Fálkinn - 14.03.1941, Blaðsíða 14

14
F Á L K I N N
ÆFINTÝRAMAÐUR.
Frh. tif bls. 9.
um erindum! ÞaS var erindi
mitt að koma því. Nú hefir það
mistekist, því að jeg komst ekki
af stað í tæka tíð!
— Af því að þjer urðuð hjer
.... til þess að hjálpa mjer.
Hversvegna gerðuð þjer það?
— Hversvegna gáfuð þjer
mjer yðar síðasta eyri, svo að
jeg gæti komist til landamær-
anna?
— Jæja, það er ekki timi til
að vera að rökræða, sagði lög-
reglumaðurinn.
— Ef jeg gef yður drengskap-
arorð um að fara með lestinni
— má jeg þá tala við ungfrúna
í einrúmi í nokkrar mínútur.
— Fimm mínútur þá. En jeg
segi yður fyrirfram, að það er
ómögulegt að flýja. Það er vörð-
ur kringum húsið.
Mennirnir fóru út.
\T IÐ sjáumst máske aldrei
* framar! sagði Antonio og
tók í hönd Evu þegar þau voru
orðin ein. — Jeg hefi verið æf-
intýramaður alla mína tíð ....
en mjer hefir samt aldrei fund-
ist, að lífið væri þess vert að
lifa því .... líka eftir að fram-
tíð mín á Spáni var fallin í
rústir. En mjer skjátlaðist —
jeg vissi ekki hvað það var, sem
jeg lifði fyrir. Nú veit jeg það.
Jeg hefi fengið að vita það i
dag. Jeg hefi lifað af því að jeg
átti að fá að kynnast yður. Jeg
hefi margt að segja yður . ...^
en nú eigið þjer að hafa orðið.
Jeg þarf að vita hvort jeg á aðv
fara til Parísar eða leita uppi._J
spánska konsúlinn.
— Konsúllinn — hvað getur
hann gert?
— Hann hefir rjett til að taka
af mjer eið um, að jeg gangi úr
flokknum, sem jeg liefi þjónað
hingað til. Þá er hannið upphaf-
ið um leið .... jeg verð frjáls
maður. Jeg á vini, sem hjálpa
mjer undir eins og þeir vita, að
jeg er á öruggum stað .... og
svo get jeg verið hjerna ....
svo að þjer máske getið kynst
mjer — einhverntíma ....
— Jeg þarf ekki að kynnast
yður betur. En ef þjer farið til
París?
— Þá býður mín nýtt mál ....
mál, sem er hættulegt, en jeg
veit ekki hvort jeg megi treysta
rjettlætinu þar. Hvað veit jeg
yfirleitt um sjálfan mig .... um
heiminn? í gær þekti jeg yður
ekki .... í dag elska jeg yður
.... og vil fórna lífi mínu fyrir
yður.
Eva þagði. Augun voru stór
og dimm. Hann >slepti á henni
hendinni.
— Verið þjer sælar. Þjer sjáið
mig ekki aftur, Eva, fyr en þjer
gerið boð eftir mjer. Verið þjer
sælar!
— Verið þjer sælir! sagði hún
og horfði á eftir honum.
Þegar hann var kominn út að
dyrunum kallaði hún:
— Antonio!
— Eva!
— Við drekkum saman morg-
unkaffi í fyrramálið ldukkan
níu. Er það ekki/
— Jeg skal koma stundvís-
lega! sagði hann og brosti.
Hurðin lokaðist eftir honum.
Eva horfði á hópinn sem livarf
úti á götunni. Antonio gekk í
miðjunni og hlistraði ....
Hallclor Friðriksson, Hverfis-
götu Í8, Hafnarfirði, verður 70
ára í dag (lb. mars).
Kristján Á. Möller málaram.
verður 75 ára í dag (lk. mars).
Guðrún Hermannsdóttir, ekkja
Eggerts prófasts Pálssonar að
Breiðabólsstað, verður 75 ára
Í8, þ. m.
Er Einstein ekki hðfnndur
afstæðiskenningarfnnar?
Guðmundur Loftsson, bankarit-
ari, verður 70 ára í dag (ih.
mars).
Jón Haflvðason, fulltrúi hjá
Timburversl. Völundur h. f„
varð fimtugur 8. þ. m.
Guðm. L. Hannesson, lögreglu-
stjóri á Siglufirði, verður 60 ára
Í7. þ. m.
