Fálkinn - 22.08.1941, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N

P. Lykke-Seest:
Samferðamaður.
ÞaÖ er í þriðjá flokks járnbrautar-
vagni. Við erum þar sex alls, frið-
samlegt ferðafólk og hver situr út
af fyrir sig og athugar náungan í
laumi, eða rennir augunum lit um
gíuggann og lítur á landið. Sumir
lesa í blaði eða bók.
Maður veitir náunganum eftirtekt
þegar maður situr svona í járnbraut-
arvagni — það er svona lijer um bil
cins og i biðstofu lijá lækni. Maður
reynir að sjá gegnum skurnið á ná-
unganum — þessi maður þarna —
iivaða stöðu skyldi hann nú gegna
í mannfjelaginu? Eða stúlkan þarna
— hvað gengur að henni? Meðfædd
forvitni, sem verður að íþrótt hjá
sumu fólki.
í þessari ferð sat lijá mjer rnaður,
sem jeg gat ekki heimfært til á-
kveðinnar stjettar. Hann gat verið
farandsali eða málaflutningsmaður
cða sveitaleikari. Augun voru kvikleg
og broshrukkur i augnakrókunum.
En hann notaði rautt hálshnýti við
blátt vesti og þessvegna gafst jeg upp
við að þekkja hann.
A einni smástöðinni kom nýr sam-
ferðamaður í klefann. Auðvelt að sjá,
hverskonar maður það var - hjáleigu-
bóndi, um sextugt, nýrakaður og mik-
ið skorinn, tuskuflibbi, brjósthlíf með
krosssaum, þungur í vöfunum, þung-
ur í hugsun, seinn en viss. Hann
séttist í autt sæti við gluggann. Beint
á móti lionum sat ung súlka niður-
sokkin í að lesa i bók. Á titilblaðinu
stóð: Játningar konu.
Sveitamaðurinn glápti á alla, hvern
eftir annan, og siðast kom hann að
stúlkunni. Og loks opinberaði hann
sig.
— Hve — hve — livert ætlar þú?
Stúlkan leit vandræðalega upp,
hún hafði ekki tekið eftir nýja sam-
ferðamánninum fyr en nú. Hún svar-
aði ekki, en lijelt áfram að lesa játn-
ingar meðsystur sinnar.
En maðurinn lijelt sjer við efnið.
— Þú ætlar kanske til Osló?
Stúlkan leit upp aftur, leit snöggv-
ast á okkur liina, sagði svo lágt já,
og hjelt áfram að lesa.
— Já,'einmitt það. Og hvern ætl-
arðu nú að hitta þar, kindin?
Stúlkan sökti sjer enn betur ofan
í bókina. Hún roðnaði niður á liáls.
— Þú munt eiga skyldfólk þar,
— ha?
Hún svaraði já, stutt og lágt eins
og áður, án þess að líta upp úr
bókinni.
— Ja-há, það er ekki nema eðli-
legt. Þú munt vera frá Heiðmörk,
jeg sje ])að á þjer.
Stúlkan fór hjá sjer; lnin vildi ekki
halda þessum viðræðum áfram —
lnin vildi lesa i friði. Óefað hefir
hún verið stödd í afar spennandi
játningu. Gat maðurinn ekki sjeð,
að hún var að lesa og vildi ekki láta
trufla sig.
Nei, ónei, hann sá það ekki og
endurtók spurninguna með enn meiri
áfergju en áður. — Jeg var að spyrja
hvort þú værir frá Heiðamörk?
— Nei, jeg er frá Kongsvinger,
sagði hún hvast — og óþolinmóð.
Það var best að binda enda á þetta.
En endinn var ekki kominn enn.
— Nú, já, frá Kongsvinger, sagði
sveitamaðurinn hugsandi og dró
seiminn. — Ojá, þú ert frá Kongs-
vinger, greyið mitt. Jaliá, ojæja. —
Hann góndi út um gluggann. Svo
lijelt hann áfram.
— Hva — hvað eruð þið mörg,
systkinin?
