Fálkinn - 22.12.1934, Side 16

12
F Á L K I N N
koma heim úr sex vikna úti-
vist, og það ljómaði af upp-
lýstum svölunum, skreyttum
fljettum úr einiviðargreinum,
mislitum ljóskerum og greni-
trjám, sem slöðu í röðum. Þeg'-
ar bíllinn gaf hljóðmerki opn-
uðust dyrnar og laglega, litla
herhergisþernan kom út í
skyndi, og „Liss“ stóð á aftur-
löppúnum og dansaði, geltandi
af hrifningu.
Það var jóladagur sem mætti
okkur undir eins og við kom-
um inn í anddyrið. Alt var
undir hátíðina búið, alt ljómaði
og lýsti, allstaðar hlóm, kerta-
ljós í hjálmum og öllum hugs-
anlegum stjökum, sjerstakur
jólaljósahjálmur hafði verið
hengdur upp i anddyrinu. Okk-
ur liafði ekki verið skilin eftir
annar undirbúningur en að
skreyta jólatrjeð. Ráðskonan
jómfrú Lundgren, sem hefir
sjerstakt lag á að gera heimilið
hlýtt og fagurt, hafði látið sjer
takast að ná ótrúlegum ár-
angri.
Jeg skal ekki telja upp allar
þær kræsingar og allan þann
venjulega jólamat, sem jómfrú
Lundgren bauð okkur að
smakka undir eins á Þorláks-
inessu, en þar voru bæði ekta
Vermalandspylsur og kleinur
og safransbrauð með miklu af
rúsínum í — alt eitthvað sem
gaf okkur forsmekk af því, sem
í vændum var.
Fuglar liiminins áttu líka að
fá sitt: Þrestirnir hnöppuðust
í kornbundinunum sínum, sem
hengd höfðu verið upp, jóla-
borð músvítanna var alþakið
fyrir utan eldhúsdyrnar, og
dúfurnar sem hópuðu sig
kringum heita reykháfana á
þakinu voru þrásinnis lokkað-
ar þaðan með fellibyl af baun-
um. Jeg dirfðist ekki að spyrja,
hvort jólasveinninn ætti að fá
sinn skerf af góðgerðunum, en
jeg tel það ekki ósennilegt að
hann hafi fengið það, eins vel
og öllum gömlum jólasiðum
var fylgt.
Morguninn eftir vorum við
Selma önnum kafnar við að
skreyta sjerlega fallegt greni-
trje inni í stóra salnum. Þá
kallaði málmbumban okkur
fram í stóreldliúsið til þess að
taka þátt í þeim há-vermlenska
sið að „dýfa í grýtuna“ (að-
fangadagur er kallaður í Sví-
þjóð Dopparedagen. Heimilis-
fólkið smakkar á flotinu af
feitmetinu með því að dýfa
brauðbita í pottinn). Þar voru
líka mislit Ijósker. Bitarnir i
loftinu voru þaktir fögrum
blómfljettum, en þaðan sendu
ljóskerin dularfulla birtu um
herbergið. Skaftpottarnir og
aðrir koparmunir gljáðu eins og
rauðagull.
Það var ómögulegt að verjast
þegar maður sá allar krásirnar
á stóra borðinu í miðju eldhús-
inu. Gamall heiðinglegur mat-
arliugur kom upp í okkur.
Maður hlaut að kætast við að
sjá þessa fallegu niðurröðun,
svínslæri, rifjasteik og alls-
konar pylsur — jafnvel ketkök-
ur og brúnar baunir vantaði
ekki — milli ljósastjaka, hlóma
og ávaxtaskála. Við settumst
við horðið, en vorum á sífeldu
randi að stóra koparkatlinum
með „ídýfunni“, sem stóð og
kraumaði í á gljáfægðri elda-
vjelinni. Þar dýfðum við í sigti-
hrauðssneið, sem við veiddum
svo upp úr með sleif. Jólaöli
var skenkt í fallega máluð
glös, og með því skoluðum við
niður öllu ágæta smjördeigs-
brauðinu.
Þessi athöfn fór fram um
miðjan dag. Klulckan hálf
fimm var öllu heimilisfólkinu,
stórum og smáum, borið kaffi.
