Fálkinn - 11.12.1937, Qupperneq 6

(i
F Á L K I N N
Vladimir Semitojov:
Nafnlausir snillingar.
T)Ai) VAR kæfandi liiti út í garð;
■^intim, en á svölunum þar sem
hægt var að sitja í forsæluniji, var
rjett svo að maður gat dregið and-
ann. Gluggarnir á svölunum voru
alþaktir laufi vínviðarins og brenn-
andi sólgeislarnir sem komust gegn-
um laufiö, teiknuðu hinar fáránlcg-
ustu myndir á dúkinn á borðinu og
á gólfið.
A svölunum sátu þrír menn og
hölluðu sjer makindalega aftur t
bak i hægindastólunum; einn teygði
frá sjer langar og mjóar lappirnar.
hallaði snoðkliptum hausnunt upp
að stólbakinu og Ijet handleggin t
lafa niður með stólbríkunum. Hann
var rithöfundur, alkurinur i Rúss-
landi og Vestur-Evrópu. Kinnar voru
sognar og órakaðar, tiefið uppleit-
andi og sviplaust og maðurinn virt-
isl vera örmagna. Við samóvarinn
sat langur maður með svipmikið
andlit og langt hár — tónsmiður,
sem var alkunnur bæði i Evrópu
og Ameriku, öðrumegin við borðið,
og hinumegin dottaði alkunnur rúss
neskur leikari og söngvari.
Þetta gerðist i bæ einunt i Mið-
Hússlandi eilt sumar fyrir þrjátíu
til fjörutiu árum. Þessir þrír menn
voru nýlega farnir tið vekja eftir-
lekt. Það var mikið talað um þá
og skrifað, en sjálfir voru mennirn-
ir lítl kunnir.
Rithöfundurinn teygði úr sjer og
geispaði, svo að hrakaði í kjálkun-
unt.
Það segi jeg þjer, Fedja, sagði
hann við söngvarann, ;ið ]ni get-
ur haldið áfram að syngja eins og
þig lystir, en enginn kærir sig neitt
um þig. Fólkið .... þínu fólki
stendur á sama um all .... Settu
frægan mann fyrir framan trýnið a
því, jú, þá situr það og gapir :if að-
dáun. Eftir tíu ár þá kemur það
kanske að hlusta á þig, en nú ....
Ilver trúir á snilling, sem gengur í
slitnum frakka og með bætta skó,
Serega.
Serega var þessa stundina önnum
kafinn við að hella teinu í bollana
og .... horfa á sig í spegilfægðum
samóvarnum. Toginleita andlitið
með íbogna nefið var fallegt og
eðlilegt í speglinunt.
Ertu nú að dást að sjálfum
þjer, rjett einu sinni, Serega? Þú
átt gott, sem gelur orðið fallegur I
samóver, en mig .... bilur enginu
spegill á ....
Söngvarinn Fedja raulaði nokkra
bassatóna úr horninu sínu, glösin i
borðinu titruðu litið eitt undan
diúpum hljóðöldunum, hið ótrúlega
slóra brjóst hans og víðar nasirnar,
þöndust enn meira, er hann dró
andann.
Heyrið þið, piltar, sagði rit-
liöfundurinn, langar ykkur til að
gera ofurlilla tilraun? Skamt hjeðatt
er stórbýli. Það er rikt fólk, sem i
heima þar. Dóttirin leikur á píano,
sonurinn er við nám á háskólanum,
(.11 fjölskyldan talar frönsku, óðals-
berrann sjálfur ferðasl mikið um
Vestur-Evrópu, hann er frjálslynd-
ur, Irúir á menningu og upplýsingu
og er hrifin af hæfileikamönnum,
hverrar þjóðar sem eru. Það skemti-
legasta sem hann veit, er að hitta
rússneska bændur sem eru skynugir.
Hann dregur þá með sjer heim til
sin, eys i þá peningum til að menta
þá .... Þangað skulum við fara.
