Fálkinn - 05.02.1938, Blaðsíða 5

F Á L K 1 N N
Caruso sem Canio i „Töfraflautunni"
eftir Mozart.
scm þjer skuldið mjer fyrir kvöldið.
En upphæðin verður að svara til
þess kaups, sem jeg fæ nú, nefni-
lega tvö þúsund dollara. Það er
ódýrt, þvi að þá söng jeg í átta
tíma en nú syng jeg aðeins i þrjá
fyrir þessa borgun. Og þessvegna
verð jeg að fá 20 ára vexti af upp-
hæðinni“.
Baróninn varð að láta í litla pok-
ann. Hann slepti tilkalli til frakk-
ans og kvaðst ánægður ef hann fengi
rithönd Carusos. Caruso sendi hon-
um undir eins áritaða ljósmynd og
lævirkjam.vnd úr silfri.
C'FTIR ÝMSA örðugleika og mis-
K heppnaðar tilráuiiir fjekk Car-
uso loks að syngja opinberlega í
óperunni „L’Amipo Francesco“.
Frumsýningin fór illa, en nú hafði
Caruso náð ifótfestu á leiksviðinu.
Hann fjekk ýms hlutverk en sigur-
inn kom ekki og áheyrendurnir ekki
lieldur og margan morguninn vakn-
aði Caruso svo, að hann vissi ekki
hvar hann ætti að fá aura fyrir
morgunverðinum. Leikhúsið fór á
hausinn og eftir fjögra vikna söng
kom Caruso lieim til Neapel með 2
centisima í vasanum.
En Caruso var eins og Micawber
i „David Copperfield“ altaf viss um,
að „eitthvað hlyli að ske“ — og
nú varð tenórsöngvari Bellini-óper-
unnar skyndilega veikur, er hann
átti að syngja i „Faust“. Caruso var
ráðinn í hlutverkið fyrir 25 lírur.
Það var hæsta kaupið, sem hann
hafði nokkurntíma fengið, og í sig-
urvímunni keypti hann sjer undir
eins livíta hanska og hvíta silkisokkn.
Micawber hafði aldrei ]>essu vanl
'rjett fyrir sjer. „Faust" og Caruso
gerðu lukku, og hann var ráðinn
tii fjögra vikna. Eftir að hann liafði
sungið i „Bigoletto" var hann ráð-
inn lil eins mánaðar til Kairo fyrir
(iOO lirur. Það voru auðæfi i þá
daga!
Og riú var isinn brotinn. Með
ótrúlegri ástundun hafði honum
nokkurn veginn tekist að sigrast á
vandkvæðunum með háu tónana og
i Ivairo söng hann aðalldutverkin
i ýmsum óperum. Þegar hann kom
þaðan aftur voru honum boðnar
750 lírur á mánuði undir eins og
hann steig upp á bryggjuna. En
erfíðleikarnir voru ekki búnir.
Sönglist hans fann ekki náð i aug-
um söngdómaranna. Caruso var af-
fluttur i blöðunum. Ráðning hans
var á enda og hann var einmana
og atvinnulaus á ný. Mánuðir liðu
en enginn kom til hans og vildi
ráða hann.
Samt fjekk hann stuttar ráðningar
við og við, en háu tónarnir, sjer-
staklega í „BIóma-aríunni“ í Carmen
bökuðu honum enn erfiðleika. Rödd-
in brast, og allir voru i öngum sín-
um —— ekki sist hann sjálfur. Lom-
bardi kennari hans reyndi með öllu
móti að laga þella. Alt viðvikjandi
andardrættnum var gefið lionum inn
í smáskömtum, hann lærði að láta
kjálkana slapa, beygja höfuðið og
spyrna bakinu upp að vegg. Svo
brýndi hann röddina af alefli og
loks fór þetta að bera ávöxt. Eftir
nokkra mánriði var það orðið sjald-
gæft að röddin brysti, en alla tíð
síðan beygði Caruso höfuðið, þegar
hann tók háan lón. Þegar hann
hafði vald á tóninum kastaði hann
höfðinu aftur og ljet tónana berast
út i geiminn, betur en nokkur ann-
ar gat.
T}Ó að söngvarinn væri enn ungur
^og liefði ekki náð fullum list-
þroska, hafði hann þó lært margl
af reynslunni. Ilann lærði eitthvað
af hverjum ósigri. Hann var heil-
brigður og ljek á als oddi og lukkan
virtist vera að nálgast hann. En
ennþá fjekk hann ekki nema 20
lírur fyrir hvert söngkvöld og hafði
lítið að bíta og brenna. En svo var
hann ráðinn lil Livorno og sjálfur
telur hann listferil sinn byrja þar.