Það var því um að gera fyrir
stúlkurnar, sem höfðu „dýft“
með fyrirfólkinu, að flýta sjer
að taka af horðinu svo að tími
yrði til að leggja á kaffiborðið
mikla, í eldhúsinu. Það var bú-
ist við 70 gestum.
Jeg gat nú ekki á mjer setið
að gera þá athugasemd, að það
væri fallega gert nú í byrjun
hátíðarinnar þegar alt væri
fágað og fegrað, að koma öllu
í ólag aftur, svo að öllu þyrfti
að koma i lag á ný. En þar
var enginn á sama máli og jeg.
Selma Lagerlöf sagði, að þetta
samkvæmi væri skemtilegasta
samkvæmið á öllum jólunum
og jómfrú Lundgren sagði, að
hæði hún og hlessaðar stúlk-
urnar settu það ekki fyrir sig,
úr því þær vissu, livaða gleði
fólk hefði af þessari jólasam-
komu, sem börnin hlökkuðu lil
alt árið.
Eftir að géstirnir höfðu safn-
ast saman, fórum við inn og
heilsuðum hverjum og einum
með handabandi. Gestirnir
voru allir í bestu fötunum sín-
um og voru í sínu besla Yerm-
lendingaskapi. Mæðurnar voru
með minstu króana á hand-
leggnum — enginn liafði orðið
að vera eftir heima. Var gam-
an að taka eftir live vel allir
komu fram, eflirtektarvert að
horfa í þessi greindarlegu og
góðlegu andlit og hlusta á kæt-
ina og hnittin svörin. Selrna, sem
þekti allar ástæður hvers ein-
staks út og inn, átti glaðlegt
og vingjarnlegt orð handa
hverjum og einum, um leið og
hún hauð hann velkominn og
óskaði gleðilegra jóla.
Elstu konunum var vísað til
sælis við borðið okkar í stóra
framreiðsluklefanum, sem líka
var allur skreyttur.
Nú var kveikt á jólatrjenu
fagra og allur hópurinn, sjö-
tíu rnanns fóru inn í salinn.
Húsmóðirin bað gestina að
skipa sjer í . hring kringum
trjeð. Og ungviðinu þótti mat-
ur í því. Hátíðleikinn og vand-
ræðasvipurinn hvarf eins og
dögg l'yrir sól undir eins og
dansinn kringum jólalrjeð
hyrjaði. Ungar og skærar
raddir sungu: „Nú eru komin
aftur jól“ og „Jómfrúin geng-
ur í hring“ og „Skera, skera
hafra“ og marg't fleira. Og leik-
dansinn gekk með fjöri og ká-
tínu. Að vísu reyndist ýmsum
af minni krökkunum erfitt að
halda jafnvæginu á glerliálu
gólfinu, en það var jafnmikið
gaman fyrir því og atliugul
húsmóðirin gætti þess vel, að
litlu börnin yrðu ekki útundan
í dansinum.
Loks var slökt á öllum kert-
unum á trjenu og gestirnir
þjöppuðu sjer saman í sófana
og á stóla, meðan verið var að
bjóða sælgæti og epli og biðið
var eftir að jólagjöfunum yrði
úthýtt. Selma Lagerlöf settist í
hægindastól við liliðina á flyg-
ilnum með tvær stórar körfur
fullar af jólagjöfum lijá sjer.
Sjálf las liún upp nöfnin á
högglunum og glaðir viðlakend-
urnir lmeigðu sig og þökkuðu
allir með handabandi. Fjöldi
af löngum bögglum, sem allir
voru eins, liöfðu vakið forvitni
mína. Nú var mjer sagt, að
gengið liefði verið frá öllum
þessum bögglum áður en við
komum, og að í þeim væri lök
og koddaver handa liverri fjöl-
skyldu eða hverjum fullorðn-
um. Svona nytsamlegum gjöf-
um, eins handa liverju heim-
ili, úthýtir Selma Lagerlöf öll
jól, t. d. handklæðum eða tepp-
um, skeiðum, diskum eða
kaffibollum og könnum. Enn-
fremur tók jeg eftir, að í ann-
ari körfunni voru annarskonar
högglar. Þar var stórvirki jóm-
frú Lundgren. Ásamt vinnu-
konunum liafði hún — meðan
þær voru einar — saumað
tvær skyrtur handa hverju
barni í hverfinu, eða alls 78
skyrtur mismunandi stórar. En
svo voru lílca aðrir bögglar í
körfunum. Það voru gjafir
við liæfi livers einstaks, gagn-
legar og skemtilegar, svo sem
vellingar, húfur, leikföng, jóla-
hækur og dagblöð úr nágrenn-
inu og höfuðstaðnum.
