Fálkinn - 14.07.1939, Blaðsíða 6

G
F Á L K I N N
Donald S. Aitken:
SJER GREFUR GRÖF,..
Gamli maðurinn strauk fingrunum
Kólumbus.
pHN FLETCHER sat í Crest Man-
or, ofarlega i Hunters Hill, og
starði út í myrkrið. Stormurinu
nauðaÖi á gamla steinhúsinu og rign-
ingin buldi á rúðunum. Og ljósin i
Bradhampton, sem á heiöum vetrar-
kvöldum sáust niðri í dalnum, voru
alveg hulin í þoku.
John Fietclier vissi, að þetla mund;
sennilega verða i seinasta skifti, sem
hann horfði á óveðurskvöld úr glugg-
unum á Crest Manor. Eftir fáeina
daga mundi húsið og mestur hluti
auðæfa hans komast á aðrar hendur.
Hann mundi verða snauður maður
eftir.
En tiihugsunin um þetta virtist
ekki hryggja gamla, gráhærða mann-
inn. Þvert á móti. Ef til vill var
hann fyililega sæll núna í fyrsta
sinn á æfi sinni.
Alt í einu breyttist svipur hans.
Ilann stóð upp úr stólnum og gekk
út að glugganum. Hann hafði óljó.sl
sjeð Ivær ljósrákir á flökti i myrkr-
inu. Bifreið var að bisa við að kom-
ast upp bratta malarganginn heim að
húsinu. John Fletcher fann til óljósr-
ar ókyrðar, sem hann þekti vel, þó
að hann hefði ekki orðið hennar
var í mörg ár. Hver gat líað verið.
sem kom svona seint að Crest Manor
— og það í svona veðri?
Hann var kominn að forstofudyr-
unum þegar bifreiðin nam staðar
fyrir utan. Maður með tösku i hend-
inni gekk hratt upp þrepin.
Fletcher sá framan í gestinn i
skinmnni innan úr anddyrinu og
hann varð forviða og viðutan, er
hann sá hver maðurinn var.
„Garret?“ sagði hann með öndina
i hálsinum. „Garret fangavörður?“
„Nú er jeg ekki fangavörður fram-
ar,“ svaraði hávaxni maðurinn, sem
inn koin. „Eftir að þú ílýðir var
gerð allsherjar rannsókn i fangels-
inu. Þeir gátu ekki sannað neitt á
mig, en eigi að síður var mjer sagt
upp stöðunni.“
Fletcher vætti varirnar með tung-
unni.
„Hvert er .... erindið .... hing-
að?“
Garrett skimaði í kringum sig.
„Eru nokkrir viðstaddir hjer?“
„Ekki aðrir en ráðskonan mín,“
sagði Fletcher.
„Gott. Þá getum við skrafað ofur-
litið saman. Og siðan verður þú að
hýsa mig í nótt. Jeg ljet bifreiðina
fara aftur inn í bæ.“
Augnabliki siðar sátu j>eir báðir í
bókastofunni.
„Jeg hefi oft verið að furða mig
á, hvað hafi getað orðið af þjer,
Fletcher. En svo var jeg svo svin-
heppinn að sjá mynd af þjer í blöð-
unum í gær. Þú hefir verið heppnis-
maður — af æfilöngnm strokufanga
að vera.“
fram og aftur um stólbrikina.
„Hvert er erindið við mig?“
Garret dró tóbakspunginn upp úr
vasa á gauðslitnum jakkanum.
„Segðu mjer livað er salt i þessu,
sem stendur í þlöðumim," sagði
hann. „Að þú ætlir að gefa einhverri
hlægilegri líknarstofnun þetta hús
og mestan hluta af eignum þinum?“
„Já, það er satt.“
„Þá er svo að sjá, sem jeg hafi
ekki mátt seinna koma.“
Það fór angistarsvipur um andlit-
ið á gamla manninum.
„Hve mikið heimtar J)ú?“
„Þctta kann jeg betur við að lieyra.
Jeg hefi ekki baðað í rósum upp á
síðkastið. Þessi þúsund pund, sem
jeg fjekk fyrir að hjálpa þjer til að
flýja, entust ekki lengi. Og síðan hefi
jeg oftast nær verið i kröggum. Jeg
kann ekki tökin á þvi að græða
peninga eins vel og þú. En Jjetta er
nú all liðið hjá. Hjeðan i frá ætla
„Stop! Stop!“ hrópaði John Fletchcr.
jeg að lil'a eins og greifi og miljóna-
mæringur.“ Garret hallaði sjer fram
og pirði augunum. „Jeg heimta al-
eigu þín, Fletcher. Húsið hjerna
.... peningana þína .... alt, sem
þú hefir hugsað þjer að gefa.“
Gamli maðurinn hristi hærugrált
höfuðið. „Það er ekki hlaupið að
því.“ Nú kom annarlegur alvöru-
hreimur í röddina. „í síðustu ellefu
árin, Garret, hefir aðeins ein hugs-
un stýrt öllum minum verkum, að
friðþægja fyrir fyrra líferni mitt.