Puccini hafði nýlega lokið við óper-
una „La Boheme" og ákvað að Car-
uso skyldi syngja hlutverk ltod-
olphes. Óperan vann stórsigur. Car-
uso gat neytt allra hæfileika sinna
í hlutverkinu, og signora Ada Giac-
hetti, sem söng hlutverk Mimi á
móti honum, varð siðar konan hans.
Nú vann hann sigur eftir sigur á
söngferðum sínum um ítalíu. Vitan-
lega átti hann við brellur og and-
stöðu að stríða eins og allir söngv-
arar, en liann sigraðist á því öllu,
með sinum frábæra söng og leik.
Tilboðunum rigndi yfir liann. Hann
gat valið úr og fór nú fyrst til
Russlands fyrir 0000 líra mánaðar-
kaup. Hann vann stórsigur í St.
Pjelursborg og var kyntur keisaran-
um eftir hljómleika, sem hann hjelt
í Vetrarhöllinni. En heldur , þótti
honum lítið til keisarans koma.
Caruso var nú 20 ára og var sem
óðast að verða fullþroska listamað-
ur. Hann sat yfir óperuhlutverkum
sinum dag og nótt, því að honum
fanst ekki bjóðandi nema það
bcsta. Og aldrei bcitti hann neinuin
brögðum til þess að losna við baga-
lega ráðningarsamninga, sem hann
liafði gert.
Nú fór gengi Carusos sívaxandi.
Hann var ráðinn til Shður-Ameríku
og nú var kaupið 45.000 lirur á mán-
uði. Þaðan aftur til Ítalíu og söng
þar á öllum heldri söngleikahúsum.
Hann lærði ný hlutverk og innan
skamms hafði hann 00 stórhlutverk
jafnan á takteinum. En aðrar bækur
opnaði liann aldrei. „Jeg læri af líf-
inu en ekki af bókum“ var orðtak
lians. Hann kunni líka lítið í tungu-
máluin, cn gat eigi að síður sungið
flest blutverk stórlýtalaust á lieims-
málunum. Hann var vakinn og sof-
inn i söngnum og sístarfandi. Jafn-
vel á ferðalögunum vann hann eftir
strangri áætlun.
Hann fór aftur til Buenos Aires
en var af einhverjum ástæðum tek-
ið fálega. Hann var nú orðinn svo
stór upp á sig, að hann ákvað að
fara umsvifalaust til ítaliu aftur, ef
hann fengi ekki góðar viðtökur. En
fyrsta kvöldið sem hann söng ætlaði
alt af göflunum að ganga af fögn-
uði, svo að gera varð hlje á sýn-
ingunni. enda hafði hann lagt sig
allan fram til þess að heilla fólkið,
sem hann vissi að var andstætt
honum.
Áriö 1901 söng hann í l'yrsta
sinn á Teatro alla Scala - Skala-
óperunni í Mílano, sem er frægasta
söngleikahús heimsins. Hann sigraði
og varð uppáhaldsgoð Toscaninis,
hljómsveitarstjórans mikla. Nú hafði
liann unnið fullnaðarsigur og aldrei
lcið honum belur a æfinni en nú.
Hann naut lífsins og át og reykti
„eins og svampur“.
Læknar og aðrir voru forviða á
hver kynstur Caruso gat reykt án
þess að röddin liði við það. Hann
var óstjórnlegur reykingamaður. Eitt
sinn stóð hann reykjandi bak við
leiktjöld Berlinaróperunnar og
reykti. Brunávörður kom að og
sagði, að það væri ekki leyfilegl
að reykja þarna. „Þá fer jeg!“ svar-
aði Caruso. Brunavörðurinn hljóp til
leikhússtjórans og liann til Carusos
og það varð að samningum, að Car-
uso mætti reykja ef brunavörðurinn
vildi fylgja lionum eftir, með vatns-
fötu i hendinni. Frá þeim degi
gekk Caruso bak við tjöldin með
sígarettu í munninum og bruna
vörð með skjólu í hendi á hælun-
um.
í desember 1901 álti Caruso að
syngja í fæðingarborg sinni, Neapel.
En þar voru ýmsir á móti bonum,
einkum di Castagneto jirins, sem
miklu rjeði. Caruso gat auðvitað
vingast við hann, en kunni ekki
við það. Hann ætlaði að láta rödd-
ina sigra prinsinn. En hann beið
ósigur. Caruso var „píptur niður“ i
fyrsta og síðasta skifti á æfinni.