Um 7-leytið var veislan úti.
Jeg get ennþá heyrt hinn inni-
lega vermalenska raddhreim,
þegar gestirnir voru að kveðja
Selmu Lagerlöf, sem eigi að
eins veitir þessu fólki vinnu
heldur sýnir því móðurlega
umhyggju og hluttekning bæði
í gleði og sorg.
Brátt mátti heyra rylcsug-
urnar suða niðri í salnum og
að verið var að lagfæra gólf-
dúkana, meðan við sátum uppi
i bókastofunni og töluðum um
hitt og þetta, sem gerst liafði
um kvöldið. Loks kallaði
málmbumban okkur til kvöld-
verðai', og jeg þarf víst ekki
að nefna, að þá fengum við
lútarfisk með venjulegu við-
meti og grjónagraut, sem við
horðuðum í borðstofunni.
Nú áttum við eftir að slcoða
jólagjafirnar sem við höfðum
fengið frá ýmsum fjær og nær,
og lágu í hlaða í stofunni uppi.
Það var gleði á ferðum meðan
Selma var að útdeila þeim og
sjálf las hún upphátt meira
eða minna andríkar tileinkanir,
sem stóðu utan á bögglunum.
Og þarna var mergð af brjef-
um.
Til dæmis var þar brjef frá
spænskum rithöfundi í Mexico,
sem liafði sent kvæðabók, sem
Selma hafði þó ekki getað les-
ið. Kona í Rio de Janeiro »
skrifaði henni og bað um eig-
inliandarrit hennar, skriffinn-
ur í San Pedro í Brasilíu hað
um rjettindi til að mega þýða
bækur hennar, þarna var hrjef
frá liáttsettum embættismanni
í Batavíu á Java og Ijómandi
fallegt hrjefspjald frá þýðanda
hennar í Japan. Ennfremur
brjef frá íslenskum presti, sem
bað Selmu Lagerlöf að reyna
að úlvega sjer altaristöflu frá
Sviþjóð í kirkjuna lians.
Þegar jeg las skrítna for-
nafnið Mordecliai á sendingu
frá Yarsjá varð jeg að svala
forvitni minni og fjekk þá að
vita, að þessi maður liafði
sent Selmu þýðingu sína af
Gösta Berlings sögu á jiddish,
gyðingamáli. Jeg hað leyfis til
að fá að skoða nánar tvö fall-
egu bindin, svört með áletrun
með liebreskum hókstöfum
prentuðum með silfri á kjölinn.
Það var merkilegt þvi að
livernig sem jeg sneri bókunm
þá sneru stafirnir altaf öfugt
við mjer. Loksins sá jeg það af
blaðsíðutölunum, sem voru það
eina sem jeg skildi, að maður .
átti að byrja á öftustu blað-
síðunni og lesa lesmálið frá
hægri til vinstri.
Glaðar og þakklátar settumst
við niður aftur til að livíla
okkur og Ijetum liugann reika
til fjarlægra ástvina, til starf-
andi bræðra og systra í fjar-
lægðinni. Tunglið varpaði ljóma
sínum á snæþakið hlaðið þeg-
ar við slcildum um kvöldið.
Það voru jólasveinarnir einir
sem vöktu yfir Márhacka.
En snemma á jóladagsmorg-
un var kveikt ljós í hverju ein-
asta herbergi í öllu húsinu.
Eiginlega ekki til þess að vísa
kirkjufólkinu til vegar, þvi að
kirkjuleiðin liggur ekki fram-
hjá Márbacka, lieldur sam-
kvæmt gömlum, góðum og
helgum sið. Og síðan hlýddi
hver sem vildi á árdegismessu
í útvarpinu.
Ósegjanlegur sunnudagsfrið-
ur hvíldi yfir næstu lielgidög-
um. Veðrið var óvenjulega fag-
urt allan tímann með sól og
tungísskini yfir tindrandi snjón-
um. Yndisleg hvíld eftir ann-
ríkisdagana í Stokkhólmi.
VALBORG OLANDEIi.