Fálkinn - 21.01.1933, Qupperneq 6

I
ö
F Á L K I N N
Sunnudags hugleiðing.
Gjörið Jesúm að konungi.
Stærsta járnbrautarfyrirtæki heimsins.
/ld' ofanverðu á mynclinni er sýnt málverk málarans próf. Heims af opnun fyrstu járnbrautarinnar í
Þýskalandi, milli Nárnberg og Fiirth. En að neðan er mynd af nýjustu brautarvögnunum „Zeppelins-
vögnunum" svonefndu, sem knúðír eru áfram með loftskrúfum og ná ægilegum hraða. Fyrsti vagninn
af þessari gerð var reyndur 18. október 1930 á leiðinni milli Hannover og Celle.
Eftir Olferi Ricard.
II. Sam. 3: 17—18.
En Abner átti lal vi'ð öldunga
ísraels og sagði: Þjer hafið
fyrir löngu æskt þess, aft
Davíð yrði konungur yðar.
Látið nú af þvi verða.
Svo jnælti hinn ganili liers-
höfðingi við öldunga Israels. En
látum nú orð hans liljöma í
dag til íslands ungu sona: „Þjer
hafið fyrir löngu óskað þess, að
Jesús yrði konungur yðar
Er ekki svo? Kom það aldrei
fyrir, að þú óskaðir þess? Til
dæmis þegar þú geksl lil prests-
ins, eða daginn sem þú varst
fermdur? Heyrðii- þú ekki oft-
ar en einu sinni svo hjartnæma
ræðu í kirkju eða á kristilegri
samkomu, tið innra hjá þjer óm-
aði rödd, er sagði: Nú vil jeg
láta af því verða! Vissirðu ekki
um neinn jafnaldra þirm, sem
gal' Guði hjarta silt; og hafði þá
ekki hans góða fyrirdæmi og
hjartanlega gleði þau áhrif ó
þig, a'ð ]ni ákvaðst, að nú skyldir
hú einnig leita Jesú? Sagðir þú
■kki, þegar kinnar þinar brunnu
af hlygðun og iðrunartárin
streymdii þjer af hvörmum efl-
ir sorgiega hrösun: Nú skal
hann vera konungur minn! Já,
minn konungur, konungur
hugsana minna, konungur þess,
er jeg þrái; honum vil jeg Jielga
allan minn tima, hann skal ráða
yfii' likama mínum og sál!
En hvernig varð svo reynd-
in? Hversu oft lenti það ekki við
áformin ein og orðin tóm; fram-
kvæmdinni var frestað, hún
kom aldrei til úrstita, og það
fórst fyrir að þú gerðir Jesúnt
að konungi þínum!
En „látu nú af því verða!“
Já, einmitt nú í dag! Láttu það
verða að sannleik og alvöru.
Krýnið hann, krýnið hann, him--
neska konungssoninn!
(„Tag og læs“). Á. Jóh.
Konunga konungur!
líimnaua átt þú og himnanna sveitir,
herskaidnn dýrðlegi lotning þjer
veitir,
Kristur! Þú englanna konungur,
konungur eilífur!
Konunga konungur!
Heiminn þú keyptir á ki'ossi með
blóði,
kærleikans iorninni, lijarta þíns
sjóði,
Kristur! Þú mannanna konungur,
konungur eilifur!
Konunga konungur!
Lúti þjer heimurinn, távarði sínum,
lifandi orðinu, sannleika þínum,
Kristur! Þú hjarta inins konungur,
konungur eitífur!
Konunga konungur!
Hlýða skál hjarta mitt viljanum
þinum,
hneigja þjer einum sem konungi
sínum,
Kristur! Þú hjarta mins konungur,
konungur eilífur!
St. IV. Th.
Iaað mun þykja einkennilega
að orði kominst að segja, að
fyrsta þýska járnbrautin hafi
verið iögð vestur í Ameríku.
En þó er þetta svo. Fyrir rúmúm
hundrað árum átti þýskur mað-
ur Friedrieh List heima vest-
ur í Pennsylvania. Hann hafði
cignast kolanánm kippkorn frá
næsla hafnarbæ og svo datl hon-
um í hug, að leggja járnbraut
frá námunni til sjávar. Þessi
braut var 34 kílómetra löng og
fyrsta járnbrautin sem þýslcur
maður befir bygt í heiminum.
