Fálkinn - 24.10.1941, Síða 5

FÁLKINN
ö
/ Pruha er fjöldi gamalla kirkna. I'essi mynd er ár stáku í einni þeirra.
Ráðhástorgið heí'ir l'rá fornu fari
verið aðal markaðstorg og mann-
fundatorg borgarinnar; þar fóru fram
burtreiðir riddara og skrúðgöngur
við bátíðleg tækifæri, svo sem þeg-
ar konungar og keisarar voru krýnd-
ir. En andstæðurnar mætast. Hjer á
torginu var líka aftökustaður allra
heldri manna. Á töflu í ráðhúsveggn-
um gefur að líta nöfn 27 aðalsmanna,
Tjekka, Þjóðverja og eins Slóvaka —
sem voru teknir af lífi á torginu 21.
júní 1621 fyrir að hafa gert upp-
reisn gegn ofbeldi Ferdinands keis-
ara og barist fyrir trúfrelsi og mann-
rjettindum. Og á flórsteinunum fyrir
utan ráðhúsið eru krotuð ártöl og
krosslögð sverð, sem sýna hvar af-
tökupallurinn stóð. Tjekkar tiafa i
heiðri minningu þeirra manna, sem
líflátnir voru á þessu torgi, því að
alt voru það þjóðvinir og sjálfstæðis-
menn.
í innskoti i ráðhúsveggnum var,
eftir heimsstyrjöldina, settur kassi
með mold, og áletrun sem segir, að
þessi mold sje frá vígvöllunum, sem
Tjekkóslóvakar börðust fyrir sjálf-
stæði sínu í síðustu heimsstyrjöld,
nefnilega: Verdun, Doss’Alto og Zbo-
row. Sú mold mun vera horfin það-
an núna.
Gyðingabærinn -— Judenstadt, sem
líka er kallaður Josefsstadt — er
merkilegur. Það er sagt, Gyðingar
víðsvegar um Evrópu tetji Praha elsta
heimkynni sitt í Evrópu og gamli
gyðingagrafreiturinn i Praha —
Beth Chaim — er frægur um allan
heim og skoða liann flestir, sem í
borgina koma. Minnismerkin þar eru
svo þjett, að varla verður gengið á
milli þeirra og sum svo jarðgróin að
ekki sást nema ofan á þau. Þarna eru
legsteinar frá ýmsum öldum og á
liina eldri eru krotuð merki ættkvísl-
arinnar, sem sá látni taldist til, en á
hinum yngri eru dýramyndir, sem
eiga að tákna nöfn þau, sem gyðiug-
arnir liöfðu tekið upp, eftir að þeir
komu til Evrópu. Elsti legsteininn er
frá árinu 606. Ekki eru blóm á nokk-
urri gröf þarna, en viða er steinvöl-
um raðað á legsteinana. Gyðingar
nota steina á grafir, eins og aðrir
nota blóm, og er það bæði ódýrt og
fyrirhafnarlítið, en látnum gyðingi
verður ekki meiri sómi sýndur með
öðru en þvi, að leggja steinvölu á leið-
ið hans. Er talið að þessi siður stafi
frá þvi er Gyðingar voru á hrakn-
ingi um eyðimörkina. Þá voru lík
dysjuð með grjóti, svo að ekki skyldi
blása af þeim, eða óargadýr grafa
þau upp.
Trúarsiðir Gyðinga banna að grafa
upp lík eða dytta að gröf. Þegar graf-
reitur er útgrafinn er nýtt moldar-
lag sett ofan á grafirnar og síðan
grafið á ný. í grafreitnum Beth Cha-
im eru níu lög af gröfum hvert ofan
á öðru.
Á ferhyrndum reit i grafreitnum
liggur hrönn af likum i einni hendu.
Þau voru eftir Gyðingaofsókn i fyrnd-
inni, er fjöldi fólks var brytjaður
niður og kasaður þarna í einni lióp-
gröf. Fyrir nokkrum árum var hluti
af þessum grafreit tekinn undir götu,
og fluttu Gyðingar þá legsteinana úr
þeim hlutanum inn í grafreitinn og'
settu þá þar i stafla.
Við Betli Chaim stendur Gyðinga-
safnið. Að koma þangað er nærri því
eins og að lesa Gamla testamentið.
Samkomuhús Gyðinga i Alt-Neustadl
er höfuðkirkja allra Gyðinga í Ev-
rópu, og er frá 13. öld. Það er dimt
og drungalegt þar inni. Eitt af dýr-
mætustu forhengjunum fyrir því
allra helgasta var nálega uppnagað
af tönn tímans og mátti enginn
snerta á ]jví. Það hefir hangið þarna
i margar aldir, án þess að nokkur
hafi snert á því, og þarna á það að
hanga þangað lil það er orðið að
engu. Svo heilagt er það.
Einn stóllinn í helgidóminum
stendur altaf auður og það er hann-
að að setjast á hann. Því að Gyðing-
ar halda því fram, að stóllinn sje
ekki auður, þó að hann sýnist vera
það. Þeir halda, að þar sitji enn hinn
frægi lærifaðir Jehuda hen Bezalel
Löw, sem einu sinni var æðsti maður
safnaðarins.
Gyðingakonur fá ekki að koma inn
i sjálfan helgidóminn. Þær fá ekki
að fara lengra en í anddyrið og það-
an mega þær gægjast inn um glugga.
En í heimahúsum ráða þær meiru en
flestar húsfreyjur.
í Praha er vagga blaðamenskunn-
ar i Evrópu. Þar kom fyrsta tíma-
ritið út og var það prentað á tjekk-
nesku. Svo að Praha á heiðurinn af
að hafa stofnað pressuna — stórveldi
nútimans.
Úr Vituskirkjunni i Praha.
Myndin er af nýrri tegund af sprengjum, sem enski flugher-
inn notar sjerstaldega til þess að varpa á brynvarin virki og
herskip. Sprengjur þessar vega 2000 pund og má nærri geta hví-
liku óhemju tjóni þær geta valdið.
GERÐARLEG SPRENGJA.
’ / SKRIÐDREKAVERKSMIÐJU.
Hjer á myndinni sjást skriðdrekar „i fæðingu“ i enskri verk-
smiðju. Við samsetningu þeirra er svipuð aðferð höfð og við
bifreiðar: Þeir hreyfast áfram á flutningsbandi stað úr stað og í
hverjum áfanga er nýjum hluta bætt við þá.