Fálkinn - 22.08.1941, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
HEIMSÓKN WINSTON CHURCHILL
Winston Churchill og Franklín D. Roosevelt jr. Mynd: ívar Guömundss.
|ifm<
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Rilstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Blaðið kemur út hvern föstudag.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 30 aura millim.
HERBERTSprent.
Skraddaratiankar.
Haft er eftir bónda einum á þéim
árum, sem kreppan var sem verst
hjer á landi fyrir tæpum tíu árum:
„Það vildi jeg nú, að þeir færu að
stríða, skrattarnir þeir arna, þvi
annars flosna jeg upp í vor.“ Og
hann bætti því við, að þjóðarbúið
mundi fara sömu leiðina.
Hjerna á dögunum var annar mað-
ur, Reykvíkingur, en víst ákaflega
mikill frelsis- og ættjarðarvinur, að
bölva „ástandinu", en bætti því við,
að fátt væri svo með öllu ilt, að
ekki boðaði nokkuð gott, því að eig-
inlega væri það tveimur heimsstyri-
öldum að þakka, að ísland befði n i
fengið fult sjálfstæði. Hefði engin
styrjöld komið, mundi engin breyt-
ing hafa orðið á sjálfstæðismálum
ísiands síðustu 25 ár, sagði bann,
Það er ekki ástæðulaust að íbuga
itálítið svona búmenn og sjálfstæðis-
menn. Þess er engin vanþörf, því
sannast að segja er margt orðið
talað nú á tímum, um efnahag,
sjálfstæði og „ástand“, sem eiginlega
er til minkunar þeirri þjóð, sem
stundum telur sig gáfuðustu þjóðina
i veröldinni.
Bóndinn, sem lieimtaði styrjöld til
þess að komast lijá að flosna upp
lilýtur að liafa liaft asklok fyrir liim-
inn alla sína æfi. Hann skilur ekki það
að eitthvað hlýtur að vera bogið við
búskaparlagið hans, úr því að hann
hefir ekki i sig og á, nema því að
eins að stríðssýking og verðbólga
lilaupi i atvinnu hans og afurðir.
En eitt má þó af þessu læra. Það er
staðreynd, að afkoma landsins var
komin í óefni þegar núverandi styrj-
öld hófst, og að sá peningaelgur,
sem nú flæðir yfir landið, á ein-
göngu rót sína að rekja til styrjald
arinnar. Þessvegna væri það ómaks-
ins vert, að endurskoða frá grunni
atvinnuvegi þjóðarinnar, framleiðslu
hennar og eyðslu. Þvi að með því
háttalagi, sem hún hefir haft á tíma-
bilinu milli styrjaldanna tveggja get-
ur hún elcki komist af. Allir vona,-
að heimurinn megi komast hjá styrj-
öldum, en þá er sú þjóð dauða-
dæmd, sem ekki getur komist af án
styrjalda.
Sjálfstæði maðurinn, sem þakkaði
styrjöldunum það, sem á liefir unn-
ist í sjálfstæðismálum þjóðarinnar
síðan 1915 er lítilmótlegur ætljarð-
arvinur. Þvi að hann vantreystir
svo málstað íslands, að hann telui,
að óeðlilega atburði liafi þurft tii
þess að hrinda þjóðinni fram úr §íð-
nstu áföngunum í sjálfstæðismálinu.
Þó ætti hann að vita, að í þeim mái-
um liafði mikið unnist á, einmitt á
þeim tíma, sem engin styrjöld var
liáð í Evrópu. Ummæli lians eru þvi
níð um íslensk sjálfstæðismál.
Þeir sem lögðu leið sína niður á
hafnarbakka á laugardagsmorguninn
var, gátu ekki gengið þess duldir, að
eitthvað óvenjulegt var í uppsiglingu.