Þetta var árið 1831. Fyrirtækið
hepnaðist svo vel, að List fanst
sjálfsagt að ráðasl í svona fyr-
irtæki heima i Þýskalandi. Hann
gerði áætlun um járnbrautar-
lagningu á fjölförnustu leiðum
Þýskalands og sendi þær J. von
Baader nokkrum, sem var námu
stjóri i Bayern. Leist honum
svo vel á þetta áform, að List
lluttist heim árið eftir til þess
að hrinda áformum sínum á-
Iram. Varð hann brautryðjandi
i járnbrautarmálum Þjóðverja
ög leið skipbrot á þessu á-
hugamáli sínu. Þannig al-
vikaðist það, að fyrsta þýska
járnbrautin var bygð vestur í
Ameríku og frumdrættirnir að
járnbrautarkerfi Þjóðverja voru
gerðir vestur i Pennsylvaníu. I .ist
segir með svofeldum orðum frá
þvi hvernig frumliugmyndin um
þýsku járnbrautirnar varð til:
„Vestur í óbygðum bláu fjall-
anna dreymdi mig um samfelt
járnbrautarkerfi’ í Þýskalandi og
mjer varð það ljóst, að full-
komið járnbrautarsamband hlyti
að verða óhjákvæmileg undir-
staða undir verslun og atvinnu-
vegum Þýskalands“.
List hafði orðið að fara til
Ameríku nokkrum árum áður
sakir skoðana sinna á stjórn-
málum, sem voru frjálslyndari
en fólk átti að venjast í þá daga.
Nú kom hann heim aftur sem
ameríkanskur konsúll og sett-
að i Leipizig, og árið 1833 birti
liann áællanir sínar um brauta-
lagningar i Þýskalandi. Frum-
atriðin í þessari áætlun eru í
aðaldráttum þau sömu, sem
seinna var fylgt í brautalagning-
um Þjóðverja. Honum tókst að
leggja fyrstu brautina fyrir eim-
lcnúðar lestir, sem bygð var í
Þýskalandi; lá liún milli Niirn-
berg og Fiirth og fjeklc bann
lof fyrir verkið. Árin 1837 39
var svo lögð brautin milli Leip-
zig og Dresden og var það ein-
göngu framtaki Lists að þakka.
En þrátl fyrir þetta fjelck hann
innan skamms svo mikið van-
þakklæti fyrir afskifti sín af
járnbrautarmálinu, að hann varð
(irvinglaður og lenti í fátækt og
eymd. Lauk æfi hans þannig að
hann skaut sig, árið 1846.
í ágústmánuði 1835 lagði
skrifstofustjóri verslunar og iðn-
afarmálanna tillögu um braut-
arlagningar fyrir Prússakonung
og lagði lil að tillögunum væri
liafnað, þvi að „vegir vorir full-
nægja flutningaþörfinni“ sagði
hann. En fáeinum mánuðum
seinna var fyrsta þýska járn-
brautarlestin farin að ganga
millii Niirnberg og Fúrth. Leið-
in var að vísu ekki nema 6
kílómetra löng, eimreiðin hafði
15 hestöfl og hjet „„Der Adler“
Örninn, og, stýrði henni mað-
ur sem Wilson hjet, ættaður
frá Newcastle. Þótti mest und-
ir lionum lcomið, allra starfs-
mánna fjelagsins, enda fjekk
bann 2250 mörk í árslaun, en
forstjóri fjelagsins fjekk ekki
nema 1360 mörk. Tveim árum
seinna var annari eimreið bætt
við, en að öðru lejdi voru hestar
notaðir til að draga vagnana,
t. d. gengu vöruvagnar ein-
göngu fyrir hestafli og tíðkað-
íst það fram til ársins 1862.
Fyrsta rekstursárið flutti braut-
in 450.000 manns og þau 102.000
mörk sem inn komu fyrir flutn-
inginn svöruðu til helmings
ldutafjárins. Þetta heppna fjelag
„Ludvigsbahn A. G.“ er annars
til þann dag í dag, en rekur nú
rafmagnsbraut á þessu sögu-
lega sex kílómetra svæði.
Reynslan frá Núrnberg varð
öðrum hvatning. Næslu árin
voru þessar brautir lagðar: Leip-
zig-Alten,Berlín-Potsdam,Braun-
scweig-Wolfenbúttel og svo
lengsta brautin, Leipzig-Dresden,
sem var 115,5 km. og á þeirri
leið voru fyrstu brautarjarð-
göng Þýskalands við Oberau
513 (metrar). Fyrir framan
járnbrautarstöðina í Leipzig,
sem er stærsta stöðin í Evrópu
stendur enn steinvarði til minn-
ingar um þessa járnbraut.
Á öllum þessum nýju járn-
brautum voru aðeins notaðar
enskar eimreiðar. Fyrsta eim-
reiðin á Leipzig-Dresdenbraul-
inni hjet „Komet“ og var keypt
í Bolton og kostaði 1383 pund
Enginn mundi eftir, að árið
1815 hafði eimreið verið smíð-
uð i Berlín. Árið 1814 höfðu
tveir Þjóðverjar, Eckhardt nokk
ur og Krieger umsjónarmaður
við „Járnsteypu Berlínar“ verið