Eyjólfur Bjarnason, kaupmaður
i Keflavik, varð 60 ára iO. þ. m.
Þegar Albert Einstein bar fyrst
fráin afstæðiskenningu sína árið 1905,
voru það aðeins fáir, sem botnuðu
nokkuð í henni, enda varð þessi upp-
götvun ekki fræg þá þegar. Það er
ekki fyr en mörgum ármn seinna, að
Einstein varð frægur maður — sem
sje þegar hann hafði gert alveg nýjar
uppgötvanir kenningunni viðvíkjandi,
í sambandi við sjaldgæfa afstöðu
himintunglanna.
Siðan 1905 hafa þúsundir af bók-
um, kverum og ritgerðum verið skrif-
aðar um afstæðiskenninguna til þess
að gera hana skiljanlega þeim, sem
ekki hafa sjermentun i eðlisfræði og
slærðfræði. Og svo mikið skiljum
við nú, að kenning Einsteins hefir
gerbreytt þeirri heimsskoðun, sem
m. a. styðst við kenningar Isachs
Newtons. Hjer skal ekki leitast við
að útskýra þessa kenningu, því að
það er varla hægt í stuttri blaðagrein.
En á hitt skal minst, að meira en 50
árum áður en kenning Einsteins
kom fram, var uppi annar þýskur
prófessor, Felix Eberty að nafni
(fæddur 1826 í Berlín), sem hefir
komist að furðu líkum niðurstöðum
og þeim, sem nú eru kendar við Eiii-
stein. Gerir Eberty grein fyrir þessu
í bók, sem heitir „Die Sterne und
die Erde‘ (Stjörnurnar. og jörðin)
og má það merkilegt heita, hve djúpu
þagnargildi bók þessi hefir legið í
síðan umræður hófust um afstæðis-
kenningu Einsteins.
Þess má minnast, að það er orðið
langt síðan eðlisfræðingar reiknuðu
út hraða Ijóssins. Árið 1667 var hann
talinn „miljón sinnum meiri en fall-
byssukúlunnar". Og þegar farið var
að mæla fjarlægðirnar til fastastjarn-
anna i himingeiminum þá kom á
daginn, að liann var svo feiknamikill,
að jafnvel Ijósið er lengi að komast
hana, þó að það fari 300.000 kílómetra
á sekúndunni. Eberty dró þessa á-
lyktun af staðreyndinni:
„Við sjáum stjörnuna Arcturus i
dag eins og hún leit út fyrir 40 ár-
um! Með öðrum orðum: ljósið er 40
ár á leiðinni þaðan. — Og í „Die
Sterne und die Erde“ sem kóm út
1855, segir liann:
— Þetta er hin „relativa“ skoðun
á málinu: Við sjáum tunglið, ekki
eins og það er í þessu augnabliki
heldur eins og það leit út fyrir 5/4
úr sekúndu. Á sama hátt mundi at-
hugandi, sem við hugsuðum okkur
að væri á tunglinu ekki sjá jörðina
eins og hún er á því augnabliki, sem
athugunin er gerð, lieldur eins og
hún var fyrir 5/4 úr sekúndu. At-
liugandi á sólinni mundi sjá jörðina
eins og lmn var fyrir 8 sekúndum.
Og ef maður væri staddur á stjörnu
af 12. stærðargráðu og hefði nægi-
lega sterkan kiki til að sjá jörðina,
þá mundi hann sjá liana eins og hún
var fyrir 4.000 árum!
Þessi dærni sýna live rúm og tími
er hvað öðru háð. Það er eklci hægt
að tala um annað nema í sambandi
við liitt . Og þetta er í fullu sam-
ræmi við það, sem Einstein bar fram
árið 1905: Að hin gamla kenning
Newtons um rúm og tíma sem tvær
sjálfstæðar lieildir og livora annari
óháða, fær ekki staðis,. Það er afstaðu
atliugandans, sem öllu ræður um,
hvað hann telur vera rjett, alveg á
sama hátt eins og mannsins, sem
kemst þannig að orði, að þetta sje
til hægri eða vinstri við sig eða fyrir
framan sig eða aftan. Alt er „relativt“
jafnvel það livort jörðin snúist eða
ekki. Við segjmn að hún snúist, en
við getum eins vel sagt, að lnin standi
kyr, en að alt snúist kringuin hana.