Hann uppfylti samning sinn en söng
aldrei framar opinberlcga i Neapel.
Enginn er spámaður í sinu föður-
landi.
Uppfrá þessu söng hann mest er-
lendis, i Monte Carlo, París, London,
Berlín og umfram alt í New York.
Og allstaðar sigraði hann. Nú voru
ekki aðfinslurnar hjá söngdómur-
unum — þeir voru í vandræðum
með að finna nógu sterk lofsyrði.
Caruso varð heimsborgari, hætti að
ganga eins og ítalskur sveitamaður,
og tekjur lians voru stórkostlegar.
Hann keypti sjer óðal i Ítalíu fyrir
2 miljón lírur, át eins og glimu-
kappi og reykti „eins og skorsteinn",
hann söng svo að allir sem gátu
borgað hlustuðu á hann — miðarnir
voru dýrir — hárin sá dyr liimn-
anna opnast fyrir áheyrendunum,
en sjálfur stóð liann fyrir utan.
Caruso var einmana og enginn
gæfumaður.
Ivonan hans hafði farið frá hon-
um og Caruso, sem var heimakær
að eðlisfari, var lítil uppbót i gleði-
drósunum. Heilsan fór að bila svo
að oft varð að fresta sýningum á
Metropolitan í New York, þar sem
hann söng nú að staðaldri. Vinir
hans reyndu að hafa ofan af fyrir
honum en hann sat þó mest einn i
tómstundum sínum — og teiknaði.
Þegar hann auðgaðist fór hann að
kaupa litlar myndastyttur og átti
heilt safn al' þeim að lokum. Og
stundum var liann timunum saman
að skoða þessa gripi.
En hann gleymdi aldrei skyldum
sínum. Grammófönfjelögin gerðu
honum kostaboð og liann var stund-
um svo vel upplagður, að hann gat
sungið tíu óperulög á plötur sama
daginn. Hann græddi alls um tvær
miljónir dollara á þessari „auka-
vinnu“.
Hvað listina og fjárhaginn snerti
voru mótlætistímarnir löngu liðnir.
Hann gifti sig aftur og þó að hann
eignaðist ágætt lieimili var liin forna
gleði liorfin honum. Læknarnir rjeðu
honum til að hreyfa sig meira og
borða minna. En liann hafði ekki
dug í sjer til að hlýða Jiessu en
hjelt áfram kyrsetunum og að kýla
vömbina.
5
lÍR ALÞJÓÐAHVEFINU
i Shanghai er myndin lijer að ofan.
Þar s'jást enskir liermenn, en þó að
þeir hafi haft nóg að hugsa undan-
farnar vikur, gefa þeir sjer samt
tíma til að spjalla við stúlkurnar,
bak við varnargarðana, scm þeir
hafa gert úr sandpokum.
SAIJI KATSUKI
heitir hæstráðandi japanska herliðs-
ins i Kína. Þessi mynd af honuin er
tekin, þegar liann er að líta eftir í
sjúkraskálunum við norðurvigstöðv-
arnar.
Og hann eltist fyrir ár fram. Einn
dag er liann var i bílferð með konu
sinni fjekk hann ákafan skjálfta.
Hann háttaði undireins og liann kom
heim en liafði mikinn hósta og
kastaði upp. Samt rjetti liann svo
við aftur, að liann söng á Metro-
politan 8. desember 1919 i „Ba-
jasso“. Röddin brast, en liann söng
hlutverkið á enda, þó fárveikur væri.
lvvöldið eftir liafði liann fengið
brjósthimnubólgu og svo bættist
lungnabólga ofan á. Það var gerður
á honum uppskurður. Caruso lá
meðvitundarlaus i marga daga, en
jafnaði sig svo. Og heknirinn sagði
honum að fara til ítaliu sjer til
heilsubótar.
Hann dvaldi uin tima i Sorrent
við Neapel og rjetti við. Þá fór
hann til Pompeji og ofraði 10.000
lírum á altari Pompej-mærinnar í
þakklætis skyni fyrir heilsugjöfina.
En jiessi ferð reið honum að fullu.
Hann dó 2. ágúst 1921, aðeins 48
ára gamall. Á banastundinni hjell
hann báðum höndum um hönd konu
sinnar og kallaði í sífellu: „Doro —
Iloro — láttu mig ekki deyja!“