Að bæta fyrir það, sem jeg braut
forðum. Það fje, seni jeg hefi undir
höndum nú, hefi jeg grætt með heið-
arlegu móti. Jeg á aðeins eina ósk:
að koma einhverju góðu lil leiðar
áður en jeg dey. Það á að breyta
Crest Manor í nýtisku sjúkrahús
fyrir börn.“
Garret hleypti brúnum og horfði
ygldur á hann. „Þú átt við, að ]ni
ætlir að láta mig senda liig í tugt-
húsið aftur?“
Fletcher hnje aftur á bak í stólinn
og strauk hendinni um ennið-
„Þú verður að gefa mjer umhugs-
unarfrest," sagði hann skjálfandi. „Jeg
verð að fá frest til að ihuga þetta.“
Garret brosti eins og han væri
viss um úrslitin. „Gott. Þú getur velt
þessu fyrir þjer þangað til í fyrra-
málið.. Það sem jeg þarfnast mest
núna, er átta stunda vær svefn. Jeg
er hundþreyttur.“
Þegar Garret var kominn inn i
svefnherbergi sitt fór Fletcher aftur
inn i bókastofuna. Hann ljet fallast
niður á stól og reyndi að safna
kröftum undir viðræðuna við Garret
morguninn eftir. En var hann nógu
Jirekmikill til ])ess að hverfa á nýjan
leik inn fyrir fangelsismúrana? Bak
við steinmúrana? Læstu dyrnar? í
fangaburuna? Nei. Hann gat ekki
farið í fangelsi aftur!
Franskur rithöfundur hefir nýlega
skrifað bók um Kólumbus og ber
bonum ekki vel söguna.
Heimurinn hefir dáð og það með
rjettu flugmenn, er flogið liafa milli
gamla og nýja heimsins á hálfu öðru
clægri. í sambandi við þessi afrelc
kemur manni í hug fyrsta ferð
Kólumhusar frá Evrópu til Ameríku,
sem tók 36 dægur.
Það hefir allaf verið eitthvað dul-
arfult kring um nafn Kólumbusar.
Sá maður, er nú siðast hefir skrif-
að bók um hann, franskur rithöf-
undur, Marius André. fellir mjög
harðan dóm um hann, seni mörgum
mun finnast harla ósanngjarn.
En áður en við íhugúm aðalein-
En alt i einu kom Fletcher úrræði
i hug.
Dauðinn að deyja sjálfur. En
ekki löngum og kvalafullum dauða
hak við fangelsismúrana. Snögg-
um og líknarfullum dauða. Undir
eins fyrir eigin hendi!
Já, það var besta úrræðið. Arf-
leiðsluskrá hans var skrifuð og í
fullu samræmi við hugmynd hans
um barnahælið, eins og hann vildi
hafa það. Og Garret mundi missa
af blóðpeningunum.
Það var eins og áhyggjunum ljetti
af gamla manninum. Hann stóð upp
og fór að ganga um gótf. Nú varö
lionum litið á einhvern hlut á skrif-
borðshorninu. Hann tók liann upp.
Það var tóbakspungur Garrets.
Fángavörðurinn fyrverandi hafði
gleymt honum, þegar hann fór í hátt-
inn.
Fletcher tók titla skammbyssu og
dós með skotum upp úr skrifborðs-
skúffunni. Meðan hann var að hlaða
skambyssuna hringdi síminn.
„Okkur þótti vissast að aðvara yð-
ur, herra Fletcher. Bílstjóri, sem var
að koma í bæinn i þessu, sagði okk-
ur, að ])að væri að grafa undan
brúnni við fossinn i Black George.
Flóðið er svo mikið, að við höfum lok-
að fyrir vegarálmuna yðar, þeim meg-
in. Brúin lafir uppi ennþá, en það er
ekki nokkrum vagni fært yfir hana.“
John Fletcher lagði frá sjer sím-
ann. Það rann undir eins upp fyrír
honum hvaða þýðingu þessi frjett
hefði fyrir sig. Hann ætlaði þegar
i stað að taka bifreiðina sina og aka
niður ásana. Og svo út á riðandi
brúna, sem var að hrapa ofan i
Black George. Tuttugu metra fall
um leið og brúiii tjeti undan. Já. Það
var betra en að berjast vonlausri
baráttu við Garret.
Hann fór um aðaldyrnar út úr
liúsinu, gekk fyrir liúshornið og
stóð þar lengi og starði.
Það var ljós í bítskúrnum. Og
einhver var að aka bifreiðinni út.
Gamli maðurinn stóð þarna eins
og fjötraður. En aðeins augnablik.
Hann hljóp fram, i veginn fyrir
bifreiðina.
„Stop! Stop!“ hrópaði hann.