Stúlkan rendi örvæntingaraugum
til okkar, ypti öxlunum og þagði.
En sveitamaðurinn sagði hærra en
áður: Hvað eruð þið mörg, systkinin?
Nú var mælirinn fullur. Hún setti
á sig liattinn, þreif ferðateppið sitt
ofan af liillu, tók handtöskuna og
gekk reigingslega út úr klefanum til
að leita sjer uppi hetri stað.
Sveitamaðurinn sat þegjandi nokkr-
ar mínútur og flutti sig svo á bekkn-
um, beint á móti okkur. Sessunaut-
ur minn, þessi sem jeg kunni ekki
skil á, leit ti! mín og við brostum
báðir. Hann dró annað augað í pung
og horfði hinu útundan sjer til
sveitamannsins.
Viðkomandi virti okkur fyrir sjer
svo sem mínútu. Svo sneri hann sjer
að sessunaut mínum.
— Hvaðan ertu, lagsi, ef jeg svo
má segja....
Sessunautur minn ræskti sig, rödd-
in var ryðguð.
— Geturðu selt mjer kartöflur?
sagði hann í stað þess að svara.
— Kartöflur .... át sveitamaður-
inn eftir, — nei, jeg er búinn að
selja.
— Hvað lieitir bærinn þinn?
— Bærinn? Jeg get ekki sagt, að
jeg eigi neinn bæ lengur.
— Hvað liefirðu gert við hann?
Hefirðu mist liann?
— Mist ’ann?
— Var jörðin seld á nauðungar-
uppboði?
— Ónei, lagsi. Jeg seldi honum
tengdasyni mínum hana.
— Skelfingar lygi er í þjer, maður?
— Lygi .... í mjer?
— Já, reyndu ekki að ljúga. Það
er fullorðið fólk, sem hlustar á þig,
sjerðu. Það er landalykt af þjer.
— Það er kvitteruð lygifMjer er
í barnsminni, að jeg hafi smakkáð
brennivín.
— Hefirðu verið sjómaður, kanske?
— Nei, fjandinn fjarri mjer.
— Eitthvað hlýturðu að hafa ver-
ið. Hvað crtu gamall?
— Jeg? — Sextíu og sjö, ef þig
langar til að vita það.
— Herra niinn trúr! Og hvað lief-
irðu verið að gaufa allan þennan
tima?
— Gaufa? .... Jeg liefi fengist
við sitt af hverju.
— Landabruggun?
—■ Nú laugstu.
Sessunáutur minn deplaði aftur lil
mín augunum. Það átti að þýða svo
mikið sem: Þarna náði jeg mjer niðri
á llonum! Hitt samferðafólkið flutti
sig nær —■ það vildi sýna, að það
íæki þátt í gamninu og skildi skensið.
— Er konan þín lifandi? spurði
sessunautur minn.
Bóndinn svaraði ekki. Það var
fokið í hann.
— Já, vist gerir hún það — ef
þig langar til að vita það.
— Þú hefir þá ekki Spurt liana
í' hel ?
— Spurt hana.... Hann leil óró-
lega kringum sig.
-— Þú neitar ekki, að þú hafir kom-
ist undir manna hendur og verið í
tugthúsinu?
— Jeg....? Nú gekk alveg fram
af honum. Haíin fór að skima eftir
öðrum stað að sitja á.
— Hvað áttu mörg börn?
— Þig varðar ekkert um það.
■— Nei, það er alveg satt. Svo að
þú ert þá barnlaus. Þú átt bara
tengdasyni.
Samferðafólkið liló.
— Jeg tala ekki við þig, sagði
sveitamaðurinn.
— Þakka þjer fyrir, það var vel
mælt, sagði sessinautur minn og
deplaði augunum til min. — Komdu
þá með landa handa okkur!
Sveitamaðurinn stóð upp og sett-
ist þar, sem hann liafði setið fyrst.
— Komdu með landa sjálfur!
— Láttu mig ]>á sjá töskuna þína.
