Fálkinn - 20.01.1934, Síða 11

F Á L K I N N
11
VNGSM
LErtNbURNIR
bæði höfðinu og bakinu í skjól fyr-
ir árás fálkans. En vitanlega er öll
vörn árangurslaus. Einasta vopnið í
þessari viðureign var vitanlega flótt-
inn, en úr því að hann mistókst
verður litli fuglinn að horfast í augu
við dauðann.
Snarrœöi, kœnska <>g fimi.
Maður þarf hvorki að horfa á hana
áflog eða nautaat til þess að sjá
dýrin beita kænsku og fimi. En líttu
á myndina hjerna. Hún er ekki af
íslenskum dýrum, en þú getur lærl
af henni samt. Mörðurinn er versti
óvinur ikornans og eltir hann grein
af grein á trjánum i skóginum.
íkorninn, þetta veslings litla nagdýr,
flýr út á broddana á greinunum og
þegar ínörðurinn reynir að lirista
greinina, svo að ikornið detti niður,
þá hoppar hann á grein á næsta trje.
Mörðurinn getur ekki l'arið sömu
lciðina og þessvegna þeytist hann
ofan og upp í trjeð, sem íkorninn er
kominn i núna og svo byrjar elt-
ingarleikurinn að nýju. Og í þessum
leik um líf og dauða er taflið ekki
eins ójafnt og, oftast er. Þvi að vísu
er mörðurinn bæði stærra og sterk-
ara dýr en íkorninn, en sá síðar-
nefndi notar sjer l)að, að hann er
svo Ijettur og kemst út á greinar,
sem eru svo veikar, að þær geta ó-
mögulega borið mörðinn. Og þess-
vegna fer það svo, að íkorninn
sleppur óft undan óvininum.
Að skjótast undan.
Þú hefir sálfsagt tekið eftir því,
að þegar þið eruð í eltingarleik i
frístundum ykkar i skólanum gripur
þú ofl til þess, að breyta alt í einn
um stefnu og hlaupa í þveröfuga
átt við það„ sem sá er elti þig bjóst
við. Sá sem eltir þarf sem sje altaf
dálítinn tíma til að taka stefnuna á
eftir þjer; hann hleypur of langt og
á meðan hefir þú fengið tækifæri
til að fjarlægjasl hann.
Sama ráðið nota ýmsir fuglar og
sama ráðið notar bjerinn, þegar
hundurinn, sm er svarinn óvinur
hans, er að elta hann. Hjerinn gerir
þetta víst ekki af ásetlu ráði eins
og þú, heldur er það eðlishvöt, sem
stjórnar því að hjerinn fer svona að
ráði sínu. Eðlishvötin er merkileg.
Hún er líka til hjá mönnunum, en
ekki nærri eins þroskuð og hún er
hjá dýrunum. Því að mennirnir
hugsa skýrar, og þessvegna þurfa
þeir síður á eðlishvöt að halda. En
þrátt fyrir það, er eðlishvötin stund-
um áreiðanlegri en alt vitið í manns-
kollinum. Það hefir þráfaldlega kom-
ið fyrir, að maður villist en hestur-
inn hans ratar heim og fer heim,
þó að maðurinn sem á honum situr
haldi, að hesturinn sje að fara í
ramnúifuga átt.
Tóta frtvnka.
Eins og þú víst hefir lært i nátt-
úrufræðinni þinni þá eru öll dýr
jafnvel þau veikustu og óásjálegustu
búin einhverjum vopnum, annað-
hvort til sóknar e@a varnar.
Jafnvel helsærður snjótitlingur,
sem hefir orðið fyrir högli úr byssu,
reynir ag högga með litla nefinu sinu
höndina, sem ætlar að grípa hann,
eða hann reynir að klóra óvin sinn
með veikbygðum klónum. Svo er líka
um dýrin, sem annáluð eru fyrir
það, að þau sjeu rög og hrædd og
sem altaf leggja á flótta, þegar þau
verða vör við hættuna; þau reyna
að verja sig þegar út i hættuna er
komið.

Móðurúst.
En þegar um það er að tefla að
verja ungana sína eða börnin sín þá
sýna hjerumbil öll dýr, svo mikið
hugrekki, að maður hlýtur að undr-
ast það. Dýrið, sem er að verja ung-
ana sína hikar ekki við, að búasl
til varnar móti óvinum, sem það ann
ars mundi flýja undan þegar í stað.
Það hikar jafnvel ekki við að ráð-
ast á þá, ef því finst óvinurinn koma
of nærri. Svona er umhyggjan fyrir
al'kvæminu mikil. Á myndinni hjerna
að ofan sjáið þið eitt dæmið um
þetta. Þar er rádýrið að verja kiðl-
inginn sinn fyrir ásókn tófunnar.
Þú hefir sjálfsagt tekið eftir ein-
hverju svipuðu. Til dæmis hefir þú
efaust orðið var við, að ef þú kem-
ur nærri hænu, sem er með unga-
hópinn sinn, þá er hún til með að
gana beint á þig, með miklum gaura-
gangi, þó að þú ætlir ekki að gera
ungunum hennar neitt. Og venjulega
ert það þú, sem flýrð undan hæn-
unni — hún hættir ekki fyr.
Særður, en þó búinn til varnar.
gegn ofureflinu, jalnvel eftir að þeir
eru helsærðir, og sumar góðar skytt-
ur hafa liengt byssuna sina upp á
vegg fyrir fult og alt, vegna þess að
þeir urðu fyrir svo átakanlegum
dæmum um vörn ósjálfbjarga dýra,
að þeir vildu ekki eiga á hættu, að
hálfdrepa dýr og þurfa að horfa á
helstríð þess og síðustu fjörbrotin.
Hjerna á myndinni að framan sjerðu
hegra, sem hefir fengið skot í sig,
en býst samt til varnar gegn óvin-
inum og lætur ekki undan fyr en
hann má til.
Meira hugrekki.
En nú skulum við víkja að bar-
áttu dýranna innbyrðis, því að hún
er margfalt viðtækari en barátta
dýranna gegn manninum. Líttu á
litla fuglinn á þessari mynd og sjáðu
hvernig hann hefir búist til varnar
gegn grimma óvininum, einu af rán-
dýrum fuglaríkisins, sem hefir sleg-
ið hann til jarðar. Litli fuglinn lief-
ir bæði nef og klær í frammi til þéss
að verjast gegn ofureflinu. Sjáðu
hvernig hanri hefir reynt að koma
Alll með islensktmi skrpum1 »fi
Dýr í bardaga.
Spurðu fuglaskyttuna um þetta.
Margur veiðimaðurinn kann að segja
frá fuglunum, sem reyna að verjasl
ENSKUR STUTTHYRNINGUR.
Myndin hjer að ofan er tekin á
nautgripauppboði sem nýlega var
haldið í Englandi og sýnir kú af
stutthyrningakyni, sem seld var
þarna fyrir of fjár, enda hafði hún
áður fengið heiðursverðlaun kon-
ungs á gripasýningu.