En bifreiðin jók ferðina. Fletcher
varð að fleygja sjer undan og um
leið og bifreiðin þaut framhjá heyrði
hann spottandi htátur.
t bifreiðaskúrnum fann liann seðil
og ])essi orð skrifuð á, með blýanl:
„Þjer mistókst illa í þetta skifti,
Fletcher. Jek skrapp niður fyrir
tveimur mínútum til að sækja tó-
baksþunginn minn. Dyrnar á bóka-
stofuni voru í liálfa gátt og jeg sá
þig standa þar inni og vera að hlaða
skammbyssu. Það var þá þetla, sem
þjer bjó í hug: að skjóta mig eins
og rakka, meðan jeg svæfi!
Nei, þakka þjer fyrir. En jeg kem
aflur á morgun. Jeg tek bifreiðina
þina traustataki og fæ mjer gistingu
á hóteli í bænum."
kenni Kólumbusar, eftir l)ví, sem
André heldur fram, skuluin við rifja
upp fyrir okkur hina miklu ferð
sægarpsins.
Það var landabrjef, sem vakti l'yrsl
lijá honum þá liugsuii að finna ný
lönd. Þegar hann var á ferð í Portú-
gal, fjekk hann af tilviljun að sj.i
kort, sem ítalskur fræðimaður, Tosc-
anelli, hafði gert af Ítalíii hinni
fornu. Hann kynti sjer áform ítal-
ans um að leita gullauðugra hjeraða
„handan við hafið“. Toscanelli hjell
því fram, að förin væri áhættulaus,
og gæti orðið að henni mikill fjár-
hagslegur vinningur. En Toscanelli
gat ekki fengið neinn á sitt mál. Og
það var ekki fyr en Kólumbus kom
tii sögunnar með imyndunarafli sínu
og þrótti, að nokkuð yrði úr fram-
kvæmdum.
Eftir árarigurslausar tilraunir að
fá hjálp i Portúgal, fór Kólumbus
frá konu og börnum lil Spánar. Þar
náði hann vinfengi margra áhrifa-
manna, og hann fjekk einnig tæki-
færi til þess að skýra áform silt fyr-
ir Ferdinand katólska og ísabellu.
En fyrst um sinn vildi enginn gera
rieitl. Alt stjórnarstarfið snerist
um að reka mótmæléndur frá Spáni.
Kölumbus var alveg að því kominn
að yfirgefa Spán og fara lil Frakk-
Iands. En alt í einu gerðist ham-
ingjan honum hliðholl.
Síðla kvölds kom Kólumbus til
Robidaklausturs í gretid við Palos.
Hann barði að dyrum og bað um að
lá eitthvað að drekka. Hinn ein-
kennilegi málhreimur hans og ann-
arlega útlit yakti forvitni dyravarð-
arins. Hann sendi boð eftir ábótan-
um, sem fór að tala við hann.Kól-
umbus talaði opinskátt við hann um
allar sínar vonir og drauma. í Palos
var ungur læltnir, sem hafði mikinn
áhuga fyrir landkönnun.
Abótinn ljet sækja lækninn, og
báðir urðu svo hrifnir af Kólumbusi,
að þeir skrifuðu ísabetiu drotningu
og báðu liana að leggja þessum ein-
kennilega manni lið. Þeir fengu svai
á þá leið, að strax sem borgin Gran-
ada yrði unnin, skyldi Kólumbus fá
þrjú skip til fararinnar — en þang-
að til skyldi hann fá 40 dúkata, svo
að liann gæti komið fram við hirðina
og í hernum. Granada fjell. — og nú
var stundin komin þegar liann fengi
að sjá hugsjónir sínar rætast. Hann
hað nú Isabellu um skipin, sem hún
hafði lofað honum, en ísabella bar
fram nýjar og nýjar afsakanir. Hann
Ijet þá, sem hann ætlaði ekkert að
eiga við hina löngu sjóferð og yfir-
gaf Granada einn sins liðs, ríðandi á
múlasna. Einn af embættismönnum
drotningar komst á snoðir um þetta
og flýtti sjer til hennar, þar sem
hann og ein hirðdaman gátu talið
drotningunni hughvarf. Hraðboði var
nú sendur eftir Kólumbusi; hann
sneri við, og stjórnin gekk að kröfum
lians. Dag nokkurn í ágústmánuði
lagði svo Kólumbus upp ásamt föru-
neyti sínu, út á opið haf.
í byrjun september fóru þeir frá
Kanarieyjunum og höfðu kort Tosc-
anellis tit þess að átta sig á. Þetta
var mjög erfitt og lýjandi ferðalag,
með mörgum stormdögum og óveð-
ursnóttum. í miðjum október sáu
þeir fyrstu eyjuna í Vestur-Indíum.
Á 34 dægrum hafði Kólumbus lok-
ið ferð sinni yfir liafið. En livers
virði er það að ná markinu hjer i
lieimi? Það var hið gullauðga Tnd-
land, sem sæfarinn var að leita að,
og þó að við heimkomu hans væri
tekið á móti honum með mikilli
viðhöfn, hafði þessi áhættufulla för
ekki leitl til þess, er finna skyldi,
og ekki heldur til þeirra auðæfa, sem
Framh. á bls. 13.