Fálkinn - 03.01.1941, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
«
[ Ardennafjöllunum fögru og hrika-
legu, þar sem Albert Belgakon-
ungur hrapaði til bana fyrir sex ár-
um er dálítill stöðvarbær, sem heitir
Rochefort. Skamt þaðan er þorp, sem
heitir Han-sur Lesse, sem frægur er
orðinn fyrir hellana, sem eru skamt
þar frá, Han-hellana. En gegnum
þessa hellira rennur á, sem heitir
Lesse, og fellur í Maas. Þessir dropa-
steinshellar ejru taldir stórfenglegustu
heilar i NorSur-Evrópu og koma
þangað þúsundir manna á hverju
sumri — og iðrast enginn eftir.
Dropasteinshellar eru víða til í
Evrópu og þeir eru víða til i Ar-
dennafjöllum, en engir eru eins fagr-
ir og stórkostlegir og hellarnir við
Han. Þessir hellar fundust árið 1771
og eru samtals fimm kílómetra langir.
En það sem gerir hella þessa ógleym-
anlegri en stærðin, eru dropasteins-
myndirnar, sem eru í lögun eins og
ísdrönglar þeir, sem oft má sjá í
hellum hjer á landi, t. d. Surtshelli.
Dropasteinsmyndanir í smáum s'til
má sjá í sumum íslenskum hellirum,
t. d. í helli í Þórólfsfelli í Fljótshlið.
Dropasteinsdrönglarnir myndast á
þann hátt, að vatn með uppleystum
steinefnum seitlar gegnum hellisloftið
og gufar upp, en steinefnin verða
eftir og taka á sig fasta mynd. Ef
vatnið gufar ekki upp undir hellis-
þakinu falla dropar á gólfið og gufa
ujDp þar, en skilja eftir steinefnið,
svo að smámsaman myndast drönguli
á gólfinu líka, beint niður undan
drönglinum, sem hangir í jiakinu.
Drönglarnir smálengjast bæði ofan
HELLARNIR í HAN.
Dropasteinshellarnir í Ardennefjöllunum í Belgiu.
frá þaki og niður í gólf, og er mjósl
þar, sem drönglarnir mætast. Gang-
urinn er sá sami og þegar ísdröglar
myndast við að vatn rennur af þaki
í frosti, en sá er munurinn, að stein-
drönglarnir vaxa hægt og lengjast
stundum ekki nema brot úr milli-
metra á ári. Fer það eftir því, hvaða
steinefni eru í vatninu og hve upp-
gufunin er hröð. Þessir steindröngl-
ar eru kallaðir stalagmltar, og það er
giskað á, að stalagmítarnir í Han-
hellunum hafi sumir verið um 2000
ár að myndast. í þeim er að mestu
leyti kalksteinn.
AÐ er furðuleg og lirífandi sjón
að ganga um þessa dropasteins-
liella, langt undir yfirborði jarðar.
í fljótu bragði er umliverfið líkast
leiksviði með tjöldum og súlum og
hvelfingu yfir, með allskonar útflúri.
Hvítar súlur ganga neðan úr gólfi og
upp i loft en að baki virðast manni
vera flauelstjöld, þangað til maður
þreifar á, og finnur kaldan og rakan
steininn.
Það var ógreiðfært um hellana i
Han, ekki siður en Surtshelli, en úr
því hefir verið bætt, vegna gestanna.
Það liggja vegir og gangstjettar um
alla liellana. Og ekki þarf maður að
hafa með sjer ljósker, því að hellarn-
ir eru allir upplýstir með rafmagni,
svo að það er Jiægðarleikur að ganga
um hellana, en það er tveggja stunda
gangur fram og aftur. En það er
vissara að vera vel klæddur, því að
Tveir tímar í undirheimum. Hvelf-
ingarnar miklu. Mílanókirkjan. —
Neðanjarðarsigling'.
þarna er „fúlt og kalt“ eins og í hell-
um gerist, og góða skó verður maður
að hafa á fótunum, því að víða er
hrjúft undir fæti og sleipt og blautt.