Þú Serega, getur farið að leika á
hljóðfærið þar eins og af tilvilj-
un, Fedja syngur og jeg get lesið
eitthvað uþp að gainni mínu ....
En hvernig eigum við að fara
:;ð komast inn þar? Eigum við kan-
ske að láta sem við sjeum i atvinnu-
leit ?
Við hjálpum honuin við hey-
skapinn. Það er einmitt mesti anna-
timinn núna og nógar hefir hann
slægjurnar .... Þykir þjer ckki
garnan að slá, Serega?
Jeg hefi aldrei reynt það.
— Jæja, þá getum við Fedja tek-
ið orfin, en þú rakar á eftir okkur.
Daginn eftir fóru þeir allir í hóp
heim á aðalssetrið. Þar busluðu end-
ur og gæsir í pollunum, kvenfólkið
óð forina berfætt, kalkúnar og
hænsni spigsporuðu við eldhúsdyrn-
ar og í steikjandi sólskininu lá gris
í forarpolli, sem var næstum þorn-
aður ui)|).
Þeir spurðu eftir óðalsherranum.
Far ]ni á undan, Lexei, sagði
Fedja.
Allir þrír voru þeir i grófgerðum
skyrtum, með bastskó á fótunum og
gamla sefhatta á höfðinu trosnaða
i jaðrana.
Oðalbóndinn kom úl. Þeir þrifu
lil höfuðfatanna, allir þrir.
Góðan daginn, piltar, hvaðan
ber ykkur að?
Við göngum milli bæja og leit-
um okkur atvinnu.
Atvinnu hefi jeg sjálfsagt handa
ykkur, en hvað kunnið þið?
Við gerum alt sem fyrir kemur.
Jæja, jeg þarf að láta gera við
lystihúsið lijerna i garðinum og svo
verðið þið að flytja píanóið; það
er afmælisdagurinn hennar dóttur
minnar hinn daginn.
Þeir fóru út í lystihúsið allir þrír.
lil þess að Iíta á það. Það þurfti að
setja í það nýtt gólf, skinna upp
slólpan tindir því og svo varð að
hreinsa alla gangana í garðinunt.
(Vðalsbóndinn gat þess að þa'ð
inundu koma margir gestir.
Haldið þið að þið getið koinið
]>essu af á tveim dögum?
Já, okkur ætti ekki að verða
skotaskuld úr því. Við mundum geta
komið því af á einunt degi.
Svo tóku ]teir til starfa .... Að
kvöldi sí'ðari dagsins höfðu þeir
borið píanóið út í lystihúsið og
Sergei settist á stól við þa'ð og sló
upp lokinu.
Tónskáldið sat þarna við hljóð-
færið og Ijet langa mjúka fingurn-
ar lí'ða yfir nóturnar. Hljóðfærið
var mjög illa stemt. Sergei fitjaði
upp á trýnið óg tók nokkur grip
á það.
Spilaðu sónötu, sagði rithöf-
undurinn.
Nei, þar ómögulegt, Alexei.
Við verðum að stemma það fyrst.
Nú gat söngvarinn Feodor ekki
setið á sjer lengur og sendi frá sjer
nokkrar bylmingsstrokur út i nátt-
myrkrið. Þá sást alt í einu ljós á
svölunum, einhver kom út og faldi
sig bak við lystihúsið.
Haltu áfram! haltu áframi
livæsti rithöfundurinn.
Sergei Ijek enn nokkra tóna. Skugg
inn kom að lystilnisinu .... Það
var óðalsbóndinn sjálfur. .4 eftir
honum komu kona hans og dóttir.
Og það mátti grilla í ljósa frakkann
stúdentsins upp við húsið.
hver var þetta? spurði óðals-
herrann Jtegar liann kont inn i Jysti-
húsið Leikið þjer á hljóðfæri?
- Það var bara ofurlítil tilraun,
svaraði Sergei. En þnð þarf að
slemma hljóðfærið.
