Fálkinn


Fálkinn - 20.01.1939, Page 8

Fálkinn - 20.01.1939, Page 8
8 F Á L K I N N Saga frá Sankti-Gotthard. ÞaÖ er laugardagskvöld í Göschen- cri í fylkinu (kantónunni) Uri. Norð an megin við Sankt-Gotthard, þar sem germönsk tunga er töluð og þar sem býr kyrlátt, vingjarnlegt fólk, sem er sjálfs sín ráðandi, þar sem „skógurinn helgi“ er eins og vörður gegn snjóflóðum og aurskriðum, ligg- ur smábær við dálítinn læk, sein knýr kvarnarhjól og fóstrar silunga. Á laugardagskvöldunr, þegar angel- us' ómar safnast þorpsbúarnir sam- an við brunninn undir stóra val- hnotutrjenu. þangað kemur póst- meistarinn, amtmaðurinn og jafnvel ofurstinn, allir með ljái um öxl. Þeir koma frá slættinum til þess að þvo Ijáina, því þarna er vinnan höfð í heiðri, og holt er heima livað. Svo koma unglingspiltarnir með Ijáina sina, og stúlkurnar á eftir með mjólk- urskjólurnar; að lokum safnast svo kýrnar, þessar risavöxnu kýr, sam- an. Landið er frjótt; en vínviður vex ekki norðan megin við Gotthard, ekki olífur, ekki mórberjatrje, ekki mais. Grænt gras og gulleitt korn, há valhnotutrje og feitt sauðfje, er það sem fólkið lifiir þarna á. Veitingahúsið Gullni hesturinu liggur rjett við brunninn, undir hengibröttum Sankt-Gotthard; og í trjágarðinum við langborðið sitja þeir nú sláttumennirnir að loknu dags- ins erfiði, allir við sama borð, án manngreinarálits: amtmaðurinn, póst meistarinn, ofurstinn og unglings- piltarnir; verksmiðjueigandinn, er býr til hálmhattana og verkamenr hans, litli skósmiðurinn, skólameist- arinn, og svo allir hinir. Þeir tala um jarðargróðann og mjaltirnar; og þeir syngja saman, al- þýðusöngva, sem minna á seljahorn- ið og hjarðbjöllurnar. Þeir syngja um vorið og hina hreinu gleði þess, um vorið vonablátt og trygðagrænt. Og þeir drekka ljóst öl. Þvi næst stendur ungdómuri rn upp til að leika sjer, glíma, og stökkva, þvi á morgun er skotkepni, og þá er nú betra að vera fimur. Og þessvegna er blásið snemma i lúðrana um kvöldið, svo að enginn skyldi koma syfjaður og dasaður til skothátíðarinnar, þar sem heiður bæjarins er í veði. Sunnudagurinn rann upp með ldukknahringingu og sólskini; há- tíðisklætt fólk safnaðist saman frá nærliggjandi bæjum, og allir litu út fyrir að vera útsofnir og nývakn- aðir. Nú höfðu karlmennirnir næst- um undantekningarlaust skift á ljá og byssu; stúlkurnar og giftu kon- urnar gáfu þeim rannsakandi og örf- andi augnaráð, því að það var vegna húss og heimilis að þeir lærðu að skjóta, og skotmeistarinn vissi að hann átti að byrja dansinn með fallegustu stúlkunni. Nú kom gríðarstór vagn, er dreg- inn var af fjórum fjörlegum hestum, er skreyttir voru böndum og blóm- um. Allur vagninn var einn stór laufsalur með bekkjum; fólkið, sem sat, þar sást ekki, en það heyrðist söngur innan úr salnum, fallegur, hljómsterkur söngur, um Sviss og Svisslendingá, fallegustu og hraust- ustu þjóðina í heiminum. Svo var skrúðganga barnanna; þau gengu saman tvö og tvö og leiddust, eins og þau væru góðir vinir, eða eins og litlar brúðir og brúðgumar. Og þegar klukknahringingin byrj- aði, gengu allir upp til kirkjunnar. En þegar guðsþjónustunni var lok- ið byrjaði hátiðin; og við skot- brautina, sem lá upp að Sankl- Gotthards hengjunum, ómuðu skotin eitt af öðru. Sonur póstmeistarans var skol- meistari bæjarins og það var enginn efi á því að hann mundi taka verð- launin í þetta skiftið. Nú kom röðin að honum. Hann skaut sex sinnum og fjórum sinnum í mark. En þá heyrðist uppi í fjallinu há- vaði og gauragangur; steinar og möl valt niður brekkuna, og grenitrjen i verndarskóginum helga nötruðu eins og fyrir stormi. Rjett í sama hili sást maður með byssu um öxl upp á gríðarstórum kletti. Hann veif- aði hattinum. Þetta var gemsuskytt- an fræga, Andrjes frá Airolo, ítalska bænum í kantónunni Tessin, sem var