Fálkinn - 11.06.1938, Qupperneq 11

F A L K I N N
11
YNGSW
LLS&NbMRNIR
Frjálst er í fjallasal.
Nú er koniiö suniar og línii úli-
legunnar i nánd. Idö eruð hætt í
skólanum og nú langar ykkur að
nola suniarl'ríiS lil þess afi komast
úl i guos græna náttúruna, farsi
nieó tjald og setja það upp á t'al-
leguni stað og vera húsbændur á
ykkar heimili.
við þá er ómissandi að hafa eid-
löng. Hana sjáið þið á mynd 4, en
þið megið ekki hafa hana lengi í
eldinum þvi a'ð þá kviknar í henni.
En það er svo óviða, að elds-
neyti er til að gera bál. Og það
verður að sýna ítrustu gætni ef bál
er gert á víðavangi. í fyrsta lagi
Hjerna á myndinni sjáið ]jið
ýmisleg útilegu-áhöld og sum þeirra
getið þið búið ykkur lil úr kalviði,
ef þið eruð í skógi. Mynd I sýnir
diskagrind. Tveim röðum af kvist-
um er stungið í jörðina og lailgur
kvistur lagður á milli, svo að röntl-
in á diskunum snerti ekki mold eð i
gras. Diskarnir þo.rna fljótar þegar
þeim er komið l'yrir svona.
Mynd 2 sýnir pottkrók, sem er
alveg ómissandi el' maður vill forð-
asl að brenna sig þegar maður tek-
ur potlinn' af eldinum því að hald-
an vill stundum hitna, eða pott-
eyrun. Og mynd 3 sýnir steikar-
tein. sem er nauðsynlegur þegar
steikt er yfir opnum eldi.
Ef maður gerir bál til að elda
verður það að vera á grjóli eða
sandi, svo að enginn grasvörður sje
sviðinn. í öðru lagi verður að vera
nóg af vel þurkuðum kalviði til
þess að nota sem eldsneyti. Þið
verðið að varasl að brjóta kvista
af lifandi hríslum í eldinn,. því að
bæði er það, að þá skemmið þið
skóginn og svo munuð jiið komast
að raun um hitt, að nýr viður brenn-
ur ekki. hað er þýðingarlaust að
reyna að brenna honum.
Mynd 5 sýnir Ijósker, sem nol-
ast mái við ef þið hafið ekki annað
betra. Það er gert úr niðursuðudós
og skorinn úr henni geiri, sem er
látinn snúa undan vindi. I>á logar
ljósið rólega.
begav mýflugan bílur.
Einn af hnifunum, broddurinn, e,-
hoiur að innan og úr honum kem-
ur safinn i sárið. í þessum safa eru
sveppar sem gerast, svo að hörund-
ið þrútnar. Eíka er i safanum efni,
sem hindrar að blóðið storkni, þvi
að flugunni kæini það illa ef manns-
blóðið storknaði í broddinum á
henni og stiflaði hann og jafnvei
kjaftinn lika.
Ef þið sjáið flugu sem er að
sjúga úr ykkur blóð þá skultið þið
láta hana eiga sig. Hún sýgur nefni-
Jega meslan Ivlutann af eitrinu sem
hún spýr, ofan i sig aftur. •— Á
ínyndinni sjáið þið mikið stækk-
aða mynd af þessari leiðu skeþnu.
Þið hafið sjálfsagt öll orðið fyr-
ir því, að mýfluga biti ykkur, en
vitið þið eiginlega hvað það er
sem gerist við slikl tækifæri?
þegar flugan sest á bandlegginn á
ykluir eða fótinn og „fer að brýna
busana"? Flugan hefir nefnilegi
hnifa, sem hún nolar þegar hún
stingur, og iricira að segja ekki
færri en (i. Tveir hnifarnir eru
„kjaftabeinin“, tveir eru kjaftaklærn-
ar, svo kemur broddurinn og lpks
skolturinn. Þegar flugan stingur
borar hún fyrst gal með skoltinum
og borar siðan öllum fimm h'nífun-
um ofan i gatið. Ef þið gætuð sjeð
mýflugu i stækkunargleri meðan
húri er að stinga, sæjuð þið að allir
hnífarnir hverfa inn i hörundið.
„Góð jörð" saga Pearl Buck, sem
kom út á íslensku fyrir tveimur ár-
um, var kvikmynduð i fyrra og hcl-
ir myndin orðið eigi óvinsælli en
hókin. Enda leikur hinn mest dáði
skapgerðarleikari nútímans, Paul
Muni, hlutverk Wang Lung og Luise
Hainer leikur Olan. Auk þeirra leika
aðeins fjórar hvítar persónur í
myndinni, en auk statista eru þar
(i8 Kínverjar sem hafa talandi hlut
verk. Eri alls liafa 700 manns aðstoð
að við myndatökuna.