Jeg hugsa, að maðu'r finni þar eina
eða tvær flöskur, ef vel er að gáð.
Heldurðu það ekki?
Sveitamaðurinn bauð okkur rass-
ir.n og góndi út um gluggann. J.estin
liægði á sjer. Ilún var að koma að
Jessheim.
Paulette Goddard lifir lífinu á
hverfandi hveli. Hún er fyrst og
fremst bölsýnismanneskja, sem lítur
döprum augum á ástandið í lieimin-
um og er sannfærð um, að alt sem
gott er eigi sjer ekki iangan aldur.
Þetta er í rauninni engin furða, þegar
þess er gætt, að bestu vinir hennar
eru ýmist andlegra starfa menn,
kvikmyndastjörar, sem liafa tapað
heimmarkaðnum, eða menn eins og
H. G. Wells, sem alls ekki vilja líta
við nútíðinni.
Pauletta liefir óseðjandi tilhneig-
ingu til að koma sjer í vandræði.
Lukkan leikur sjer aldrei við liana.
Hún leitar vandræðin uppi, og fyrir
laglega og þróttmikla konu er harla
litill vandi að finna nóg af þeim.
Þessvegna talar fólk um hana. Hún
hefir orðið fórnarlamb heiftúðlegra
ályga, en sumt af því sem sagt liefir
verið um liana er þó satt í aðalatrið-
unum, þó að vitanlega hafi verið log-
ið um einstök smáatriði.
Hún er ákaflega lítið klædd þegar
lnin er að taka sólbað við heimalaug-
arnar í Palm Spring, og ef flómusa-
gestirnir liefðu fyrir því að berjá á
dyrnar áður en þeir opna þær, er
sennilegt að hún slengdi einhverju
yfir sig áður en hún biði þeim inn.
Og hún fer út að dansa með vinuni
sínum og án mannsins síns þegar
Gharlie er ekki í bænum. Chaplin
virðist ekki hafa neitt við það að at-
huga.
„Chaþlin-málið“ gaf sögusmettunum
nóg að tala um hjer á árunum. Það
var þannig vaxið, að þau lifðu sam-
an eins og lijón, Paulette og Charlie,
og .allir töluðu um hneykslanlega
sambúð. Þau voru gift öll þessi ár,
en það liafði aldrei verið auglýst nje
tilkynt. Þetta átti að sýna það, að
Chaplin ljeti sig alveg einu gilda um,
hvað Hollywood eða heimurinn hugs-
aði um hann.
Það, sem fólki sjest einkum yfir,
þegar það er að palladæma Paúline
Goddard, er þetta, að hún er ákaflega
mannafælin og einlynd, bráðgáfuð
og finnur margt á sjer fyrirfram. í
starfi sinu er hún metnaðargjörn,
hugkvæm og þrældugleg að vinna.
Þegar hún er neydd til að láta vera
að vinna, þá vinnur hún jafn ósleiti-
lega að því að vera iðjulaus.
Karlmennirnir dáðst að henni. Hún
veit vel af þessu sjálf og reynir að
láta það haldast. Hún hefir þá gáfu,
að geta látið karlmönnum finnast --
jafnvel ókunnugum mönnum — að
þeir sjeu yndislegir sjálfir, að þau
sjeu eiginlega 'gamlir kunningjar og
að þau búi saman ýfir einhverju
leyndarmáli.
Paulette er fædd i New York 3.
júní. Hún segist vera sammála Oscar
Wilde um það, að kona sem segi til
aldurs sins geti bókstaflega ekki þag
að yfir neinu, en sumir nákomnir
lienni, sem ekki eru hræddir við að
segja frá, segja að þetta liafi verið í
júní 1915.
Fimtán ára fjekk hún stöðu í
skemtistaðnum Ziegfield Follies. Þessi
árin fór lnin skóla úr skóla, því að
móðir liennar var altaf að flytja, en
aðallega var liún i tveimur skólum:
klausturskóla í New Jersey, sem hjet
— Það er þessvegna, sem þú getur
ekki selt kartöflur, haha!