hinumegin við l'jallið. — Farðu ekki inn í skóginn! hróp- uðu allir skotmennirnir. Andrjes skildi þá ekki. — Farðu ekki inn i skóginn! fjall- ið hrynur þá yfir okkur! æpti amt- maðurinn. — Jæja, látið þið það þá koma! svaraði Andrjes og brunaði sjer með ofsahraða niður snarbrattann. Og hjer er jeg! — Þú kernur of seint, sagði amt- maðurinn. — Jeg hef aldrei komið of seint, endurtók Andrjes, og gekk að skot- brautinni, bar byssuna sex sinn- upp að kinninni og skaut sex sinn- um í mark. Nú var hann sigurvegarinn; en fjelagsskapurinn hafði sín lög, og fólkinu þarna geðjaðist ekki að dökk leita, velska fólkinu hinumegin við fjallið, þar sem vínviðurinn óx og silkið var spunnið. Það var erfða- fjandskapur á milli og það mátti ekki taka skot Andrjesar gild. En Andrjes gekk til fallegustu slúlkunnar, sem var dóttir aml- mannsins. Hann bað hana með mestu kurteisi að dansa við sig fyrsta dans- inn. Geirþrúður fagra roðnaði, þvi að henni leist vel á Andrjes; en hún varð að neita honum. Það þyknaði í Andrjesi. Hann beygði sig lítið eitt 'o.g hvislaði í eyru hennar, svo að hún blóðroðn- aði: — Þú skalt verða konan mín, þó svo það dragist í tíu ár. Jeg hef farið átta stunda ferð yfir fjallið til að hitta þig, jeg varð of seinn; en i næsta skiftið skal jeg koma nógu snemma, þó svo að jeg verði að fara í gegn um mitt fjallið. Hátíðin var á enda og dansinn líka. Allar skytturnar sátu fyrir utan Gullna hestinn, og Andrjes var með í hópnum. Rudi, sonur póstmeistar- ans sat í hásæti, þar sem hann var skotmeistarinn, samkvæmt skotregl- unum, en Andrjes var það i raun og veru. Rudi langaði i orðasennu. — Þú Andrjes, sagði hann, erl duglegur veiðimaður; en það veistu að það er ekkert að skjóta gems- una móts við það að ná í hana. — Skjóti jeg hana, næ jeg í hana auðvitað, svaraði Andrjes. — OJæja! Margur hefir nú skotið á hring Barbarossa, en enginn liefir náð i hann enn! endurtók Rudi. — Hvað er hringur Barbarossa? spurði ókunnugur maður, sem ekki hafði verið fyr í Göschenen. — Þarna geturðu sjeð hann! sagði Rudi. Og í sömu andránni benti hann upp í fjallvegginn, þar sem stór eirhringur hjekk á krók. Síðan hjelt hann áfram: — F’riðrik Barbarossa keisari var vanur að fara hjer um á ieið sinni til Ítalíu; hann fór þangað sex sinn- um og ljet krýna sig, bæði í Mílano og Róm. Og þar sem hann var þýsk- rómverskur keisari ljet hann setja þenna hring i fjallið Þýskalands- megin til merkis um að hann hefði tengt saman Þýskaland og Ítalíu. Og sagan segir, að þegar þessum hring verði náð af króknum, þá verði hjónabandið, sem aldrei var hamingjusamt, leyst upp. — Þá skal jeg leysa það upp strax, sagði Andrjes, eins og feður rnínir leystu mitt fátæka Ticino undan harðstjórunum í Sviss, Uri og Unter- walden. — Ert þú ekki Svisslendingur? spurði amtmaðurinn strangur á svip. — Nei, jeg er ítali, úr svissneska ríkjasambandinu. Er hann hafði þetta mælt hlóð hann byssuna. Hann miðaði og skaut! Hringurinn lyftist upp; og laus af króknum datt hann niður, hringur Hohemtáfa, hringur Barbar- ossa. — Lifi hin frjálsa Ítalía! hrópaði Andrjes og sveiflaði hattinum. En enginn svaraði. Andrjes tók hringinn upp, fjekk hann amtmanninum og sagði: -— Geymið hringinn tii minnis um mig og um þann dag, þegar þjer sýnduð mjer órjett. Svo gekk hann til Geirþrúðar og kysti á hönd hennar. Að því húnu þaut hann upp fjallið og hvarf; hann kom aftur í Ijós og hvarf í skýi. Eftir dálitla stund kom hann enn i augsýn og þá nokkru hærra í fjallinu. Það var ekki hann sjálfur, því það var risavaxinn skuggi hans í skýjunum; og hann stóð þarna með steyttan hnefa, yfir þýska smábæn- um. — Þetta var djöfullinn sjálfur, sagði ofurstinn. — Nei, það var ítali! greip póst- meistarinn fram í. — Þar sem er orðið áliðið kvölds, sagði amtmaðurinn, ætla jeg að skýra frá