Fálkinn - 04.08.1939, Blaðsíða 2

2
F Á L K I N N
GAMLA BIO
Nú á næstunni sýnir Gamla Bíó
Metro-Goldwin-Mayer kvikmyndina:
Gamall bragðarefur. Aðalhlutverkin
leika: Wallace Bury, Janet Beecher,
Eric Linden og Belty Turness.
Clem Hawley og kona hans, Mat-
ilda, búa ásamt tveimur uppkomn-
um börnum sínum — Lucy og Clem-
mie — í litlum bæ í nánd við New
York. Clem. er mesta meinleysis-
skinn, en all drykkfeldur, og þar að
auki mjög latur til vinnu. — Fjöl-
skyldan býr því við lítinn kost. Hús-
móðirin ó reyndar nokkur hluta-
brjef, sem hún liefir fengið í arf
eftir föður sinn. Dag nokkurn fer
hún til frænda síns, sem er banka-
stjóri, og biður liann að virða hluta-
brjefin. Hann býður henni í þau
1400 dollara, en hún ákveður, þrátt
fyrir fátækt sína, að bíða um stund
með að selja þau, i þeirri von að
þau hækki.
Að kvöldi þess sama dags, kemur
Clemmie sonur hennar heim frá
New York og segir henni, að sjer
vanti nauðsynlega peninga, þvi að
hann geti komist í kauphallarbrask,
sem miklar líkur sjeu til að stór-
græða á. Heppnist þetta ætlar hann
að nota gróðann til þess að halda
virðulegt brúðkaup, því hann er ein-
mitt á þeim buxunum, að festa sjer
konu. — Hann reynir að fá móður
sína til að selja hlutabrjefin og lána
sjer peningana, sem hún fái fyrir
þau. En gamla konan lætur ekki
snúa sjer og neitar honum um það.
— Hann fer síðan á fund frænda
síns, bankastjórans, sem virti hluta-
brjefin, og segir honum, að það
vanti í kassann hjá sjer, þar sem hann
vinni, og biður hann að lána sjer
jafnháa upphæð, svo hann þurli
ekki að missa stöðuna. En frændinn
tekur þurlega í það, en segist skuli
kaupa af honum hlutabrjefin henn-
ar mömmu hans, ef hann geti náð
þeim.
Seint þetta sama kvöld kemur dótt-
irin heim með unnustann sinn i
fyrsta skifti. Móðir hennar kemst
i sjöunda himinn og ætlar að gleðja
hana með því að gefa henni skraul-
grip, sem hún á. En þegar hún ætlar
að ná i hann verður hún þess á-
skynja, að hlutabrjefin eru horfin.
— Böndin berast vitanlega að Clem-
mie. En að baki þesspsem nú hefir
skeð, er merkileg og eftirtektarverð
saga. — Hlutabrjefin hafa stígið upp
í tíu þúsund dollara. — Nú leggur
gamli Clem af stað til þess að ná
hlutabrjefunum aftur. Honum finst
sómi fjölskyldunnar i veði og hann
reynist nú annar og meiri, en ætla
hefði mátt.
Myndin er prýðisvel leikin og að
ýmsu leyti mjög athyglisverð.
Útbreiðið Fðlkann.
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Skúli Skúlason.
Lúðvík Kristjánsson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Skrifslofa i Oslo:
Anton Schjötsgade 14.
Blaðið kemur út hvern föstudag.
Áskriftarverð er kr. 1.50 á mán.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millim.
_______HERBERTSprenf.________
SkraddaraMar
Það er staðreynd, sem ekki
verður á móti mælt, að fram-
farirnar í sveitunum hafa aldrei
orðið eins miklar, og síðan fólk-
inu hætti að fjölga þar. Á tæp-
um tuttugu árum hefir ræktað
land aukist um meira en þriðj-
jng og heyfengur mn meira en
helming. Þetta er árangur rækt-
unarinnar og vjelanotkunar við
heyskapinn.
Hinsvegar verður að líta á
það, að þetta hefir kostað fje.
