelt máttlítill í báðum fót-
um, en að öðru leyti er heilsa
hans svo góð, að flokkurinn tél-
ur ekki hættu á að missa hann,
en telur að hann geti orðið Hoov-
er hættulegur keppinautur, jafn-
vel þó að hann sje heill í háða
fætur.
— tíóðan daginn, fyrirgefið þjer,
það er jeg, sem bý hjerna hinumeg-
inn. Ilafið þjer nokkuð á móti þvi,
að jeg hengi mynd upp á oddinn á
naglanum yðar?
Jeg skal gera skóna yðar svo gljá-
anldi, að þjcr getið speglað yður i
þeim.
— Ef þú gerir það, þá skal jeg
gera þig uð einkaerfingja minum.
• • ••«4..- •-«..-• ••%.■ • • -u*.. • • -.•«*. • • v
• Drekkiö Eqils-ö!
Í ?
' •■"*!.• •■'•*•. • • ■*•»■•••••.• -•%.•• *<«•'•.«%..• •.■<%■ • *•«!.•••«•.••