„Eitthvað átti að ske“ — en fæstir
vissu hvað það var. Morgunblaðið
hafði getið þess, að það mundi borga
sig að koma niður að höfn um tíu-
leytið og ennfremur hafði verið aug-
lýst áður, að Suðurlandsbraut yrði
lokað fyrri hluta dagsins. Var þetta
venjuleg liersýning eða því um líkl,
sem átti að fara fram, eða var gestu
von? Sumir giskuðu á, að það væri
þingmannanefnd Bandaríkjanna, sem
væri að koma, aðrir giskuðu a
Churchill eða jafnvel Roosevelt
Bandaríkjaforseta eða þá báða.
Eftir rúmlega klukkutíma bið, eða
laust eftir kl. 11 lagði enskur tund-
urspillir upp að Sprengisandi. Og
undir eins og landgöngubrúin var
komin á skipshliðina gekk í land lít-
ill maður og gildur, snarlegur í tireyf-
inguni, á bláum stuttfrakka og með
kaskeyti. Þarna var Winston Churc-
hill sjálfur kopiinn, mest umtalaði
maður nútímans. Hann hafði brugðið
sjer liingað að loknum fundi þeim,
sem hann átti með Roosevelt forseta.
Hafði hann siglt inn í Hvalfjörð á
orustuskipinu „Prince of Wales“ en
kom þaðan á tundurspilli eins og
áður segir.
Á hafnarbakkanum biðu sendiherra
Breta, Howard Smith, Curtiss yfir-
hershöfðingi bretska sendiliðsins, yf-
irforingjar flota og flugliers og nokkr-
ar lierdeildir, þar á meðal sveit
Skota, sem tjek lag á sekkjapípur
um leið og skipið lagði að. En i
fylgd með Winston Churcliill voru
sir Dudley Pound flotamálaforingi
Breta (First sealord), sir John Dill
forseti herforingjaráðsins, sir Goú-
frey Freeman vara-yfirforingi flug-
hersins, sir Alexander Cadogan deild-
arforseti í utanríkisráðuneytinu,
Cherwell lávarður og Franklin De-
lano Roosevelt, sonur forsetans. Eftir
að komumenn höfðu lieilsað yfir-
mönnum hins breska setuliðs, hjetdu
þeir i bifreiðum til Alþingishússins.
Ók Churchill í bifreið með enska
sendiherranum og í þeirri sömu bif-
reið fram í ók Roosevelt forseta-
sonur. En hinir hersfjórarnir óku í
bifreiðum hinna ensku yfirmanna
hjer.
í efrideildarsal Alþingis beið ríkis-
stjóri og ríkisstjórnin og tók þar á
móti gestunum. Fóru fram stuttar
viðræður inni í salnum, en fjöldi
fólks hafði safnast saman fyrir utan
og beið þess með óþreyju að fá að
sjá forsætisróðherran enska. Eftir
dálitla stund kom liann fram á sval-
irnar ásamt Sveini Björnssyni ríkis-
stjóra og Hermanni Jónassyni for-
sætisráðherra. Ávarpaði hann mann-
fjöldann nokkrum orðum var þetta
aðalinnihald ræðu hans:
,,Það gleður mig að hafa fengið
tœkifæri til að heimsækja ísland
og þjóffina, sem lengi hefir haft
lýöræöi og frelsi í hávegnm og hald-
iff uppi merki lýöfrelsisins.
Viö Bretar, og þar eftir Banda-
rikjamenn höfum tekiö að okkur
að bægja öldum ófriöarins frá ís-
landi. Þiö munuð minnast þess, að
ef viö hefðum ekki komið, þá mundu
aðrir hafa gerl þaðl Við kappkost-
um að reyna að láta veru okkar
hjer i landi valda sem minstum
truflunum í daglegu lífi ykkar. En
land ykkar er vegna legu sinnar
mikilvægur staöur í baráttunni fyrir
vernd þjóðanna.
Þegar þeirri viðureign lýkur, sem
nú stendur yfir, munum viö og
Bandaríkjamenn sjá fyrir því, aö ís-
lendingar fái fult frelsi. Viö kom-
um til ykkar sem menningarþjóöar
og þaö er takmark okkar, að fortiö
ykkar oq forn menning megi tengj-
Frh. á bls. U.
Churchill gengur
í land á Sprengi-
sandi. Viö hlið
honum er Howard
Smith sendiherra.
— Mynd: ívar
Guömundsson.