Fálkinn - 17.07.1937, Qupperneq 5

FÁLKINN
5
mjög frjósamt — víðáttumiklar
grænar grundir, akrar með
kartöflum, líni og soyjabaun-
um, stórt fljót með gulbrúnu,
frjóefnaríku vatni, búsældarlegt
og fallegt land, einkum þegar
fer að líða á sumarið, en þó
ekki það land, sem Japanar
kjósa sjer helst. Þeir þrá suðr
lægari lönd, þar sem hægt er að
rækta risgrjón og hómull. Það
eru lokuðu dyrnar i Kaliforniu,
Havaj og Ástralíu, sem hafa
neytt þá til þess að flytja tit
liins norðlæga Mandsjukuo, sem
þeim finst svo víðáttumikið,
strjálbygt og vetrarkalt. Norð-
úr-Kínverjar eru hinir rjettu í-
búar þessa lands og Japanar
standast ekki samkepnina við
þá, hvorki við bændurna nje
við daglaunamennina kulí-
ana — sem koma gangandi i
hópum til þess að leita sjer at-
vinnu eftir því, sem árstíðin
segir til um þörfina. — Þeir fá
30 sen i kaup á tlag og fara
með kaupið nær óskerl til Kína
aí'tur. Sveitaþorpin, sem maður
sjer úr járnbrautargluggunum,
eru öll með kínversku sniði:
kínverskir moldarkofar. Það
eru allar horfur á því, að sveit-
irnar í Mandsjukuo lialdi áfram
að verða kínverskar i fyrirsjá-
anlegri framtíð. Ýmsir eru þeirr-
ar skoðunar, að þetta muni
verða þröskuldur í vegi yfirráða
Japana í Mandsjukuo — en af
viðtali við almenning á þessum
slóðum, verður lielst ráðið, að
fólkinu standi alveg á sama
tiver fer með völdin, hara að
það sje látið nokkurnveginn í
friði og sje ekki þrautpínt með
sköttum. El' japönsku húsbænd-
urnir kunna sjer hóf, eru allar
þorfur á, að þeir þurfi ekki að
óttast neitt af Kínverjunum í
Mandsjukuo, og að alt fari bet-
ur en óvinir Japana spá,
AÐ ER í bæjunum, einkum
þeim stærri, Mukden, Hsing-
ing og Harbin, sem maður verð-
ur mest var við Japanana. Þar
eru þeir i svo stórum hópum,
að manni gefsl kostur á að sjá,
hvernig yngsta stórvetdi heims-
ins fer að þvi að nema lönd.
Allstaðar hafa Japanar hafið
baráttuna fyrir því, að ná á-
góða af öllu fjenu, sem þeir
liafa ausið í Mandsjukuo og er
það ekki nema eðlilegt. í bæj-
unum blasa við spánýjar búðir,
lieilar götur eru þar með jap-
önsku sniði og' vörur frá Osaka
og Tokio eru iálnar lokka vegfar-
endurna, í raflýstum gluggun-
um. Furðulegur fjöldi af verk-
smiðjum hefir risið upp í Mand-
sjukuo, enda eru vinnulaunin
enn Jægri þar en i Japan. Afar
mikið er bygt af liúsum. Eink-
um er lagt kapp á húsabygging-
ar í hinum nýja liöfuðstað lands-
ins, Hsinking (sem áður hjet
Changchun) og liggur inn í
miðju landi. Þar býr Kangte
keisari (Pu-Yi ríkiserfingi frá
Kina) i fremur óásjálegri liöll
gaddavísgirðing ofan á, og seg-
ir sagan, að girðingin sje raf-
mögnuð, eins og á vígstöðvum.
Það er ætlunin að gera þessa
fornu miðstöð soyabaunanna að
risavaxinni stórborg, með stjórn
arbyggingum, hermannaskálum
og stórum verslunarhúsum. I
ski])ulagsuppdrættinum að borg
inni, er gert ráð fyrir að íbúa-
talan verði um tvær miljónir!
Þar hefir meðal annars verið
mælt fyrir heilu liverfi, þar sem
væntanlegir sendiherrar er-
lendra rikja geti bygt hallir
sinar, þegar vesturlandaríkin
hafa liugsað málið, og viður-
kent Mandsjukuo sjerstakt ríki!
r
IIINU nýja Mandsjukuo er
all gert með vesturlandasniði.
Japanar hafa fiutt þangað nýj-
ungar evrópeiskra og ameri-
kanskra húsameistara og tækni
vesturlanda, svo að vesturlanda-
búamnn finst liann vera heima
tijá sjer þegar hann sjer þessi
furðuverk. Til dæmis um þetta
má nefna „Yamato“-gistihúsin,
sem stofnuð hafa verið af suð-
ur-mandsjuriska járnbrautar-
fjeláginu. Uppi á þakinu á
Yamato-gistihúsinu i Mukden
voru veitingar i hinum fegursta
blómagarði og var hvert borð
setið þar, ágústkvöldið, sem jeg
kom þangað. Eintómir Japanar.