Alll með islenskum skrponi1 *fi
Hvernig verkar priinuninn?
Það er áhyggjuminsl að trcysta
ekki á eldsneytið og ætla ekki upp
á bálið, heldur hafa með sjer pri-
ínus og olíu. Ferðaprimusarnir eru
svo handhægir og litlir, að þao
munar lítið um þá í farangrinum.
En það kemur stundum fyrir að
prímusarnir eru kenjóttir, einkum
meðan verið er að koma upp loga
á þeim. Þessvegna er gott að vita,
hvernig prímusinn er gerður og
hvernig rjett.ilega er með hann
farið.
Lítið þið nú á myndina: Geym-
irinn (I) er fyltur með steinoliu
um stútinn (II), en á honum er
ofurlítið gat, sem hægl er ;>ð loka
nieð skrúfu. Sjálfl lokið er skrúfað
svo fast á stúlinn, að ekkert loft
komist upp með því. Með dælunni
(III) er dælt lofti inn í geyminn.
Á þann hátt myndast loftþrýstingpr
ofan á oliunni og vegna þessa þrýst-
ings reynir olían að komast út. En
eina opna leiðin, eftir að skrúfað
hefir verið fyrir með litlu skrúf
unni á II, er upp i gegnum hálsinn
á prímusnum (IV) og gegnum
brennarann (V). Eins og örvarnar
sýna fer olían ýmsar krókaleiðir
gegnum brennarann, uns hún loks
kemst út um ofurlítið gat í honum
miðjum. Ef brennarinn er kaldur
þegar dælt er, kemur olían fljót-
andi út, en það má hún ekki gera.
Þessvegna er brennarinn hitaður
upp, svo að olian breytisl i gas við
að fara i gegnum hann og lieli i
gas streymir upp og brennur með
bláum loga og íniklum hita. Hitinn
Irá primusnum er svo sterkur að
hann hitar litinn ketil með vatni
upp í suðumark á 2—3 mínútum.
Aðalatriðið er það, að olían veröi
að gasi, eða að brénriarinn verði
nógu heitur. Hann er hitaður á
þann hátl, að suðuspritti er helt
i litla skál undir brennaranum, og
kveikt á þvi, svo að hann hitnar
og olían verður að gasgufu innan í
brennaranum. Nota má olíu til þess
að hita brennarann ef á liggur, eu
það er ekki hentugt, þvi að hann
sótast af henni. En það er áriðandi
að ekki sje sól á brennaranum. Það
þarf að hreinsa hann oft og vel.
Og prímusnál þarf jafnan að hafa
við hendina, ef ske kynni, að brenn-
aragatið stiflaðisl. Það er svo litið,
að ekki þarf mikið til.
Önnur aöferð
til að láta sviffluguna fljúga
Það sem alt veltur á, er að svif-
flugan komist í nógu niikla ha>ð,
alveg eins og þegar þið látið dreka
fljúga. í þvi augnamiði takið þið
stinnan málmþráð (píanóþráð) og
beygið þrjú augu á hann, eins og
sýnt er á teikningunni. Málin eru
millimetrar. Fremsta augað (1) er
hringur sem er hornrjett á þráð-
inn og sveigður dálítið aftur. Við 2
og 3 er ekkert að atliuga, þau eru
aðeins til að festa „starlsnúruna"
og stjelið. Á teikninguniii sjáið þið
hvernig auga 1 er fest á krókinn á
svifflugunni, cn í aftasta augað er
fesl venjulegl drekastjel. Undir
stjelinu á flugvjelinni (4) eru festar
tvær næfurþunnar messingþynnur.
Þær eiga ekki að fjaðra meira en
svo, að þær aðeins geti haldið málm
þræðinum föstum, þegar svifflug-
unni er lyft með drekasnúru á
venjulegan liátt, sem fest er í aug-
un I og 2. Þegar svifflugan er kom-
in i sæmilega hæð slakið þið á
snúrunni og farið með hana undir
sviffluguna og krækist málmþráður-
inn þá af króknum á vjelinni og
dettur. en svifflugan Ijettist.
Tóta frwnka.
Þretlán njósnarar frá Rússlandi,
sem sendir höfðu verið til Ítalíu til
þess að njósna um verksmiðjufyrir-
læki þar, háfa verið teknir fastir og
dæmdir i fangelsi. Meðal þeirra var
verkfræðingurinn Gregor Gregorielf,
frændi Stalins, sem fjekk 13 ára
langelsi. Hinir fengu 10—20 ár.