Ríkið ver stórum fúlgum til
jarðabóta á hverju ári, og varð
að verja of fjár til þess að leysa
fjölda bænda af skuldaklafan-
am, sem voru að þvi komnir,
að flosna upp. — Aðeins tveir
lireppar á öllu landinu komust
af, ón þessarar hjálpar og þeirra
sómi er meiri, en ma^ur ef til
vill gerir sjer grein fyrir. Þeir
skoðuðu kreppulánasjóðinn sem
einskonar sveitastyrk og vildu
ekki þiggja hann, en börðust
sjálfir. Og það er virðingarverð-
ur hugsunarháttur á þeim tím-
um, sem svo algengt er að
sníkja út styrki.------
Það er staðreynd, að bændur
þurfa miklu meira aðkeypt en
áður. Bæði til sjólfrar fram-
leiðslunnar: útlendan áburð og
fóðurbæti og þó einkum til sjálfs
sín. Þeir þurfa betri híbýli en
áður. Þeir hafa ekki tima til
að vinna á sig klæðnaðinn, en
kaupa hann mestallan í kaup-
staðnum. Og þeir nota útlenda
fæðu íil matar, miklu meir en
áður.
Og nú er spurningin: Stendur
hin aukna ræktun og l'ram-
leiðsluaukinn, sem af henni
leiðir, ui:dir þeim auknu gjöld-
um, sem hið nýja búskaparlag
hefir í för með sjer. Nægir af-
urðasalan til þess að borga
auknu útgjöldin — vörukaup,
og hið stórhækkaða kaupgjald?
— Svar þessarar spurningar er
svarið við þvi, hvort hin nýja
öld landbúnaðarins verði blóma-
öld eða ekki.
Ástandið er gjörbreylt. Fyrr-
um nægði fjárbóndanum ullin
til þess að greiða með alla að-
keypta kaupstaðurvöru. Fyrir
nokkrum árum var liaft orð á
því, að hjá einum fjárbóndan-
um í mikilli fjársveit, hefði ullin
3kki gert betur en hrökkva fyrir
kaupi eins kaupamannsins!
Sumir bændur eru farnir að
halda búreikninga, en þeir
munu vera fóir, og þetta reikn-
ingshald er ekki komið á þann
rekspöl enn, að fult gagn sje
að því. En meðan undirstaðan
undir rjettu búreikningsformi er
ekki fundin, þá er bóndinn í
blindni. Hann veit að visu eftir
árið, hvort hann hefir grætt
eða tapað, en liitt veit hann
ekki, á hverju hann hefir grætt,
og á hverju hann tapaði. Hann
rekur búskapinn sem happ-
drætti, en ekki sem atvinnu.
í NÆSTA BLAÐI FÁLKANS:
Grein um síldveiðar fyrir Norðurlandi. — Frá heims-
sýningunni í New York. — Tvær sögur. — Grein um tón-
snillinginn Brahms. — Frjettamyndir. — Skrítlur. —
Barnadálkur — Litli og Stóri. — Sagnir af Guðmundi
Bergþórssyni — o. m. fl.
Laun betlaranna.
Það er ekkert smáræði, sein betl-
ararnir geta unnið sjer inn með því
að gera ekkert annað allan daginn,
en standa svo að segja í sömu spor-
um og bera sig nógu vesaldarlega.
Það er ekki að undra, þótt menn
falli i stafi, er þeir heyra sagt frá
því, að árslaun allra betlara i Eng-
landi sjeu 270 milljónir króna, en
svo telst ensku lögreglunni til að
þau sjeu.
Þessi upphæð er vitanlega eklci ná-
kvæm, en eigi að síður er jiað stað-
reynd, að i hópi betlaranna eru
rnargir vel efnaðir menn. Nýlega var
t d. einn betlari tekinn fastur, er
átti banlcabók, sem í voru 7800 krón-
ur. Annar betlari viðurkendi það
fyrir lögreglunni, að hann ynni sjer
inn 400 kr. á viku, aðeins með því
að standa tötralega klæddur fyrir
utan eina járnbrautarstöðina. Að
dagsverki loknu klæddi hann sig í
fín föt og fór út á kvöldgöngu með
konunni.
í sumum hjeruðum hafa betlar-
arnir með sjer samtök, og hafa þeir
skiplagt starfsemi sína þannig, að
þeir hafa sjerstaka menn, sem safna
saman hjá þeim peningunum mörg-
um sinnum á dag, svo að þeir þurfi
ekki að hafa á sjer mikið fje, ef þeir
komast í hendur lögreglunnar. Pen-
ingunum er svo safnað í einn sjóð,
og allir betlararnir, sem tilheyra
þessuin samtökum, koma á hverjum
föstudegi og hefja sín vikulaun, sem
oft eru um 300 krónur og sjaldnast
minni en 100 krónur.
600 yfir Atlantshaf.
Þegar Pan-American Airways hóf
flugferðir sínar yfir Atlantshaf i
lok júní, lágu fyrir 600 pantanir um
far í fyrstu ferðinni. En sumar
þeirra voru gamlar og úr sjer gengn-
ar. Sú elsta var frá Will Rogers, hin-
um alkunna skemtihóp Bandaríkj-
anna, sem fórst i flugslysi árið 1935.