Karlnlennirnir flestir í Evrópu-
klæðnaði en kvenfólkið í jap-
önskum búningi. Það má segja
fólkinu það lil liróss, að það
liafði sig ekki mikið í frammi.
en þó duldist engum, að Japan-
arnir höguðu sjer eins og sá sem
vald hafði, enda hafa japönsku
embættismennirnir í Mandsu-
kuo þrefalt liærri laun en í Jap-
an. Þjónarnir áttu fult i fangi
með að hafa við að al'greiða og
mesl var drukkið þarna af hin-
um alþjóðlegasta allra drykkja:
ölinu. Sægur af ljósum frá hin-
um óleljandi tjósaauglýsingum
borgarinnar l)lasti við auganu
livar sem litið var og hljóm-
sveitin ljek „Glöðu ekkjuna“
eftir Lehar - maður gat haldið
að maður væri staddur í mið-
biki Evrópu, i hinni glöðu
Wienarborg, eins og hún var
fyrir ófriðinn. En gengi maður
úl að þakbrúninni og liti niður
yfr bæinn og sljetturnar alt í
kring, fanst manni likast þvi að
maður væri á þilfari í mikilli
ljósadýrð, eða einskonar eyju i
eyðilegu hafi, i einskonar ev-
rópeisku gerfi-.Tapan (eða jap-
aniseraðri Evrópu) mitt úti i
ókunnri Asíu. Jafnvel innan
hæjarlandsins er það ekki ör-
ugt, að fara um kinverjahverfin
á daginn, og á kvöldin er það
beinlínis hættulegt. Maður venst
fljótt af þeim sið í Mandsjukuo
að „ganga túr“ á kvöldin.
Landið htefir nefnilega alls
ekki verið hreinsað fyrir bófum
og hatursmönnum Japana enn-
þá. Þarna eru stjórnmálabófar,
sem tiafa stot'nað voldug fjelög
og stjórna þeim, eins og hverjir
aðrir bershöfðingjar. Annars
getur livaða meinleysisbóndi
sem er, liaft það til að bregða
sjer í bófalíki, þegar honum
býður svo við að horfa. Ef að
sultur er i búinu leggur hann
upp í ránsferð — það er sjálf-
sagður siður í landinu. Enginn
staður er tryggur i Mandsjukuo
nema þá helst ræmurnar með-
l’ram járnbrautunum, því að
þar er eftirlitið best. Járnbraut-
arstöðvar og brýr eru undir
gæslu, eins og þetta væru vígi,
og alvopnaðir hermenn eru í
hverri einustu járnbrautarlest.
í klefum þeirra sá jeg vjelbyss-
ur, handsprengjur og ýmislegt
annað, sem nægði til þess að
skjóta hverjum meðalbófa skelk
í bringu. Afleiðingarnar hafa
lika komið í ljós, því nú er orð-
ið langt slðan ráðist hefir verið
á brautarlestir í Mandsjukuo.
Nú er farið að láta járnbraut-
irnar ganga á nóttunni en það
er nýmæli i Mandsjukuo og lik-
lega líður ekki á löngu þapgað
til brautirnar þar standa á
sporði bestu járnbrautum í Ev-
rópu, og geta boðið farþegun-
um ekki lakari öryggi en járn-
brautir vesturlanda.
Bófafárið er vfirleitt alls ekki
vandasamt viðfangsel'ni lengur
í Mandsjukuo. Þar stendur Ivina
miklu framar. En það hafa
skapasl ný viðfangsefni. Hvítir
menn eru farnir að flytja til
bæjanna í Mandsjukuo, einkum
Rússar. Og það má búast við,
að Japönum revnist torveldara
að lialda í himilinn á þeim, en
gulu J)ræðrunum sínum.
---x----
Nenn sem lifa. 15.
Fjodor M. Dostojevski
Dostojevski er talinn einn
skarpasti sálfræðingur sem
heimsbókmentirnar hafa af að
segja. Hann var slavasinni, þ.
e. a. s. var andvígur áhrifum
Vestur-Evrópuþjóðanna á rúss-
neska menningu og var af hug
og sál rússneskur þjóðernis-
sinni. Dostojevski liefir sjer-
stöðu i heimsbókmentunum og
er talinn með djúpsæustu skáld-
um, sem uppi hafa verið.
Hann fæddist í Moskva, en
þar var faðir hans tæknir á
sjúkrahúsi. IJann fjekk mentun
sem her-verkfræðingur, en sagði
sig úr herþjónustu aðeins 23
ára, til þess að geta gefið sig
allan við ritstörfum.
Pyrsta bók hans, sem út kom
1816 hjet „Fátækt fólk“, og lýs-
ir fólki meðal hinna lágsettu
embættismanna í St. Pjeturs-
borg. Sagan er mikið meistara-
vei'k og fjekk óskift lof liins á-
hrifamikla gagnrýnanda Bjel-
inskij. Segir bókin frá tveimur
ungum elskendum, sem unnast
en vita að þau fá aldrei að gift-
ast.
Næstu árin skrifaði hann ýms-
gr skáldsögur, en i april 1849
urðu þeir atburðir, sem sviftu
hann vinnufriðnum um sinn.
Hann var sakaður um að hafa
tekið þátt í samsæri ýmsra bylt-
ingamanna og var settur í fang-
elsi en dauðadómur fjell á liann
um jólin sama ár. Hann var
færður úr fangelsinu á Semion-
ovskij-torgið og þar átti að
skjóta hann ásamt ýmsum öðr-
um, en á síðustu stundu var
dómnum brevtt í átta ára vist í
Síberíu og á aðfangadagskvöld-
ið 1819 lagði Dostojevski upp
þangað, með fangalest lil Omsk.
Eftir fjögra ára þrælkunarvinnu
i Síberíu var hann náðaður, það
er að segja, að honum var lieim-
ilað að gegna hermannsstörfum
í Síberíu, þangað til loks að
hann var leystur þaðan árið
1859.
En þessar tíu ára þjáningar
Framh. ú bls. VA.