- Getið þið gert það? Sækið þið
lykilinn. Hann er í stofunni ininni,
uppi á bókaskápnum .... Og hver
ykkar er það sem syngur? Jeg heyrði
einhvern vera að syngja rjett áðan.
Það er hann þarna, hann syng-
ur ofurlítið — með sínu nefi. Það
voru tónskáldið og rithöfundurinu,
sem bentu á Feodor.
Blessaðir syngið þjer eitthvað
l'yrir okkur, jeg hefi svo gaman af
rússneskum þjóðlögum ....
Jcg get gjarnan sungið eitl-
hvað, en þá má enginn taka það
alvarlega.
MM! KOM cinhver með ljós, Sergei
tók píanólykilinn og festi upp
lokið á hljóðfærinu. Hann reyndi
einn tóninn.
Hálfan lón upp, Fedja?
Feodor kinkaði kolli.
Óðalsbóndinn og fólk hans bo-'o
þolinmótt meðan þeir voru að
stemma. Stundum varð Feodor að
sytigja rjettu tónana. Rithöfundur-
inn Alexei stóð álengdar fjær með
hendurnar í buxnavösunum. Óðals-
bóiidinn leit við og við undrandi
augum til konu sninar.
—- Hvilík raust! Með þessari rödd
gætuð þjer sungið i óperunni, vinur
minn. Hvar hafið þjer lært að
stemma hljóðfæri?
Það hefi jeg iært af sjálfum
mjer þegar svo bar undir. því að
við höfðum engan lil að segja okkur
til .... en það er nú enginn galdur,
því að ef einhver strengurinn er
falskur þá herðir maður bara á
honuin.
En hvernig getið þjer vitað.
bvað átt er við með heilum og hálf-
tim tón?
Við lærðum það af hringjaran-
imi heima i þorpinu, það kom stund-
um fyrir að við fengum líka að
syngja í kirkjusöngflokknum.
Óðalsbóndinn leit á konu sína og
dóttur.
Þarna eru piltar með hæfileika
sagði hann lágt. Þeir vita ekki
hvílíka fjársjóði þeir eiga.
Hann var afar hugfanginn af þess-
ttm nýju verkamönnum sínum. Þeg-
ar þeir höfðu stemt hljóðfærið fór
Sergei að spila rússneskt þjóðlag.
Fedja söng með, lágt i fyrstunni, en
smámsaman hreifst hann með og
söng af fullum hálsi.
Meira, meira! bað óðalsherr-
ann. Þjer verðið að mentast, ungi
vinur .... Þjer getið orðið fyrsta
flokks söngvari tiieð tímanum.
Kunnið þjer ekki neitt fleira?
Hann söng nokkra söngva í við-
bót.
- Marusja, heyrðu .... jeg ætla
að gera boð eftir honum prófessor
Nikolai Ivanovitsj undir eins á
morgun .... Við verðum að láta
hann heyra þetta .... Það er und-
i rsamlegt. Og þið, piltar góðir, þi'ð
verðið hjá okkur á morgun, þið get
ið l'engið herbergi í útúrbygging-
unni, og svo getið þið sungið og
spilað fyrir okkur á morgun. Það
skal verða gaman að heyra, hvað
prófessorinn segir .... Þið verðið
endilega að læra .... og sá ]triðji
ykkar — kann hann nokkuð?
Jeg get lesið upp kvæði, sagði
höfundurinn úr sínu horni.
Já sjáum til. Þetta er alveg
fyrirtak. Þá getið þjer lesið upp
fyrir okkur á morgun. Yrkið þjer
sjálfur eða lesið þjer eingöngu upp
vtrk annara?
— Jeg yrki sjálfttr, sagði Alexei
lctilega.
Lesið þjer eitthvað upp fyrir
mig núna.
Hann trúir mjer ekki, skálk-
tirinii, hugsaði Alexei með sjer og
las svo, hálf nauðugur, upp kvæði
eftir sig, sem enn var óprentað.
