Fálkinn - 07.02.1941, Side 4

F Á L K I N N
THOMAS MORE - UTOPIA
— Spekingurinn sem samdi
söfluna um draumalandið, naut
æðstu virðinga Hinriks VIII. Eng-
landskonungs, sem síðar ijet
drepa hann, vegna þess að hann
horði að segja sannfæringu sína.
A tímum byltinga og harðstjórnar
eru það jafnan úrvalsmennirnir,
sem verða fyrst og fremst böðlunum
að bráð. Mennirnir, sem þora að
segja sannfæringu sína, þó að hún
gangi í berhögg við harðstjórana. Og
harðstjórarnir benda á'þessa frjálsu
menn, sem bera höfuð og lierðar yfir
aðra, að vitsmunum og þekkingu og
segja: „Þessi afvegaleiðir lýðinn.
Talcið hann, brennið hann, gefið hon-
um eitur, hálshöggvið hann, hengið
hann!“
Þannig var það um S'okrates, þann-
ig var það um Giordano Bruno, og
þannig er það hjá einræðisríkjunum
enn þann dag í dag. Þannig var það
um Thomas More — manninn, sem
hafði notið hinna mestu virðinga
fyrir vitsmuna sakir og mannkosta,
en var líflátinn að boði hins sama
konungs, sem hafði hossað honum
hæst — Hinriks VIII.
Thomas More fæddist 7. febrúar
1478 í Milk Street í London. Faðir
hans var dugandi lögfræðingur, dóm-
ari í kongsrjettinum (Kings Bench)
og hjet Thomas, eins og sonurinn,
Thomas yngri gekk á St. Anthony-
skólann í Threadneedle Street, sem
var besti skólinn í London á þeim
tima og varð síðar heimagangur hjá
Morton kardínála, erkibiskupi af
Kantaraborg. Var það talinn mikill
heiður, að fá að koma á það heimili
og auðnaðist ekki öðrum en sonum
hinna ágætuslu manna í landinu.
Thomas þroskaðist mjög af samvist-
um sínum við kardínálann og var
síðan sendur til Oxford og naut m. a.
tilsagnar hins ágæta fræðimanns Lin-
acre í grísku, en hún var þá ekki
jafn sjálfsögð fræðigrein og síðar
varð. Hún var aukafag, sem enginn
var skyldur til að læra, og sannast
að segja var yfirvöldunum lítið um
grískunámið gefið, því að samfara
því komu fram nýjar skoðanir, sem
farnar voru að breiðast út á megin-
landinu, og lítilsháttar var orðið vart
í Englandi. Gamli More vonaði, að
sonur hans yrði dugandi lögfræðing-
ur og líkaði illa, er hann heyrði, að
hann væri farinn ;iýi grúska í grísku.
Hann kallaði hann heim frá Oxford
og setti liann til laganáms í New Inn
i London. Þar var liann spart hald-
inn og varð margsinnis að skrifa
föður sínum bónarbrjef um nýja skó.
Eftir tveggja ára nám í New Inn tók
hann lagapróf i Lincolns Inn, árið
1496.
Hann hafði getið sjer orð fyrir ó-
venjulegar gáfur þá, þó ekki væri
liann nema 18 ára. í Oxford liafði
liann fengið veður af þeim nýju hug-
sjónum, sem ofarlega voru á baugi
við mentastofnanir meginlandsins og
áhuginn fyrir þeim varð ekki drep-
inn. Um þessar mundir hitti liann
Erasmus frá Rotterdam, hinn fyrsta
talsmann humanismans, í boði hjá
borgarstjóranum í London. Þeim
lenti saman í kappræðu og liafði
Erasmus orðið forviða á kunnáttu og
orðhepni hins 18 ára lögfræðings og