Næsta pöntun var átta ára gömul,
frá manni sem heitir W. J. Eck.
Hann fjekk far í fyrstu ferðinni.
NYJA BIO
Nýja Bíó sýnir núna um helgina
eina af stærstu sögulegum myndum,
er gerðar hafa verið i Ameríku síð-
ari árin. Myndin heitir „Gull og
jörð“ og er gerð eftir hinni frægu
skáldsögu Clements Ripley, er lýsir
svo aðdáanlega vel baróttu mann-
anna um auðlegð jarðarinnar, eða,
eins og jafnframt mætti orða það,
togstreytunni milli hinna margvís-
legu afla jarðarinnar, um mennina.
— Gull er hljómríkt orð, í þvi felst
svo stór heimur — heimur máttar-
kendarinnar, heimur hinna mörgu
möguleika, sem líf þjóða og ein-
staklinga rekur rætur sínar tíl.
En snúum okkur að sögunni hans
Ripley’s. „Það er gull í fjöllunum!“
Þessi setning hljómaði viða um
heim um miðja öldina sem leið.
Hún olli róti í hugum einstakling-
anna víðast hvar í heiminum. Fólk-
ið þusti af stað í óttina til landsins,
með gullið í fjöllunum. Ferðin lá
yfir dali og fjöll, liöf og eyðimerk-
ur. Æskan hló og söng, fyrir stafni
hugði hún land hamingjunnar. Eu
gæfan fjell í skaut örfárra, flestir
týndust, soguðust með straumköst-
um erfiðleikanna niður í djúp
gleymskunnar.
Þessi öld gullsins, var svo að segja
horfin úr hug flestra, þegar nýjir
„gullgrafarar" hjeldu í vestur ótt, til
þess að leita að Sacramentosdalnum.
Hann var svo frjósamur, að þar
draup smjer af hverju strái. Þessir
gullleitarmenn voru ungir hermenn,
sem verið höfðu á vígvöllunum í
fjögur ár. Þeir leituðu friðar í skauti
náttúrunnar, þar var hægt að vinna
í sátt og engin þörf á að vera altaf að
stjaka við einhverjum. Þeir unnu
frá því að morgunsólin breiddi rauð-
leita kirtilinn sinn á fjallatindana
og þar til kvöldsett var orðið. Nægju-
semin átti heima i hveju koti. —
Árin liðu — ávextir iðjuseminnar
og framtaksins báru allstaðar við
auga. Hveitiakrarnir teygðu sig um
dalinn, nýbyggjakotin hurfu fyrir
stórum og reisulegum húsum. Þegar
uppskerutíminn stóð yfir, blandaðist
hinn hressandi hlátur fólksins við
skrölt uppskeruvjelanna. Kornvagn-
arnir fóru í löngum röðum til þreski-
verksmiðjanna, og fluttu síðan' gull-
ið til íbúanna í Sacramentosdalnum.
En svo dró ský fyrir sólu. í fjall-
inu fyrir ofan dalinn fanst gull. Og
nú snerist alt um gullið. Öll verktækni
beindist að því að geta náð sem
mestu gulli úr fjallinu. Yfir alcrana
frjósömu lagðist nú leireðja og möl,
sem vatnið, er skolaði gullið, veitti
þangað.
Þannig hafa átökin orðið í Am-
eríku, milli hinna ólíku afla jarðar-
innar, um fólkið. Striðið milli bænd-
anna og gullgrafaranna.
En það er fleira gull, heldur en
það sem unnið er með námugreftri.
Gull er á vissan hótt blóð þjóðanna
og því geta menn ekki verið án
þess, en jörðin er þó sál þeirra og
hiarta. — Á jörðu og í er nægilegt
handa öllum, en okkur er bara eins
farið og forfeðrunum, við gétum
ekki orðið ásátt um skiftingu auðs-
ins.
Efni sögunnar er fagur óður til
vinnunnar, til móður jarðar, sem alt
gefur og alt fær.
Aðalhlutverkin í myndinni leika
George Brent, Claude Rains og Oliva
De Havilland. Myndin er tekin með
eðlilegum litum eftir nýjustu upp-
findingu — Multiplane Technicolor.
— Hjer er um að ræða mynd, sem
allir þurfa að sjá. Hún er lærdóms-
rík og göfgandi.
Dómrinn: Þjer heitið Friðrik Jó-
hannes Gunnarsson?
Vitnið: Já, herra dómari?
Dómarinn: Fæddur?
Vitnið: Já, herra dómari.