Meðan hann las sat óðalsherrann
kyr, og undrunarsvipurinn fór si-
vaxandi á andlitinu á lionum.
Þarna er hann kominn, þjóð-
si illingurinn, hvíslaði hann á
l'rönsku.
Það er það sem jeg hefi altaf
sagt, að meðal almúgans dyljast á-
\alt hæfileikamenn, hópum saman.
Ágætt, sagði hann við rithöfundinn.
sem nú hafði lokið upplestri sinum.
Maður ætti eiginlega að táta prenta
þetta, sem þjer fóruð með. Hafið
þjer nokkurntima leitað fyrir yður
hjá blöðunum?
Nei, það hel'i jeg ekki.
En hafið þjer haft nokkurn
kennara?
Enginn hefir kent mjer neitl,
jeg lauk ekki cinu sinni barnaskól-
anum heima.
Merkilegt! Jæja .. við höldum
þá hljómleika á morgun, piltar, ])ið
eigið að spila, syngja og lesa. Gest-
irnir okkar mega til að fá heyra
,\ kkur ....
F)AI) VAR líf og ljör í herhergimi
í utbyggingunni ttm kvöldið.
Sjáðu til, Fedja, að á morgun
verður nostrað við okkur eins og
hvítvoðunga. Hann lá á grófgerðri
hálmdýnu og rabbaði. Þú hefir ekki
hugmynd um, hvað svona fólki
þykir gantan, þegar það fær tæki-
færi til að gerast verndarar óviður-
kendra listamannsefna. Og hvers
vegna, heldurðu? Til ]iess að gela
gortað af því eftir: það var jeg sem
varð fyrstur til að vekja athygli a
honum og hjálpa honum, skilurðu?
S.vngdu söng eða lestu upp vers, og
þá hremma þeir ])ig undir eins og
stilla þjer upp á pall til sýnis, al-
veg eins og dýr í búri. Sjáið þið
hjerna, gott, fólk .... snillingur úr
hópi almúgans.
En til hvers eigum við þá að
lííma hjerna? sagði tónskáldið.
Komdu, Fedja. Við skulum fara . . .
En hlutverkin, sem þeir höfðu
lekið að sjer að leika voru í raun-
inni bráðskemtileg, svo að þeir urðu
ásáttir um, að leika þau lil enda.
jTjAGINN EFTTR var fjöldi gesta á
J()ðalssetrimi. Gestir af nágranna-
hýlunum og úr bæjunum. Prófess-
orinn hafði verið boðinn tii ao
lilusta á |)essi þrjú viðundur.
Frá því snemma um morguninn
hafði kvenfólkið staðið kófsveitt við
að steikja hænsni og kalkúna i eld-
húsinu, en kunningjarnir þrír vorti
ekki látnir matast me'ð gestunum
heldur fengu þeir matinn í útbygg-
ingunni.
Dunja. rjóð og mjaðmabreið
vinnukona bar þeim matinn og
skríkti: „Komið þið með mjer inn
i eldhús, |)á slepp jeg við að’ bera
matinn alla leið hingað.
Já, því ekki það, strákar, kom-
ið þið, við skulum fara með henni
inn í eldhús.
Þar stóð langborð sem vinnufólk-
ið mataðist við. Nokkrar flöskur af
brennivíni og glös með agúrkum
höfðtt verið sett fram. Digur og
götnul eldakona með andlit sem var
eldrautt af hitanum, stóð við elda-
vjelina með skaftpott í hendinni.
Loftið i eldhúsinu var þykt og þungt
af matarlykt, Sergei fitaði upp á
Irýnið. Þeim var tekið með mestu
virktum, öllum þremur og fólkið
færði sig saman, svo að það yrði
rúm handa þeim við borðið. Elda-
konan virtist vera óánægð með eilt
og annað og gaf þeim óhýrt auga.
Má jeg spyrja, eruð þið úr
kirkju-söngsveitinni? spurði hún.
Eftir tvo snapsa fór Feodor að