stjórnarráðstöfun, sem kemur i blaðinu á morgun! — Heyr! Heyr! — Jú, það hefir komið skeyti um það, að síðan keisari Frakka var lekinn til fanga við Sedan, hafi ítal- ir rekið frönsku hersveitirnar frá Róm og að Viktor Emanuel er á leið þangað. — Það voru mikil tíðindi. Þá.er úti um skemtigöngur Þjóðverja til Róm. Það vissi líka Andrjes, eins og hann var drýldinn. — Hann hlýtur að hafa vitað eitt- hvað meira! sagði amtmaðurinn. — Hvað þá? Hvað þá? — Það fáum við að sjá! Fáum við að sjá! Og þeir fengu að sjá. Dag nokkurn fengu þeir að sja ókunnuga menn koma með áhöld sin og kíkja á fjallið; og það var alveg eins og þeir væru að kíkja eftir Barbarossahringnum, því að einmjtt þangað beindu þeir kikinum. Og þeir litu á áttavitann, alveg eins og þeir vissu ekki hvar norður og suð- ur væri. Síðan var haldinn mikill miðdag- ui á Gullna hestinum, sem amtmað- urinn tók þátt í. Við eftirmatinn var taiað um miljónir og aftur miljónii. Skömmu síðar fengu þeir að sjá Gullna hestinn rifinn; kirkjan var borin burt í smástykkjum og bygð aftur á ný nokkurn spöl þaðan; þeir fengu að sjá hvernig hálfum bænum var umturnað, hermannaskálar voru hygðir, lækurinn breytti rás sinni, kvarnarhjólin voru rifin í sundur, verksmiðjunni var lokað, skepnurn- ar seldar. Og svo komu þrjú þúsund dökkra verkamanna, sem töluðu ítölsku. Þá þögnuðu fallegu söngvarnir um gamla Sviss og um vorsins hreinu gleði. í staðinn heyrðist skarkali dag og nótt; og þar sem Barbaro&saliringur- inn hafði verið, var steinbor rekinn inn, og þvi næst hyrjaði sprengingin, því að þarna áttu göngin að liggja gegn um fjallið. Það var nú engum örðugleikum hundið, eins og menn vissu, að bora holur í bjargið, en það átti að bora og sprengja frá báðum hliðum; og liolurnar áttu að mætast nákvæm- lega, og því trúði enginn, þvi að það þurfti að sprengja hálf-aðra mílu. Hálfaðra mílu! — Hugsa sjer, ef þær nú ekki mætast! Þá verða þeir að byrja aft- ur! En yfirverkfræðingurinn hafði sagt: Þær skulu mætast. Og Andrjes, sem var Ítalíumegin, trúði á yfirverkfræðinginn; þvi að hann var markviss náungi eins og við vitum. Þessvegna gekk harin í verkamannahópinn og varð yfir- maður. Þetta var nú starf, sem átti við liann. Sólarljósið, grænar brekkurn- ar og hvíta alpatindina fekk hann nú eklci að sjá, en honum fanst hann vera að sprengja sjer leið til Geir- þrúðar, þá loið gegn um fjallið, sem hann á hrifningaraugnablikinu hafði heitið að koma. í átta ár dvaldi hann í myrkrinu og þrælaði. Oftast nær var hann nakinn, því að það var 30 gráða heitt. Stundum lentu þeir í vatnsæð, og þá stóð hann í vatni; stundúm lentu þeir í leirjörð, og þá stóð hann í bleytufor. Loftið var altaf vont og fjelagarnir fjellu í valinn en nýir komu í þeirra stað. Loks- ins bugaðist Andrjes líka og var lagður inn á sjúkrahús. Þá greip hann sú hugsun, að göngin munda aldrei mætast, og það olli honum mikils hugarstríðs. Aldrei mætast! Það lá einnig Uribúi á sjúkrahús- inu og ól með sjer allskonar hug- myndir. Spurningin þeirra, þegar þeir voru hitalausir, var altaf sú sama: — Heldurðu að við mætumst? Aldrei hafði Tessinara og Uribúa langað eins mikið til að hittast eins og hjerna, inni í fjallinu. Þeir vissu, að ef þeir hittust þarna, mundi þús- und ára óvinátta liverfa og þeir mundu falla í hvor annars faðm, fullsáttir. Andrjes varð heilbrigður og fór aftur að vinna. Hann tók þátt í verk- fallinu 1875; kastaði grjóti, var sett- ur í fangelsi, en slept aftur. Árið 1877 brann Airolo, fæðing- arbærinn hans. — Nú lief jeg brent skipin að baki mjer; og nú verð jeg að komast áfram, sagði hann. 19. júlí 1879 var sorgardagur. Yf- Saga eftir Augrust Ntrindberg*.

x

Fálkinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fálkinn
https://timarit.is/publication/351

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.