Bóndinn spratt upp, tók toskuna
sina og fór út.
— Þú verður að segja mjer, hvað
þú lieitir!
Hann skelti hurðinni eftir sjer.
— Svei mjer ef jeg held elcki, að
það hafi fokið i hann, sagði sessu-
nautur minn.
Mount Sl. Dominiis og í Ursuline
Academy í Pittsburg.
Þá var það að frændi hennar Char-
les Goddard, sem er forseti í lyfja-
heildverslun einni þarna vestra bauð
henni á lieimili sitt á Long Island.
Ziegfield var þar gestur líka og rjeð
stúlkuna i sýningarþátt: liún átti að
sitja á leiksviði i tunglsljósi en hópur
af drengjum sungu ljóð til liennar.
Sem betur fór þurfti enga gáfu til
þessa, enda átti Pauline hana ekki
lil — þá.
Archie Selwyn sá hana og ljet hana
leika aðal kvenhlutverkið í „Sigrandi
sveinn“, en sá leikur sigraði ekki
New York. Það var hætt að leika
leikritið eftir þrjár vikur. Sköinmu
síðar kyntist Paulette Edward James
og þau harðgiftust.
Það er sagt að James liafi verið
forstjóri i trjávörufirma einu i suð-
ur-ríkjunum, í Ashville, Norður-Caro-
lina. Paulette bjó með honum í tvö
ár. Svo sigklu þau og Paulette fór í
ferðalag til Evrópu til þess að
gleyma, eins og siður er til. Iíom
heim aftur og settist að á bóndaba;
í Arizona. Þar átti hún skemtilega
daga þangað til luin lenti í bifreiða-
slysi. Þegar hún var gróin sára sinna
eftir það fór hún til Hollywood,
náði sjer í umboðsmann og reyndi
sig frammi fyrir myndavjelinni. Það
tókst illa. Hún reyndi aftur og nu
var það Hal Roach sem prófaði
hana. Hann tók hana gilda.
Eftir hjónaskilnaðinn liafði hún
orðið fjárhagslega sjálfstæð og Paul-
ette segir, að Roach hafi ráðið sig
vegna þess að hún ótti þrjár stórar
Rolls Royce bifreiðar, sem hún ók í
á myndastöðina. „Drotningin" í hópn-
um fór til förstjórans" liamslaus af
bræði og afbrýðissemi og kærði þetta,
en forstjórinn fór til Pauletle og bað
hana um að kaupa sjer Ford en sýna
ekki finu bifreiðarnar. Paulette sveikst
um það og þá rauf forstjórinn samn-
inginn við hana.
I rauninni liófst liún ekki til vegs
fyr en Ghaplin rjeð hana til að leika
i „Modern Times“. Hann heimtaði að-
eins fegurð og skapsmuni, en sjálfur
stjórnaði hann henni í völundarhúsi
leiklistarinnar. Þegar myndin var full
gerð fór Chaplin með Paulette kring-
um jörðina, og í þeirri ferð voru þau
gefin saman á laun í Kanton, Kína.
Sem lcona Chaplins liafði hún þann
vanda á hendi að taka á móti öllum
meiriháttar viðskiftavinum Chaplins
og þeir skemtu henni í staðinn og
buðu henni út.
Ef eitthvert hlutverk krefst ein-
hvers ])ess sem Paulette kann ekki,
þá lærir hún það. Fred Astaire ljel
sjer fátt um finnast þegar Paulettc
sagði við hann, að hún skyldi læra
að dánsa svo vel, að hún gæti dansað
við hann í nýjustu kvikmynd hans
„Second Cliorus“, en hann bauð
henni þó að hjálpa henni sjálfur
yfir örðugustu hjallana.
Hún byrjaði æfingar sínar að
kvöldi dags, en kom svo tveimur
stundum fyr næsta dag og þannig
koll af kolli. Loks gekk dugnaður
liennar fram af Fred Astaire. Hann
þóttist vera dansvanur, en hún varð
seinni til að þreytast en hann.
Konan hans Charlie Chaplin