En maður gleymir þessu undir eins
og inn er komið. Það sem fyrir aug-
un ber er svo mikilfenglegt, að mað-
ur gleymir öllu öðru. Allskonar
kynjámyndir, smáar og stórar, blasa
við sjónum og til hliðar gefur að
líta inn i ótal srnáliella og rangala,
sem engin sjer i botn í. Dularfullu
hvelfingarnar — Les mysterieuse —
eru fáránlegar eins og málverk eftir
tískumálara, litirnir ótrúlegir, og
„Spénahvelfingin“
heiíir svo vegna
þess, að dropasteins-
myndanirnar í loft-
inu eru iikastar spen
um.
ljósunum hagað þannig, að birta og
skuggar verði sem álirifamest. — —
TnNI í hellinum eru víða tjarnir og
•*■ vötn og maður rekst livað eftir
annað á ána Lesse. Sumstaðar virðist
liún standa kyr. Það er eins og öll
hreyfing sje fjöruð út, en samt sígur
áin áfram, þó liægt fari. Þó að hún
sje ekki nema fáeina kílómetra á
Jengd, frá þvi að liún kemur inn í
hellirinn og þangað til liún fer út
úr lionum, er þó spíta, sem fleygt er
í hana, um sólarhring á leiðinni eftir
hellinum.
Sumar livelfingarnar hafa verið
nefndar eftir steinmyndunum, sem
i þeim eru. Þannig er t. d. um
Spena-hvelfinguna, sem svo er köll-
uð vegna þess, að þar er Ioftið al-
sett smáum dropasteinsmyndunum,
sem eru líkir spenum. Þar á næstu
grösum rekst maður á kalksteins-
myndun, sem er mjög áþekk högg-
mynd. Hefir hún verið nefnd le
iiophée — sigurtáknið. í Salle de
Armes', Vopnasalnum, er líkast því
að allir veggir sjeu alsettir ýmiskon-
ar vopnum — bogum og byssum,
sverðum og spjótum, en fánar og
hjálmar sjást á milli. Speglast j)ess-
ar myndir í ánni Lesse, sem sjest
þarna í fyrsta sinn, éftir að inn í
hellana br komið. Maður lieldur á-
fram og kemur nú inn í kirkjusal-
inn, Salle du Dome, sem er stærst af
öllum hvelfingum í hellunum, 154
metra langur og 129 metrar undir
loft, svo að þrír turnar eins og á
Reykjavíkur Apóteki gætu staðið þar
liver uppi á öðrum, án þess að sá
efsti ræki sig upp undir. Hvergi er
fallegra í hellunum en þarna. Stór-
feld veggtjöld úr hvítu kalki speglast
í ánni, sem er tær eins og vatnið í
gjánum á Þingvöllum, og þarna í
vatnsfletinum gefur að líta mynd af
kirkju, sem í fljótu bragði minnir á
dómkirkjuna i Milano. Það er sýn,
sem enginn gleymir.
Inni í miðjum hellunum rekst mað-
ur á veitingastað, sem líklega er ein-
stakur í sinni röð í veröldinni. Og
hvort sem hann hefir nú verið settur
upp þarna i gróðaskyni eða af ein-
skærri nærgætni við ferðafólk, þá
þykir flestum gott að staldra þar við
og hvila sig og fá sjer hressingu, því
að gangurinn um hellana er talsvert
lýjandi, einkum fyrir fullorðið fólk.
Þarna getur maður fengið sjer kaffi,
öl eða vín og kastað mæðinni áður
en maður fer siðasta áfangann inn
í hellana.
Því lengra sem maður keinur inn í
hellana því tryllingslegra verður um-
hverfið, og augun, sem nú eru farin
að venjast myrkrinu, sjá meira en
áður. Rafljósunum er komið fyrir á
sem óvæntustum stöðum, 1 afkymum
og skútum, og sumstaðar er dropa-
steinsvefurinn svo þunnur, að mað-
ur sjer ljós gegnum hann. Nú kemur
maður að la Precioce, liengifluginu.
Þar virðist áin falla ofan í undir-
djúp og manni finst maður vera kom-
inn á leiðarenda. En maður kröngl-
ast áfram eftir einskonar einstigi
utan í hellisveggnum, sem heitir la
Galerie de l’Hirondelle — svölugang-
urinn og rekst bráðlega á einskonar
fortjald — breiða voð úr kalksteini.
Fyrir innan það tekur við te Mosqée
dropasteinsmyndanir, sem minna á
austurlandakirkju.
PLESTUM þeim, sem koma í hell-
■*• ana í Han þykir mest koma til
sjónhverfinga þeirra, sem þeim'.eru
gerðar i kirkjusalnum. Þar er að-
eins dauf birta og alt í kring sjer út
í myrkrið — ekki venjulegt myrkur
heldur svarta þykka voð — ystu
myrkur, ef svo mætti kalla. Þykir
flestum ömurlegt að standa þarna og
sjá ekkert frá sjer nema myrkrið. Svo
er slökt á þessum daufu týrum, sem
þarna eru, en eftir augnablik sjer